Hedgi ng İşlemleri ve Banka Kredi Eğilimler

Türk Lirası maliyetleri finansal piyasalarda artmış, bunun göstergesi olarak bankaların verdiği bazı kredi türlerinde hafif bir yukarı eğilim gözlenmiştir.103 Kredi

riski, kredi alanın kredi borcunu ödeyememesi, kredi veren kurum açısından ise

101 _{Niyazi Berk, Finansal Yöne}tim, Türkmen Kitabevi, İstanbul 2015, s.541.

102 _{Ümit Furkan Özdemir, Bankalarda Hile Riski Yönetimi ve Bir Uygulama, Marmara Üniversitesi} Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2013, s.240, (Yayımlanmış Doktora Tezi).

103Kredi Faiz Oranları, Gayrimenkul ve Konut Sektörüne Bakış Mart- 2017, Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı, Ankara 2017, s.144.

80

alacaklarını alamama durumu ile karşılaşmasıdır. Bankalar kredi riskini yönetmek amacıyla oluşturdukları kredi politikaları, kredi prosedürleri gibi yöntemler aracılığıyla kredi risklerini yönetmeye çalışmaktadırlar. Kredi risklerinin genel yönetiminin finansal yönetim birimleri tarafından yapıldığını görmekteyiz. Kredi risklerinin yönetim süreci aşamasında kredi limitlerine uyum, sözleşme hükümleri, kredinin yapısı, kredi garantileri ve teminatları, faizlerin oranı ve yapısı, finansal koşulların ön plana çıkmaktadır. Kredi alacak müşterilerin, kredi için belirlenecek sınırların dışına çıkmamalarına dikkat edilmelidir. İşletmelerde kendi içlerinde kredi portföyü değerlendirmesine dair işlemleri gerçekleştirmelidir. Kredininin verilişinde kullanılan para birimi önemlidir.

Fon alımı ve fon kullandırımında, maliyetlerinin belirlenmesinde asıl olan en basit şekilde kamusal yükümlülüklerle birlikte tüm maliyetlerin fiyatlara yüklenmesi esasına dayanmaktadır. 104 Makroekonomik koşulların etkisiyle oluşan faizler

bankacılık için klasik anlamda hem doğrudan paranın maliyeti hem de değişir maliyeti ifade etmektedir. Banka işletmelerinde kredinin maliyeti, toplanan fonların maliyeti ve işletme için gerekli olan tüm faaliyetlerin maliyetlerinin toplamı ile kredi kullandırımı ile elde edilecek karın üzerine oransal olarak kamusal yüklerin bindirilmesiyle oluşmaktadır. Bankalarda maliyet muhasebesi işlemlerine bakıldığında sadece karlılık üzerinden değerlendirme yapmak doğru olmayacaktır. Bankacılık maliyet muhasebesi işlemleri ile işlem karşılaştırması, finansal verilerin kontrolü, faaliyet dönemlerinin incelenmesi sağlanmış olacaktır. Bankacılık kaynaklarının ne derece etkin kullanıldığını görme imkanı da sağlanmış olur. Bankacılıkta kullanılamayan kaynaklar, bankanın pasifleri, işgücü planlaması gibi hususların, maliyet muhasebesi işlemlerinde göz önünde tutulması gereklidir. Kar marjlarının azalması ve yeni hizmetlerin ortaya çıkması nedeniyle bankalar ve firmalar açısından maliyet muhasebesi zorunluluk olarak ortaya çıkmıştır. Bankalar genellikle bankacılık ürünleri ile ilgili maliyetleri kolaylıkla fiyatlarına yansıtmaktadır. Bankacılık ürünlerine yapılan yüksek maliyet artışları, bankalarla birlikte işlem gerçekleştirmek zorunda olan işletmelerin finans yapıları üzerinde ciddi maliyetler oluşturmaktadır. Bankaların en önemli özelliği topladıkları fonları yönetebilme kabiliyetine sahip olabilmeleridir. Banka karlılıklarının belli esaslara bağlanması, spekülatif amaçlı bankacılık faaliyetlerine alışmış olan birçok banka için yeni bankacılık ürünleri ile yeni kar elde etme süreçlerine yönelmelerine yol açmıştır.

104 Sadık Ünlü, Türkiye’de Banka Kredileri Üzerindeki Vergi Yükünün ve Ekonomik Etkilerinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi, T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, Ankara, 2013, s.174, (Yüksek Lisans Tezi).

81 3.13. Döviz Kurunun Tanımı

Ülkenin büyümesinin temel yapı taşlarından biri olan dış ticaret, döviz kuru oynaklıklarından çok fazla etkilenirse, ülkenin darboğazlara girmesi söz konusu olabilmektedir.105 Döviz kuru işlemlerinin yapıldığı yer döviz piyasalarıdır. Döviz

işlemleri rakamlar, kurlar üzerinden hesaplanır ve işlemler yapılır. Bilgisayar sistemleri üzerinden işleyen bu piyasada döviz parite fiyatları belirlenir ve bütün dünyaca takip edilir. Döviz işlemleri serbest piyasa koşullarında gerçekleşir. Spot döviz alışverişi finans kurumları ve yatırımcılar tarafından gerçekleştirilir. Finans kurumları ve yatırımcılar, döviz ticareti yaparken kotasyonu istedikleri şekilde belirleyebilir. Döviz alış veriş işlemlerinde herhangi kısıtlama söz konusu değildir. Finans piyasalarını düzenleyici otoriteler tarafından da sınırlama konulamaz. Döviz, değiştirmeye dayalı yani kambiyo işlemlerinin aracıdır. Yabancı para cinsinden ifade edilen tüm ödeme şekilleri döviz olarak ifade edilir. Konvertibilite, yabancı paranın uluslararası sistemde birbirine çevrilebilir olmasına denir. Finansal yapısı güçlü olan paralar dünya genelinde daha kolay çevrilir. Devalüasyon, bir ülkenin mevcut para biriminin diğer bir ülkenin para birimine göre değer kaybetmesini ifade eder. Revalüasyon, bir ülkenin sahip olduğu para biriminin başka bir ülkenin para birimine göre değer kazanmasıdır. Döviz kuru, ülke düzeyinde kullanılan yerel paranın, diğer ülke para birimleri karşısındaki kıymet ifadesidir. Genel ve kısa bir anlatımla döviz kuru, yabancı ülkelerin para birimlerine verilen ortak addır. Merkez bankaları döviz kurlarına, uyguladığı döviz kuru politikalarına dayalı olarak düzenleyici anlamda müdahalelerde bulunabilir. Burada amaç, döviz kuruna dayalı riskleri önceden tespit ederek gerekli çalışmaları yapmaktır. Döviz kurlarının istikrarının sağlanması finans piyasaları açısından önemlidir. Merkez bankaları döviz alım satımı yaparak, döviz kurlarında istikrarı sağlamaya çalışır. Döviz kurları, uluslararası ölçekte; finansal gelişmeleri çeşitli yönlerden hızla ve derinlikli ölçüde etkileyecek güçte olduğu için, etkin bir dönüştürme aracıdır. Dövize dayalı işlemler, uluslararası düzeyde bütün ülkelerin finansal yapılarına etki ettiği için, uluslararası etkileme gücüne sahiptir. Hiçbir ülke kendi parasını devalüe etmeyi istemez. Çünkü, uluslararası finansal yapıda önemli bir güç ve prestij kaybına yola açar. Döviz piyasaları, tam rekabet koşullarına en çok yaklaşan piyasalar olma özelliğini taşımaktadırlar. Döviz piyasalarında alıcı ve satıcıların çok sayıda olması, dövizin homojen olması, paraların bozdurulabilir olması, iletişim olanaklarının mükemmel olması, piyasaya giriş-çıkışların serbest olması gibi piyasa özelliklerine sahiptir.

105Habibe Yaman, Türkiye’de Döviz Kurunun Dış Ticaret Üzerine Etkileri (2005-2015), Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2018, s.65.

82