Çalışma İzni Alma Zorunluluğu

Çalışma izni genel olarak uluslararası iş gücü siyaseti temel alınıp istisnaları da mevcut olmak kaydıyla verilmektedir. Uluslararası İşgücü Kanunu ya da milletlerarası anlaşmalarda çalışma izninden muaf tutulan kişiler kapsamında bulunmayan kendisine yasak olmayan işlerde çalışmak isteyen herkese Türkiye’de çalışabilmek için çalışmaya başlamadan evvel çalışma izni alma mecburiyeti getirilmiştir.7

5 _{ERKEN, Yabancıların Çalışması, s. 129-130.} 6 _{TİRYAKİ, s. 38-39.}

7 _{ÇELİK, Nuri, CANİKLİOĞLU, Nurşen, CANBOLAT, Talat, İş Hukuku Dersleri, Beta Yayınları,}

62

Uluslararası İşgücü Kanunu 3. madde c fıkrasına göre “Çalışma izni: Bakanlıkça resmi bir belge şeklinde düzenlenen ve geçerlilik süresi içinde yabancıya Türkiye’de çalışma ve ikamet hakkı veren izni ifade eder.” Yabancılara çalışma izni Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nca verilir. Anılan Kanunun 6. madde 1. fıkrası uyarınca “Bu Kanun kapsamında yer alan yabancıların çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışmaları veya çalıştırılmaları yasaktır.”8

Uluslararası İşgücü Kanununda ülkemizde çalışmak isteyen yabancıların çalışma izni almalarına ilişkin genel hükümlere istisna olan özel düzenlemeler de yer almaktadır. Uluslararası İşgücü Kanunu 6. madde 3. fıkrası uyarınca, “Diğer kanunlarda ya da Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalar veya uluslararası sözleşmelerde çalışma izni almadan çalışabileceği belirtilen yabancılar, bu Kanuna göre çalışma izni almadan çalışabilir veya çalıştırılabilirler.”

2.2.2.1. Yurt İçinden Yapılacak Çalışma İzni Başvuruları

Uluslararası İşgücü Kanunun 7. maddeye göre, Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların çalışma izin başvuruları Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ na yapılmaktadır. Bu başvurular ilk olarak internet üzerinden “Online Çalışma İzni Başvuru Sistemi” ile Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na yapılır. Yapılan başvurudan sonra alınacak olan form, diğer belgeler ile birlikte elektronik sistemde kaydı tamamlama gününden itibaren altı iş günü içerisinde fiziki olarak ya da posta yoluyla Bakanlığa ulaştırılmalıdır. 9

2.2.2.2. Yurt Dışından Yapılacak Çalışma İzni Başvuruları

Çalışma izni almak için yurtdışında başvuruda bulunan yabancı için Türkiye’de ikamet hakkı olmadığı anlamı çıkmaktadır. Yurtdışından çalışma izni başvurusu yapıldığında idare yalnızca çalışma izni vermeyip ülkeye girmeyle beraber ikamet hakkı da tanır. 10

Uluslararası İşgücü Kanunu 7. maddeye göre, Türkiye’de çalışmak isteyen yabancılar yurtdışından çalışma izin başvurusu yapmak için, yabancının vatandaşı bulunduğu ya da yasal olarak bulunmakta olduğu ülkede bulunan Türkiye

8 _{KUTLU, s. 47.} 9 _{SAYGICI, s. 39.} 10 _{AYGÜL, s. 150-151.}

63

Cumhuriyeti Büyükelçiliği ile başkonsolosluğuna başvurmaları gerekmektedir. Yurtdışından yapılan çalışma izin başvuruları, T.C. büyükelçilikleri ile başkonsoloslukları aracılığıyla Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na iletilmektedir. Yapılmış olan başvurularda belge ile bilgi eksikliği olmadığı takdirde otuz gün içinde değerlendirilecektir. Herhangi bir bilgi ya da belge eksikliği halinde bu eksikliklerin tamamlanmasına kadar başvurular ile ilgili değerlendirmeler ertelenecektir. Erteleme süreci bilgi ve belgelerdeki eksikliklerin tamamlanması halini geciktiren mücbir sebep durumunu belirtir nitelikte resmi makamlarca belgelendirilen durumlar haricinde otuz günü geçemez. Erteleme süreci geçtikten sonra çalışma iznindeki başvurular hala giderilmemişse başvurular reddedilmektedir.

2.2.2.1.3. Dışişleri Bakanlığı’na Yapılacak Çalışma İzni Başvurusu

Uluslararası İşgücü Kanunu 14. madde ile 18. maddede Dışişleri Bakanlığı’na yapılan özel nitelikteki başvurular düzenlenmiştir.11 _{Bu maddelerde}

belirtilmiş olan yabancılar çalışma izni başvurusunu Dışişleri Bakanlığı’na yapmak mecburiyetindedir. Dışişleri Bakanlığı bu maddede sayılmış olan kişilerin izin başvurularını uygun bulması halinde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca çalışma izni ya da çalışma izni muafiyeti düzenlenir. Bakanlık izin ya da muafiyet belgesini düzenledikten sonra başvuru sahibine gönderecektir.12

Uluslararası İşgücü Kanunu 14. madde uyarınca;

“Yabancı devletleri Türkiye’de bulunan diplomatik-konsüller temsilcilikleri;

1) a- Bağlı birimi olarak faaliyet gösteren okullarda, kültür kurumlarında ve din kurumlarında görevli yabancılar, çalışma izni muafiyeti,

b- 18.4.1961 tarihinde yürürlüğe giren Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesiyle 24.4.1963 tarihinde yürürlüğe giren Konsolosluk İlişkileri Hakkında Viyana Sözleşmesi çerçevesinde buna tabi sayılmayan okullar, kültür ya da din kurumlarındaki görev yapan yabancılar çalışma izni alma şartıyla çalışabilir.

11 _{ÇELİKEL, GELGEL, s. 190-191.}

64

2) Yabancı devletlerin ülkemizdeki diplomatik-konsüller temsilciliklerinde diplomatik personeli, konsolosluk memuru, idari-teknik anlamda çalışan üyesi ve konsolosluk hizmetlerinde çalışanı, ülkemizdeki milletlerarası kuruluşlarda memur, idari - teknik personel şeklinde çalışan kişilerin;

a- Eşleri, çocukları ve mütekabiliyet kıstasına ya da ilgili devletle yapılan karşılıklı antlaşma uyarınca belirlenen yakınları; anılan yasada, ilgili karşılıklı antlaşmayla mevzuatta bahsi geçen çalışma izni muafiyetine ilişkin hükümler gizli kalmak şartıyla Türkiye’de çalışma izni alıp,

b- Hususi hizmette çalışan yabancılar, çalışma izni muafiyeti alıp çalışabilir.’’ Uluslararası İşgücü Kanunu 18. maddeye göre Serbest Bölgeler Yasası’na tabi olarak çalışacak yabancılar çalışma izni başvurularını Dışişleri Bakanlığı’na yapabileceklerdir.

Yasada belirtilen yabancılar öngörülen statüden çıktıklarında tekrardan Türkiye’de çalışmak isterlerse genel hükümler uyarınca aynı şekilde çalışma izni başvurusu yapacaklardır.13