TR 2 Batı Marmara Bölgesinde Kırmızı Et Üretimi ve Pazarlaması

TR2 Batı Marmara Bölgesi illerinde Türkiye büyükbaş hayvan varlığının %16’sı, küçükbaş hayvan varlığının ise %11,98’i bulunmaktadır. Batı Marmara Bölgesinde hayvan sayılarında reel bir artış görülmemesine rağmen kayıt altına alınmadan dolayı bir artış görülmektedir.

Türkiye ve TR2 Batı Marmara Bölgesinde küçükbaş hayvan varlığı azalmaktadır.

Bunun sebepleri mera alanlarındaki azalış, kırsal kesimdeki nüfus azalımı ve kentsel yaşama geçiştir. Kırmızı et fiyatındaki dalgalanmalar da hayvan sayısının azalmasında etkili olmuştur.

TR2 Batı Marmara Bölgesinde doğal mera alanlarının yetersiz oluşu özellikle büyükbaş hayvancılığın kapalı besicilik şeklinde yapılmasını gerektirmiştir. Yem maliyetlerinin yüksek olması hayvancılıkta girdi maliyetlerini yükseltmektedir. Canlı hayvan kesim fiyatlarının düşük olduğu yıllarda yüksek yem maliyetleri nedeniyle üreticilerin kar marjları çok düştüğünden besiciler bu durumlarda zarar etmektedirler.

TR2 Batı Marmara Bölgesinde hayvancılık bitkisel üretimle beraber yürütülmektedir.

Bitkisel üretim işletmeleri aynı zamanda hayvansal üretim işletmesi olarak da faaliyet göstermektedir. Bu tip işletmeler üretim maliyetini düşürmede ve pazarlama faaliyetlerinde yeterince başarılı olamamaktadırlar. Üreticilerin büyük bir kısmı yeterince kaba yem üretimi yapmadan hayvancılık yapmaktadır. Et veriminin yükseltilmesinde en büyük engellerden birisi kaba yem açığıdır.

TR2 Batı Marmara bölgesinde Balıkesir ili en fazla hayvansal üretimin yapıldığı yerdir.

Hayvan varlığı ile kırmızı et üretimi arasında bir paralellik mevcuttur. Kırmızı et üretimi mezbahalarda kayıt altında kesim yapılan miktarı kapsamaktadır. Gerçek kırmızı et üretiminin kayıtlı miktarın çok üzerinde olduğu düşünülmektedir. Özellikle TR21 Alt bölgesinde yeterli sayı ve kalitede kesimhanenin bulunmaması sebebiyle kesimler İstanbul’da yapılmaktadır. Buda istatiksel olarak kırmızı et üretimini İstanbul’a kaydırmaktadır.

Türkiye ve TR2 Batı Marmara Bölgesinde büyükbaş, küçükbaş ve kırmızı et üretim miktarı aşağıda tabloda verilmiştir.

Tablo 127. Türkiye ve TR2 Batı Marmara Bölgesi İlleri Büyükbaş, Küçükbaş Hayvan Sayıları İle Kırmızı Et Üretim Miktarları (2004)

Canlı Hayvan Sayıları (Adet)

İstatistiki Bölge Birimleri

Büyükbaş Küçükbaş

Kırmızı Et Üretim Miktarı

(Ton)

TR Türkiye 10.173.246 31.811.092 446.965 TR2 Batı

Marmara 721.521 1.826.658 42.846 TR21

Tekirdağ, Edirne,

Kırklareli 332.246 561.417 17.012 TR211 Tekirdağ 115.816 148.512 9.607 TR212 Edirne 133.282 198.097 4.373 TR213 Kırklareli 83.148 214.808 3.032 TR22 Balıkesir,

Çanakkale 389.275 1.265.241 25.834 TR221 Balıkesir 270.019 744.628 20.670 TR222 Çanakkale 119.256 520.613 5.164 Kaynak : www.tuik.gov.tr (Deve ve Domuz sayı ve üretimleri dahil edilmemiştir)

Grafik 13. Yıllar İtibariyle Türkiye ve TR2 Batı Marmara Bölgesi Kırmızı Et Üretimi

0 100000 200000 300000 400000 500000 600000

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Türkiye Batı Marmara

Kaynak : www.tuik.gov.tr

Grafikte görüleceği gibi Türkiye’de kırmızı et üretimi yıllara gore değişimler göstermekte olup TR2 Batı Marmara bölgesinde ise paralel bir seyir takip etmektedir.

Türkiye kırmızı et üretiminin % 9,59’u TR2 Batı Marmara Bölgesinden karşılanmaktadır. TR2 Batı Marmara Bölgesindeki kırmızı et üretiminin de % 39,7’si Kırklareli, Edirne ve Tekirdağ illerinin bulunduğu TR21 Alt Bölgesinden, % 60,3’ü ise Balıkesir ve Çanakkale İllerinin bulunduğu TR22 Alt Bölgesinden elde edilmektedir. Sadece Balıkesir ili bulunduğu bölgenin %48,24 ve Türkiye kırmızı et üretiminin %4,62’sinin karşılamaktadır.

4.7.1.5.2. Kırmızı Et İthalatı ve İhracatı

2004 yılında 5.616.300 ton olan dünya büyükbaş et ithalatının dağılımına bakıldığında; en çok payı üretimde olduğu gibi Asya kıtası almaktadır. Bunu sırayla Kuzey Amerika (%28,8) ve Bağımsız Devletler Topluluğu (%12,5) izlemektedir. En az payı ise Batlık ülkeleri ve Okyanusya Ülkeleri almaktadır. Batı Avrupa’nın payı ise %9,5’dir.

2004 yılı itibariyle 12.617.000 ton olan dünya küçükbaş et üretiminden ülkelerin aldığı paya bakıldığında ilk sırayı %55,85 ile asya kıtasının aldığı görülmekte olup, bunu sırayla

%15,9 payla Afrika ve %9,4 pay ile Okyanusya ülkeleri izlemektedir. Üretimden en az payı ise Batlık Ülkeleri (%0,02) ve Kuzey Amerika (%0,84) almaktadır. AB-15 ülkelerinin yer aldığı Batı Avrupa’nın payı ise %8,71’dir.

2004 yılında 5.685.000 ton olan dünya büyükbaş et ihracatının dağılımına bakıldığında; en çok payı %37,3 ile Güney Amerika almaktadır. Bunu sırasıyla Okyanusya Ülkeleri ve Kuzey Amerika izlemektedir. En az payı ise Batlık ülkeleri ve Afrika ülkeleri almaktadır. Batı Avrupa’nın payı ise %5,6’dır.

2004 yılında 747.100 ton olan dünya küçükbaş et ihracatının dağılımına bakıldığında;

en çok payı %86,3 ile Okyanusya Ülkeleri almaktadır. Bunu sırayla Asya Ülkeleri (%5,92) ve

Güney Amerika (%3,08) izlemektedir. En az payı ise Batlık Ülkeleri ve Orta Amerika Ülkeleri almaktadır. Batı Avrupa’nın payı ise %0,067’dir.

Türkiye ve AB tarım ürünleri ticaretinde en son alınan 1/98 sayılı OKK uyarında tercihli rejim uygulamaktadır. Buna göre Türkiye AB’den her yıl 5.000. ve 14.000 tonluk 2000 yılına kadar farklı kademelerde indirime tabi tutulmuş, toplam 19.000 tonluk et için tarife kontenjanı açmıştır. Ancak, 2004 yılı ilerleme raporunda da değinildiği üzere bu ithalat 1996 yılında AB ülkelerinde BSE (Deli Dana) hastalığının yeniden baş göstermesi sebebiyle yapılamamıştır.

Kırmızı et konusunda tercihli ticaret rejimi kapsamında AB’nin de Türkiye’den her yıl gümrüksüz vergisiz olarak 200 ton koyun ve keçi eti ithalatını gerçekleştirmesi gerekmektedir. Ancak, Türkiye AB sağlık şartlarını yerine getiremediğinden bu ihracatı bugüne kadar yapamamıştır. Söz konusu tarife kontenjanlarını Türkiye’nin tamamen kullanması gibi bir zorunluluğu bulunmamaktadır. Yalnız AB, hayvan hastalığını gerekçe göstererek bize tanıdığı tavizi yerine getirmezken, bizim aynı gerekçeyle engellediğimiz 19.000 tonluk ithalatı yapmamızı istemekte ve son yılarda bu konu ile ilgili olarak yoğun baskılar yapılmaktadır.

Neticede ise, BSE için ülkemizde özellikle ithalat konusunda alınan karar çok yerindedir ve ne kadar baskı yapılırsa yapılsın bu konuda kararlı duruş devam etmelidir.

Bunun yanında hastalık ülkemizde çıkmamış gözükse de, hastalık çıkan ülkelerin uğradıkları maddi ve manevi zararlar dikkate alınmalı ve çıkma ihtimaline yönelik alınan tedbirler sıkı bir şekilde takip edilmelidir.

Tablo 128. Türkiye ve TR2 Batı Marmara Bölgesi Kırmızı Et Üretimi ve Pazarlaması (SWOT Analizi)

Strateji Güçlü Yönler Zayıf Yönler Fırsatlar Tehlikeler Kırmızı Et

4.8.1. Bitkisel Üretim Değerleri

Tablo 129. TR2 Batı Marmara Bölgesi'nde Bitkisel Üretim Değerleri Türkiye Mukayesesi (2003)

Ürünler TR Üretim Değeri (YTL)

TR 2 Üretim

Değeri (YTL) TR2 % Tarla ürünleri 18.042.130.499 1.690.957.085 9,37

Sebzeler 10.154.837.498 838.613.025 8,26

Meyveler 12.508.780.112 602.678.278 4,82

Toplam 40.705.748.106 3.132.248.388 Kaynak : DİE