Uluslararası Finansal Yönetim

İşletmelerin, bilgi yönetim süreçlerinde menfaat sahiplerine yönelik politika geliştirmeleri, menfaat sahiplerinin işletme yönetimine katılmalarının desteklenmesi ve oluşturulacak yönetim komitelerinin etkinliği önem taşımaktadır. 87 _Firmalar

açısından parasal sermayenin firma girdisi olarak süreklilik özelliği taşıması gerekir. Uluslararası işletmeler, uluslararası finansal yönetimi oluşturur. Dövize dayalı işlemler, yabancı ortak yapısına sahip işletmelerin en önemli özelliğidir. Uluslararası işletmelerin, farklı ülkelerde bulunan küçük işletmelerinden daha ziyade, işletmenin genel merkezinin bulunduğu yerin kar realizasyonları en önemli konudur. İç talebe değil, dış talebe dayalı üretim yapabilen işletmeler uluslararası finansal yönetimin konusu içerisinde yer alan işletmelerdir. Uluslararası finansal sistem içerisinde yer alan işletmelerin en önemli özellikleri yüksek düzeyli üretim, sürdürülebilirlik, rekabetçi, verimli, yenilikçiliğe değer veren yaklaşıma sahip olmaları en önemli özellikleridir. İşletmeler gerçek finans koşulları içerisinde ve rekabet kuralları çerçevesinde karlılık realizasyonlarını oluşturmaya çalışırlar. Finansal anlamda ortaya konan performans göstergeleri yolu ile firmalar kendi durumlarını görme fırsatını elde ederler. Uluslararası finansal yönetim anlayışının geliştirilmesinde, risklerin tesbit edilmesinde ve olası kriz durumlarının önlenmesinde firmaların içerisinde bulunduğu durumun ortaya konması gereklidir. Uluslararası sermaye hareketleri, fon değişimleri sonucu oluşur.

87 _{Hasan Türedi vd.,} Uluslararası Denetim Standartları Açısından Kurumsal Yönetim Sürecinin Değerlendirilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 2018, s.15.

69 3.2. Kurumsal Yönetim

Kurumsal yönetim ilkeleri, temel olarak şirketlerin eşitlikçi, şeffaf, sorumlu ve hesap verilebilir bir yönetim anlayışıyla faaliyet göstermesini hedefleyen iyi ve etkin yönetim ilkeleri olarak tüm menfaat sahipleri tarafından kabul görmüştür. 88

Uluslararası alanda firmaların halka açık ve şeffaf özelliklere sahip olması beklenir. Finans piyasaları uluslararası etkileşimin yaşandığı piyasalardır. Serbest rekabet kavramı ile birlikte, kurumsal yönetim kavramı daha da ön plana çıkmaya başlamıştır. Kurumsal yönetimi kısmen uygulayan işletmeler krizlere daha dayanıklı olmaktadır. Kurumsal yönetimin oluşması firmaların; pay sahipleri, yönetim kurulu üyeleri, üst kademe yöneticileri arası standartlara sahip olması sonucunda oluşur. Yürütme süreçlerinde, belirlenmiş mevzuat çalışmaları ve stratejik yönetim anlayışına sahip uygulamalara uygun hareket tarzının benimsenmesi gerekir. Denetim süreçlerinde iç denetim süreçleri ve dış denetim süreçlerinin uygulanmasına dayalı çalışmalar yapılmalıdır. Kurumsal finansal sorumluluk, bütün çalışanların, kurumsal finansal yönetim ilkelerinin sağlanmasına yönelik anlayışa sahip olmasıdır. Yaşanabilecek risk durumlarına karşı alınacak tedbirlerin geliştirilmesinde kurumsal yapıyı oluşturabilen firmalar öne çıkmaktadır. Kurumsal yönetime sahip firmalar, kriz durumlarında daha sağlam duruş sergileyebilmektedir. Kurumsal yönetim sayesinde karlılık, süreklilik, değişim, gelişim, büyüme, hedeflere ulaşmanın sağlanması daha kolay ve planlı şekilde olmaktadır. İşletmeler ve ülkeler açısından kurumsal yönetime dair gelişmeler oldukça faydalı sonuçlar ortaya koymuştur. ABD’de yaşanan yolsuzluklar sonrası çıkarılan Sarbanes - Oxley yasası önemli bir kurumsal yönetim aşaması olmuştur. Birçok ülkede buna benzer uygulamalar yapmıştır. Türkiye’de özellikle Türk Ticaret Kanunu başta olmak üzere birçok yasal mevzuat oluşturulmuş, kurumsal yönetim anlayışı geliştirilmeye çalışılmıştır. Kurumsal yönetim anlayışını oluşturan firmalar; düşük maliyetler, performans artışı, risklere karşı duyarlılık, etkin kaynak kullanımı, yabancı sermayeyi çekebilme, yönetime etkin katılım, işletme bilgilerine ulaşmaya dair şeffaflık, hesap sormada kolaylık gibi yollarla finansal büyümeyi daha rahat başardıkları görülmüştür. Kurumsal yönetim anlayışının geliştirilmesi yoluyla, şirketlerin sermayeye erişimi kolaylaşmış, kredi değerlendirmeye katkı sağlanmış, örgütlenme, araştırma, geliştirme, teknolojik yenilenme imkanları geliştirilmiş olur. Kurumsal yönetim anlayışının zayıf kalması durumunda ise; kredi maliyetleri artar, kredi değerlendirme notu düşer, araştırma faaliyetleri azalır, riskler artar.

88Yılmaz Benligiray, Metin Kılıç, Kurumsal Yönetim ve Derecelendirme Süreci, Denetişim, Sayı.9, 2012, s.61.

70 3.3. Hedgingin Temel Prensipleri

İşletmeler daha çok döviz kuru ve faiz oranı riski için türev ürünleri kullanırken, likidite ve kredi riski için firma içi yöntemleri kullanmaktadır.89 Hedginge dayalı

işlemler, türev ürünler, vadeli işlemler gibi tanımlar aynı anlamı ifade etmektedir. Hedging işlemler üzerinde önemli düzenlemeler (kurallar, kısıtlamalar, sınırlamalar) getirilmesi gerekmektedir. Ülkemizde hedginge dayalı işlem oranı, gelişmiş ülke ortalamalarının oldukça altındadır. Gelecekte bir satış ya da borçlanma söz konusu ise, öngörülen hedge yapılabilir. Borç alma durumunda, faiz oranları daha önce artarsa borç pahalı olarak alınmış olacaktır. Kısa pozisyona dayalı futures yapıldığında kar elde edilecektir. Hedging işlemleri, işletmelerin tüm pozisyonları için yapılabileceği gibi kısmi olarak belirli bir oran üzerinden de yapılabilir. Vadeli işlemler piyasası, büyük ölçüde korunma sağlar. Riskler tamamen ortadan kalkmış, herhangi bir volatilite yoksa, mükemmel (optimum) hedge gerçekleşmiştir. Hedging işi ile uğraşan hedgerler aslında riskleri azaltarak, mükemmel hedgeye ulaşmak isterler. Döviz kuru riski; işlem etkisi, muhasebe etkisi, ekonomik etki sonucu meydana gelir. Yatırımcılar döviz kurları üzerinde oluşabilecek bu etkilere karşı dikkatli olmalıdır. İşlem etkisi, dış ticarete dayalı etkidir. Muhasebe etkisi, uluslararası şirketlerin konsolide mali tabloları hazırlanırken bağlı şirketlerin kar ve zararlarının yerli paraya çevrilmesinde ortaya çıkan kur riskidir. Ekonomik etki, döviz kurlarının nakit akım tablolarına olan etkisidir. Öngörülen hedge, nakit akışlarının tarihlerinin ve paranın ne zaman alınacağının kesinlikle bilindiği ancak yatırım süresinin kesin olarak bilinmediği ya da ne kadar tutarda paranın alınacağının bilinmediği durumlarda yapılmaktadır. Hedging işlemleri spot ve vadeli piyasalarda yapılır. Şimdi ve gelecekte oluşabilecek riskleri önleme işlemi olan hedginge dayalı işlem yapanlara hedger denir. Hedging işlemleri uygulanarak, işletmeler gelecekte oluşabilecek döviz kuru risklerine, faiz risklerine, hisse senedi risklerine, ticari ürün fiyatlarından kaynaklanacak risklere karşı korunma sağlamak hedeflenmektedir. Yatırımcılar genellikle birbirinden farklı sektörlerde, birbirinden farklı alanlarda yatırım yaparak riskleri dağıtmış olurlar. İşletmelerin nihai hedefi, karlılığa dair hedefler koymak, karlılığı elde etmektir. Entegre olmuş finansal sistem risk faktörlerini de beraberinde taşımaktadır. Firmalar hedginge dayalı işlem yaparak, işletmeye dair finansal süreçleri koruma altına almış olurlar. Finansal piyasalarda volatilite ve risklerin artması, hedging işlemlerinin önemini daha da arttırmıştır. Örneğin, bir cari varlığın satın alınması ve buna bağlı olarak bir call opsiyonun

89 _{Ali Bayrakda}roğlu vd., İşletmelerinin Finansal Risk Yönetiminde Türev Ürün Kullanımlarına İlişkin Bir Saha Araştırması: Denizli İli Örneği, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 2013, s.70.

71

satılması yatırımcının riskini azaltacaktır. Bu yöntemle cari piyasada bulunduğu pozisyonu, opsiyon piyasasında call opsiyonu satarak dengelenmesini sağlamış olacaktır. İşletmeler, spekülasyon yaparak risklerin kendi lehlerine değişeceğini düşünerek hedging yapmak istemeyebilirler. Bazen de riskin farkında değillerdir ya da hedginge dayalı işlemleri bilmiyorlardır.