Doktorluk

Doktorluk kamu sağlığı nedeniyle yabancıların icra etmesi kısıtlanan meslekler arasında yer almaktadır. Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Yasa 1. maddesi uyarınca, yabancıların T.C’ de doktorluk mesleğini yapabilmesi ve ne şekilde olsa da hasta tedavi edebilmesi, sadece tıp fakültesi diploması alınması koşuluna bağlanmıştır. Yabancıların doktorluk mesleğinin icrasının engellenmemesi ve Türkiye’de kimi şartları sağladıktan sonra doktorluk mesleğini icra etmelerinin nedeni ülkemizin çok sayıda ilinde sağlık çalışanı ve doktor eksikliğinden kaynaklanması ile aynı zamanda ülkemizde tıp eğitimi görmesinin maliyetli olup Türk vatandaşı doktorların da yurt dışında çalışması benzeri nedenler vardır.105

104 _{TEKİNALP, Yabancılar H. , s. 135.} 105 _{ÇELİKEL, GELGEL, s. 218.}

29

Özel Hastaneler Yönetmeliği 5. ek maddesinin k bendine göre, Sağlık Bakanlığınca müsaade vermesi şartıyla özel hastaneler yabancı doktor ile doktor olmayan sağlık görevlisi çalıştırabilir.

Yabancı Sağlık Mensuplarının Türkiye’de Özel Sağlık Kuruluşlarında Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik’te yabancı sağlık hizmetleri görevlilerinin Türkiye’de özel sağlık kuruluşlarında çalışabilmek için taşıması gerekli şartlar anılan yönetmeliğin 5. maddesinde yer almaktadır. Bu şartlar;

“a) Diploma ya da uzmanlık belgeleri için denkliği onayı verilmiş ve Bakanlık tarafından tescili yapılması,

b) Mesleği yapmasına ilişkin yasada mani bir durumu olmaması, c) Türkçe bilmek,

ç) İlgili mevzuata göre Türkiye’de çalışma ve ikamet izni almış olmak, d) Hekimler için, zorunlu mesleki malî sorumluluk sigortası yaptırmak.”. olarak düzenlenmiştir.

Yabancıların Türkiye’de doktorluk yapabilmesi için uzmanlık eğitimi almalarında taşımaları gereken şartlar Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği 14. maddesi 1. fıkrası uyarınca;

- Kurumlarda yabancı uyruklu kişilere ayrılmış kontenjan olması,

- Branşında uzman eğitimi yapabilmeye ilişkin Türkiye’de bulunan tıp fakültesi ya da diş hekimliği fakültelerinden birisinden mezun olma ya da yabancı ülkelerde bulunan anılan fakültelerden birisinden mezun olması Yüksek Öğretim Kurumu’ndan denklik belgesinin alınmış olması; yandaldaki uzmanlık eğitimini yapabilmek için Türkiye’de uzmanlık eğitimini vermekte olan kurumlardan uzmanlık belgesini almış olma ya da Sağlık Bakanlığınca verilen denklik belgesine sahip olması,

- Türkiye’deki uzmanlık eğitimi yapmasına mani olan bir durum olmaması, - Türkiye’deki ikametlerine müsaade verilmesi,

- Uzmanlık eğitiminde süresinde kendisine burs verilebileceğini ya da ülkemizdeki giderlerin karşılanacağının belirtildiğini içeren bir belge sunma,

- Uzmanlık eğitimine giriş sınavlarında ilgili programa yerleştirilmiş olunması Aranmaktadır.

Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği 14. maddesinin 4. fıkrasına göre, “Türkiye’de yabancı uyruklu kişinin uzmanlık eğitimi

30

gördüğü esnada Türk uyruğuna geçmesiyle uzmanlık eğitimleri, eğitime başladıkları statüde devam eder.”

1.3.2.2. Diş Hekimliği

Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun 30. maddesine göre, “Türkiye Cumhuriyeti dahilinde dişçilik sanatını icra ve diş tabibi unvanını taşıyabilmek için Türk olmak ve Türkiye Darülfununu Dişçi Mektebinden diploma almak lazımdır.” yabancılara ülkemizde diş hekimliği mesleğini yapması yasaklanmıştır. Bu madde uyarınca, yabancılara ülkemizde diş hekimliği yapabilmeleri için Türk vatandaşı olmaları ile Türkiye’de diş hekimliği fakültelerinin bir tanesinden mezuniyet diploması almaları gerekir.

Yabancı Sağlık Mensuplarının Türkiye’de Özel Sağlık Kuruluşlarında Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik 2. maddesinin 1. fıkrası yabancı diş hekimleri ülkemizdeki özel sağlık kuruluşlarında çalışamaz hükmü yer almaktadır.

Yabancı Sağlık Mensuplarının Türkiye’de Özel Sağlık Kuruluşlarında Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik’in 2. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen Türk soylu yabancıların Türkiye’de diş hekimliği mesleğini icra edebilmeleri, Türk Soylu Yabancıların Türkiye'de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Yasa’ya göre düzenlenmiştir.

Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Yönetmeliği 11. maddesinin 3. fıkrası uyarınca, uzmanlıktaki öğrencilerin muayenehane açmaları, uzmanlık eğitimi gerektiği haller haricinde aylık maaşlı şekilde ya da aylık maaş olmayan bir işte çalışmaları yasaktır. Tersi bir halde, alakadar eğitim kurumunca uzmanlık öğrencisinin ilişiği kesilmektedir.

1.3.2.3. Ebelik

Kamu sağlığı nedeniyle yabancıların icra etmesi kısıtlanan mesleklerden bir diğeri de ebeliktir. Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’un 47. maddesi uyarınca106_{, “Türkiye’de ebelik yapabilmek için Türkiye’de üniversitelerin}

ebelik ile ilgili lisans eğitimi veren fakülte ve yüksekokullarından mezun olan ve

31

diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edilen ile öğrenimlerini yurt dışında ebelik ile ilgili bir okulda tamamlayarak denklikleri onaylanan ve diplomaları Sağlık Bakanlığınca tescil edilenlere ebe unvanı verilir.” Yabancı kişilerin ebelik mesleğini ülkemizde icra edebilmeleri üniversite diplomalarının Türkiye tarafından denk sayılması şartına bağlanmıştır.

Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunu değiştirilen 47. mad.’ de Türk vatandaşı olma koşulu şartı yer almaktaydı. 2014 yılında bu madde yerine Sağlık Hizmetleri Kanunu’nun 22. maddesi getirilmiş ve Türk vatandaşı olma şartı kaldırılmıştır. Çelikel ve Gelgel’in görüşüne göre vatandaş olma şartı kaldırıldığı için yabancı ebeleri Yabancı Sağlık Mensuplarının Türkiye’de Özel Sağlık Kuruluşlarında Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik’e dâhil ederek özel hastanede mesleğini icra etmelerini sağlamak gerekmektedir. Ayrıyeten hastabakıcılar da söz konusu yönetmeliğin 2. maddesinin 1. fıkrasına dâhil edilmelidir.107

1.3.2.4. Hastabakıcılık

Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun 63. maddesine göre, yabancı kadınların hastabakıcılık yapamayacakları, Türk kadınlarının Türkiye’de mesleklerini icra edebilmeleri için, Türk hastabakıcılık okullarından mezun olmaları ve resmi hastanelerden verilen vesikalara sahip olmaları şartlarını gerçekleştirmeleri halinde mümkün hale gelmektedir. Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun kapsamında erkeklerin hastabakıcılık yapmasına ilişkin hüküm yoktur.

Yabancı Sağlık Meslek Mensuplarının Türkiye’de Özel Sağlık Kuruluşlarında Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik’in 2. maddesinin 1. fıkrasına göre yabancı uyruklu hastabakıcı kişilerin ülkemizdeki özel sağlık kuruluşunda çalışamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Türk Soylu Yabancıların Türkiye'de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Yasa kapsamında, yabancıların Türkiye’de hastabakıcılık yapma yasağına istisna getirilmiş olup Türk soyundan gelen yabancılar için hastabakıcılık yapabileceği düzenlenmiştir.

32 1.3.2.5. Hemşirelik

Hemşirelik Yasası 1. maddesine göre, “Türkiye’deki üniversitelerin hemşirelik ile ilgili lisans eğitimi veren fakülte ve yüksekokullarından mezun olan ve diplomaları Sağlık Bakanlığı’nca tescil edilen kişiler ile birlikte öğrenimlerini yurt dışında tamamlayarak denklikleri onaylanan ve diplomaları Sağlık Bakanlığı tarafından tescil edilen kişilere hemşire unvanı verilir.”. Yabancı kişilerin hemşirelik mesleğini ülkemizde icra edebilmeleri üniversite diplomalarının Türkiye tarafından denk sayılması ve Sağlık Bakanlığı tarafından tescil edilmesi şartına bağlanmıştır.

1.3.2.6. Veteriner Hekimliği

Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimliği Birliği İle Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Yasa’nın 2. maddesine göre, Ülkemizde veteriner hekimliği yalnızca T.C. vatandaşı olanların yapabilecekleri düzenlenmiştir. Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimliği Birliği İle Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Yasası’nın 3. maddesi uyarınca, yurtdışında bulunan veterinerlik fakülteleri mezunu Türk vatandaşının, ülkemizde veterinerlik yapabilmelerini Türkiye’de bulunan üniversitelerin veterinerlik fakültelerinin birinden yapılacak “Collegium” sınavını kazanma şartına bağlamıştır. 108

Kamu yararı fikriyle getirilmiş olan bu tip yasaklara uyulmadan yapılmış iş sözleşmeleri kişilerin yasak olup olmadığını bilmesi ya da bilmemesi dikkate alınmaksızın başlangıç itibariyle geçersizdir.109

1.3.2.7. Eczacılık

Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yasası’nın 2. maddesinin (A) bendine göre, ülkemizde eczacılık yapmak için T.C. vatandaşı bulunmak, Türkiye’de bulunan üniversitelerdeki eczacılık fakültesinden mezun olma veya yurtdışında bulunan eczacılık fakültesinden mezun olmak durumunda, Türkiye’de eczacılık fakültelisi hocalarından oluşan bir jürinin karşısında mesleki kimliğini ispat etme şartına bağlı olduğu düzenlenmiştir.110 _{Fakat Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Yasa’nın geçici 2.}

108 _{TEKİNALP, Yabancılar H., s. 137.}

109 _{AKYİĞİT, Ercan,Hizmet Akdinin Kesin Hükümsüzlüğü ve İptal Edilebilirliği, Kazancı Kitap Ticaret}

A.Ş., İstanbul, 1990, s. 26.

33

maddesine göre, “Lozan Sulh Muhadesine göre Türkiye’de eczacılık etmek müsaadesini almış olan eczane sahibi yabancı eczacılar, bu Kanun hükümlerine riayet etmek şartıyla sanatlarını icraya devam ederler.” istisnası getirilmiştir.

Yabancı Sağlık Mensuplarının Türkiye’de Özel Sağlık Kuruluşlarında Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik 2. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, yabancı eczacıların Türkiye’de özel sağlık kuruluşlarında mesleğini icra edemeyeceği düzenlenmiştir. Anılan maddesinin 2. fıkrasında Türk soylu olan eczacılar, Türk Soylu Yabancıların Türkiye'de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Yasa uyarınca, Türkiye’de eczacılık yapabilmektedir.

1.3.2.8. Gözlükçülük (Optisyenlik)

Optisyenlik Hakkında Kanun’un 4. maddesine göre, “Numaralı

(mihraklı) gözlük camı ve gözlük çerçevesi satmak, gözlük montajı ve her türlü reçeteli lens satışı yapmak üzere optisyenlik mesleğini icra edebilmek için, optisyenlik alanında en az ön lisans seviyesindeki meslekî eğitim ve öğretim veren yüksek okul mezunu olmak gerekir.”

Optisyenlik Hakkında Yasa’nın 4. maddesinin 2. fıkrasına göre, “Yurt dışındaki eğitim ve öğretim kurumlarından alınmış diplomalara dayanılarak optisyen unvanını alabilmek ve bu mesleği icra edebilmek için, yurt dışında görülen eğitimin birinci fıkrada belirtilen meslekî eğitime denk olduğunun yetkili makamlarca kabul edilmiş olması şarttır.” Sözü geçen madde gereği denklik koşularını barındıran yabancılar, Türkiye’de numaralı gözlük camıyla çerçevesini satma, gözlük montaj işlemleri ile diğer reçeteye dayalı lens satış işlemlerini yapabilirler.111