Turkuaz Kart

Göç kavramı toplu olarak göç etme vasıtalarının kullanılmasının yanında bir ülkeden diğerine ferdi biçimde hareketliliği de sağlar. Türkiye İkinci Dünya Savaşından sonra 1960 tarihinden itibaren yoğun bir şekilde Almanya ilk sırada olmak üzere başka ülkelere de beyin göçü vermiştir. Göç edenler öncelerde kalifiyeli eleman olmakla birlikte göç alan ülkeler vasıflı elemanları çalıştıracakları yönünde göç

79

politikalarını değiştirmeleriyle ülkemizden göç edenler daha yüksek yetenekli kişiler olmuştur. Vasıflı elemanların ülkemizde çalışmalarında kolaylık sağlamak ve bu göçleri bir nebze de olsa önleyebilmek adına Uluslararası İşgücü Kanunu’yla Turkuaz Kart uygulaması getirilmiştir.46

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında Turkuaz Kart Sahibi olanlar özel statü sahibi yabancılar çerçevesinde değerlendirilir.47 _{Uluslararası İşgücü Kanundaki hedeflerden bir tanesi}

vasıflı yabancı işgücünü Türk işgücü pazarına getirmektir.48

Uluslararası İşgücü Kanunu 11. maddeye göre “Uluslararası işgücü politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri ve Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilir.”

Bu maddede Türkiye’nin eğitim durumuna, mesleki tecrübeleriyle, bilim ve teknoloji alanında gelişime katkı yapacak, Türkiye’ye yapmış olacağı faaliyet ve yatırımlar ile ülkemizin bilim seviyesi ve istihdam oranında dolaylı ya da doğrudan katkılarıyla Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileriyle Aile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenen başkaca koşulları da sağlayan yabancılara Turkuaz Kart verileceği açıklanmıştır.49 Anılan uygulama ile uluslararası işgücünün ülkemiz ekonomisi, istihdamı ile teknolojisine yapılan katkıların artması amaçlanmıştır.50

Turkuaz Kart’ın Uluslararası İşgücü Kanunu 3. madde (ğ) bendinde “Yabancıya, Türkiye’de süresiz çalışma hakkı, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı veren belge” olarak tanımı yapılmıştır. Bu maddeye göre turkuaz sahibi olmaya hak kazanan yabancılar için

46 _{KAÇAR, Gülden, Türkiye’de Beyin Göçü ve Tersine Beyin Göçü Olgularının Değerlendirilmesi,}

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, Danışman: Ahmet APAY, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016, s.7.

47 _{ÇELİKEL, GELGEL, s. 29-30,187-188.} 48 _{AYGÜL, s. 141.}

49 _{KUTLU, s. 173.}

80

Türkiye’de süresiz çalışmayla ikamet hakkı verilmekle birlikte yakınlarına sadece ikamet izni verilmiştir.51

Uluslararası İşgücü Kanunu 11. madde 4. fıkrası uyarınca “Turkuaz Kart sahibi yabancı bu Kanunda düzenlenen süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanır.” Bu hükme göre Turkuaz Kart sahipleri Türkiye’de seçme ile seçilebilme hakkı, askerlik yapma görevi, ikamet etme, ticari ilişkilerde bulunma, taşınır ve taşınmaz mal edinme, mirasa yönelik işlemler için Türk vatandaşlarına uygulanacak mevzuat esas alınır.

Turkuaz kart Türkiye’nin uluslararası işgücü politikasında albenisini fazlalaştırarak milletlerarası istihdam alanında rekabet açısından önemli bir noktaya gelme imkanı sağlayacaktır. Bu özelliğiyle Turkuaz Kart nitelikli yabancı çalışanların iş hayatına daha çabuk başlamasını sağlayarak yasa dışı çalışmaların da önlenmesini sağlayacaktır.

Turkuaz Kart Yönetmeliği 15. madde 1. fıkrası ile Uluslararası İşgücü Kanunu 11. madde 2. fıkrası uyarınca Turkuaz Kartın verildiği andan itibaren ilk üç yıl geçiş süresi sayılmaktadır. Turkuaz Kart Yönetmeliği 15. madde 1. fıkrasına göre, Genel Müdürlük bu üç yıllık süre içerisinde Turkuaz Kart sahibi yabancı kişinin faaliyetleriyle taahhütlerinin kontrolü amacıyla uzman bir kişi görevlendirir. Görevlendirilmiş olan uzman on iki aylık dönemlerle Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü’nce belirlenecek içerikle izleme raporunu hazırlar. Kartın sahibi olan yabancıya izleme raporuna ilişkin gereken tüm bilgi ve belgeleri 15 gün içerisinde Aile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na vermek zorundadır. Rapor doğrultusunda belirlenen eksiklikler Turkuaz Kart sahibi yabancıya bildirilir ve eksikliklerin giderilmesi için üç aylık süre verilir. Bu üç aylık süre içerisinde eksikliklerin giderilmemesi halinde geçiş süresi sona erdirilip Turkuaz Kartın iptal edilmesine karar verilir.

Turkuaz Kart sistemi nitelikli yabancıları kapsamaktadır. Bu uygulama bilim, teknoloji ve sanayi alanında, akademik kariyer anlamında önde olan, ithalat ve ihracat faaliyetlerinde yatırım kapasiteleri yüksek olan yabancılar içindir.52 _Turkuaz

Kart sahibi yabancının için diğer çalışma izni türlerine sahip yabancılardan farkı,

51 _{DOĞAN, Yabancılar H. , s. 218.} 52 _{AYAN, s.161-162.}

81

sadece kart sahibi yabancıya yönelik değil, yabancının yakınlarına da ikamet hakkı sağlamaktadır. Turkuaz Kart’ın sadece bireysel sonuçlar ortaya çıkarmayıp, yabancının bakmakla yükümlü olduğu yakınlarını da kapsar. Burada, aile bütünlüğünün korunması amaçlanmıştır.53 _{Kanımızca Turkuaz Kart sahibi olan yabancının yakınlarına ikamet}

izni verilmesi aile bütünlüğünün korunması açısından isabetli bir karar olmuştur.

Turkuaz kart uygulamasında üç noktaya değinilmelidir. İlk husus Turkuaz kart kendiliğinden süresiz hale gelmemektedir. İkinci husus yasa hükmü uyarınca Turkuaz Kart sahipleri süresiz çalışma iznine ait hakların tümünden faydalanabilir. Üçüncü husus Turkuaz Kart sahibi yabancının bakmakla yükümlü bulunduğu yakınları için ikamet izni yerini alır.54

2.2.5.6. Nitelik veya Ülke Ekonomisine Katkı Açısından