Hayvansal Üretim

Tablo 75. Türkiye’de, AB Ülkelerinde ve Dünyada Hayvan Sayıları Bilgileri (2002) Hayvan Sayısı TÜRKİYE TR / AB

(%) AB 15 TR /

Dünya (%) Dünya Koyun 25.173.706 25 101.648.425 2,4 1.033.389.380

Keçi 6.519.332 55 11.829.143 0,9 750.243.277

Sığır 9.803.498 12 80.155.124 0,7 1.328.284.440

Tavuk 245.776.323 24 1.033.356.000 1,5 15.856.836.000 Hindi 3.092.408 3 90.775.000 1,1 270.633.000 Ördek 832.091 3 32.544.000 0,1 1.042.027.000

Kaz 1.400.136 95 1.471.000 0,5 267.429.000

Kanatlı

Toplam 251.100.958 22 1.124.131.000 1,4 17.436.925.000

Arı Kovanı 4.160.892 57 7.320.900 6,9 60.498.476

Kaynak:DİE + FAO

2002 yılındaki Dünya nüfusunun yaklaşık % 1 inin; AB(15) nüfusunun yaklaşık % 18,5 inin yaşadığı ülkemizde, hayvan varlığı bakımından Türkiye, AB ve Dünya ile karşılaştırıldığında:

Hindi ve ördek mevcudu hariç tüm türlerde AB Ülkelerindeki hayvanlardan daha fazla bir oranda yetiştirildiği; özellikle keçi ve koyunda bu sayıların daha da arttığı dikkat çekmekte, aynı şekilde kanatlı hayvanlarda da kaz ve tavuk yetiştiriciliğinin önemli bir yer tuttuğu görülmektedir. Bununla birlikte arı kovanı sayısı bakımından AB(15) mevcudunun

%57 sine ve Dünyanın da yaklaşık %7 sine sahip olması bu konuda söz sahibi olabileceğimizi göstermektedir.

Tablo 76. Türkiye’de, AB Ülkelerinde ve Dünyada Hayvansal Ürünler Üretim Bilgileri (2002)

Hayvansal Ürünler TÜRKİYE TR / AB

(%) AB TR / Dünya

(%) Dünya

Süt (ton) 8.408.566 7 121.901.583 1,4 603.436.829

Kırmızı Et (ton) 664.650 2 27.292.999 0,4 172.816.796

Beyaz Et (ton) 710.900 8 9.018.874 0,9 74.836.813

Yumurta (ton)(x16000ad) 722.182 13 5.405.882 1,2 59.831.370

Bal (ton) 74.555 66 113.466 5,8 1.282.378

Balmumu (ton) 3.448 98 3.535 5,8 59.765

İpek Kozası (ton) 100 51 195 0,0 411.180

Yapağı (ton) 38.244 22 172.872 1,7 2.218.801

Sığır Derisi (ton) 30.160 4 796.666 0,4 7.445.522

Koyun Derisi (ton) 50.560 31 164.589 3,1 1.617.070

Kaynak:FAO

Tablo 77. Türkiye’de, AB Ülkelerinde ve Dünyada Ortalama Hayvansal Üretim Bilgileri (2002)

Ortalama Hayvansal Verimler Birim TÜRKİYE TR /

AB (%) AB

TR / Dünya

(%)

Dünya Tüm Sağılan Hayvanların

Sütü kg/baş/yıl 388,7 14 2.791,2 40 966,5

İnek Sütü kg/baş/yıl 1.705,3 28 6.078,3 78 2.173,4

Koyun Sütü kg/baş/yıl 48,2 38 127,2 111 43,4

Keçi Sütü kg/baş/yıl 59,0 22 266,4 72 81,4

Sığır Karkası kg/baş/yıl 184,7 66 277,9 90 204,2

Koyun Karkası kg/baş/yıl 15,8 106 14,9 101 15,7

Keçi Karkası kg/baş/yıl 15,5 170 9,1 128 12,1

Tavuk Karkası mg/baş/yıl 1.674,0 119 1.412,0 118 1.422,0

Tavuk Yumurtası kg/baş/yıl 12,6 74 17,0 123 10,3

Sığır Derisi kg/baş/yıl 17,0 57 29,6 67 25,4

Koyun Derisi kg/baş/yıl 2,8 112 2,5 88 3,2

Keçi Derisi kg/baş/yıl 2,0 125 1,6 80 2,5

Yapağı kg/baş/yıl 1,5 16 9,3 29 5,2

Bal kg/kovan/yıl 17,9 116 15,5 85 21,2

Kaynak:FAO

Hayvan sayısı bakımından gerek AB (15) ülkeleri ortalamasından, gerekse Dünya ortalamasından yüksek değerlere sahip olmamıza karşın verimler yönünden incelediğimizde AB (15) ve Dünya ortalamalarının çok altında bir durum söz konusudur. Örneğin Sağmal Hayvan sayısı olarak AB (15) ülkelerinin ¼ oranında olan ülkemizin toplam süt üretimindeki payı sadece %7’dir. Dünya sağmal hayvan sayısının %2,4’ü ülkemizde olmasına karşın dünya süt üretimimizdeki payı yalnızca %1,4’tür. Tüm sağılan hayvanlardan elde edilen ortama süt verimi ülkemizde hayvan başına 388 kg/yıl iken, AB ülkelerinde 2.791 kg/yıl, dünyada ise 966 kg/yıldır. Ülkemiz süt verim ortalamasında AB ülkelerinin %14’ü oranında, dünya ortalamasının ise %40’ düzeyindedir. Aynı durum et üretiminde de göze çarpmakta olup ülkemizin toplam kırmızı et üretimi AB ülkelerinin %2’si, dünyanın sadece %0,4’ü düzeyindedir. Beyaz et üretiminde AB ülkelerinin %8’i, dünyanın %1’dolayındadır.

Ülkemizin hayvansal üretiminde AB ve Dünya ile kıyaslamasında dikkati çeken, bal ve balmumu üretimindeki payının yüksekliğidir. Bal üretimimiz AB üretiminin %66’sı, dünya üretiminin %6’sı düzeyindedir. Ayrıca yapağı üretimi AB’nin %22’si, dünyanın da %2’si düzeyindedir. Ayrıca koyun derisi üretimimiz AB ülkelerinin %31’i, dünyanın da %3’ü dolayındadır.

Ülkemizin hayvan başına ortalama verimlerinin AB (15) ve Dünya Ülkeleri ile kıyaslamasında inek sütü, koyun sütü, keçi sütü, sığır eti üretiminde AB ve dünya ortalamalarının altında olmamıza karşın, koyun eti, keçi eti ve tavuk eti üretiminde AB ve dünya ortalamalarından yüksek oranlardadır. Yumurta üretiminde ise AB ortalamasının altında, dünya ortalamasının üstündedir. Sığır derisi üretiminde AB ve dünya ortalamasının altında olan ülkemiz, koyun ve keçi derisi üretiminde AB ortalamasından yüksek, dünya ortalamasından düşük durumdadır. Yapağı üretiminde AB ve dünya ortalamasının çok altında olan ülkemiz, bal üretiminde AB ortalamasından yüksek, dünya ortalama üretiminden düşük durumdadır.

Tablo 78. TR2 ve Türkiye Hayvan Sayıları (2003)

Hayvan Sayısı

Tekirdağ Edirne Kırklareli TR21 Balıkesir Çanakkale TR22 TR2 Batı Marmara Bölgesi TR2 % TR Türkiye

Koyun 111.228 158.533 167.260 437.021 654.664 372.450 1.027.114 1.464.135 5,75 25.431.539 Keçi 41.292 32.544 42.146 115.982 146.939 143.405 290.344 406.326 6,23 6.516.088 Kültür 71.655 59.925 61..299 192.879 135.363 68.796 204.159 397.038 21,34 1.859.786 K.Melezi 39.320 62.673 18.339 120.332 82.664 28.502 111.166 231.498 5,31 4.357.549

Yerli 535 7.938 2.045 10.518 24.878 11.087 35.965 46.483 1,29 3.586.163

Sığır *

Toplam 111.510 130.536 81.683 323.729 242.925 108.385 351.310 675.039 6,89 9.788.102

Manda * 434 182 1.274 1.890 769 191 960 2.850 2,51 113.356

T. Etçi 29.350 33.407 9.100 71.857 21.093.622 9.980.710 31.074.332 31.146.189 16,51 188.637.066 T. Ymrt. 265.140 193.963 378.600 837.703 4.894.346 360.310 5.254.656 6.092.359 10,66 57.139.257 Hindi 10.005 22.741 10.020 42.766 15.425 14.289 29.714 72.480 2,34 3.092.408 Ördek 12.220 20.264 10.640 43.124 8.206 12.682 20.882 64.006 7,69 832.091

Kaz 9.467 15.626 5.830 30.923 2.711 10.177 12.888 43.811 3,12 1.400.136

Kanatlı

Toplam 326.182 227.370 387.700 941.252 25.987.968 10.341 36.328.988 37.270.240 14,84 251.100.958 Arı Kovanı 34.611 48.213 33.170 115.994 72.730 77.723 150.453 266.447 0,64 41.608.922

İpek B. Kutusu -- -- -- -- 63 -- 63 63 1,64 3.839

(*) : Danalar toplama dahil edilmiştir.

Kaynak:DİE (2003)

TR2 Batı Marmara Bölgesi; koyun yetiştiriciliğinde önemli paya sahip değildir, ancak TR22 Alt Bölgesinde diğer alt bölgeye oranla daha fazla koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Bölgenin toplam koyun varlığının %70’i Balıkesir ve Çanakkale İllerinde bulunur. Keçi yetiştiriciliğinde de aynı durum söz konusudur.

Sığır yetiştiriciliğinde TR2 Batı Marmara Bölgesi büyük ölçüde kültür ve kültür melezlerinden ( %93) oluşmaktadır. Türkiye genelinde %63 olan bu oran, TR21 de %97, TR22 de %90 olarak gerçekleşmektedir. TR2 Batı Marmara Bölgesinde sığır yetiştiriciliği daha çok aile işletmeciliği şeklinde yapılmaktadır. Manda yetiştiriciliği ise bir önem arz etmemektedir.

Kanatlı mevcudu bakımından TR2 Batı Marmara Bölgesi’nde, Türkiye ortalamasına göre daha fazla yetiştiricilik yapılmakta olup, bunda en büyük pay TR22 Alt Bölgesinindir.

Özellikle Balıkesir ve Çanakkale İllerindeki etçi (Türkiye’nin %16,5’i) ve yumurtacı tavuk yetiştiriciliği (Türkiye’nin %11’i) etkili olmaktadır. Diğer illerde kanatlı yetiştiriciliğinde türler arasında farklılıklar bulunmakla beraber hiçbirinde Türkiye ortalamasına göre kayda değer bir yetiştiricilik yapılmamaktadır.

Arıcılık açısından bakıldığında TR2 Batı Marmara Bölgesi’nde diğer bölgelere kıyasla önemli sayılabilecek bir arıcılık faaliyeti bulunmamaktadır. (Türkiye’deki toplam kovan sayısının %0,64’si), özellikle Trakya Bölgesine ayçiçeği çiçeklenme döneminde daha çok gezginci arıcıların gelmesiyle sınırlı miktarda bir hareketlilik gözlenmektedir.

İpek böcekçiliği konusunda TR2 Batı Marmara Bölgesi’nde sadece Balıkesir İlinde az miktarda üretim yapılmakta olup (Türkiye üretiminin %2’si) ülke çapında önemli bir paya sahip değildir.

Ülkemizde süt elde edilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanların %6’sının TR2 Batı Marmara Bölgesinde bulunmasına karşın, toplam süt üretiminin %10’u bu bölgede gerçekleşmektedir. Özellikle sağılan büyükbaş hayvanların %93’ünün yüksek verimli kültür ve kültür melezlerinden oluşması bu durumda etkilidir. Bölgemizde sağmal ineklerin ortalama veriminin, Türkiye ortalamasının iki katından yüksek olduğu görülmektedir.

Kırmızı et üretiminde de aynı durum söz konusu olup, Ülkemizde kesilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanların %6’sının TR2 Batı Marmara Bölgesinde olmasına karşın toplam kırmızı et üretiminin %11’i bu bölgede gerçekleşmektedir. Kesilen büyükbaş ve küçükbaş hayvanların ortalama karkas ağırlıkları ülke ortalamalarının iki katı dolayındadır.

Beyaz et üretiminde özellikle TR22 Alt Bölgesinde Balıkesir İlinde yapılan üretimle beraber TR2 Batı Marmara Bölgesi, Türkiye toplam beyaz et üretiminin %18’i bu bölgede gerçekleşmektedir. Yumurta üretiminde TR2 Batı Marmara Bölgesinde Balıkesir İli çok büyük bir farkla lider durumda olup %85 paya sahiptir. Türkiye üretiminde bu pay %9 olarak gerçekleşmektedir.

Bal ve balmumu üretiminde TR2 Batı Marmara Bölgesi Türkiye ortalamalarının altında bir üretime sahiptir. Toplam bal üretimi Türkiye üretiminin %5’i civarındadır.

İpek kozası, yapağı ve kıl üretiminde Türkiye’de önemli bir paya sahip olmayan bölgemizde üretimler ortalamaların altındadır, ancak deri üretiminde %12 gibi bir oranla Türkiye ortalamasından yüksek durumdadır.

Tablo 79. TR2 ve Türkiye Hayvansal Ürünler Üretim Miktarları Mukayesesi (2003)

Hayvansal Ürünler

Tekirdağ Edirne Kırklareli TR21 Balıkesir Çanakkale TR22 TR2 Batı Marmara Bölgesi TR2 % Türkiye

Süt (ton) 167.556 198.323 152.533 518.412 381.031 182.989 564.020 1.082.432 10,20 10.611.011 Kırmızı Et (ton) * 8.018 2.111 2.428 12.557 26.257 1.845 28.102 40.659 11,07 366.962

Beyaz Et (ton) - 171 - 171 161.520 - 161.520 161.691 17,99 898.582

Yumurta

(ton)(x16000 ad) 2.675 907 2.312 5.894 60.796 3.211 64.007 69.901 8,82 791.674

Bal (ton) 413 730 450 1.593 1.293 838 2.131 3.724 5,35 69.540

Balmumu (ton) 17 22 23 62 94 32 126 188 6,00 3.130

İpek Kozası (ton) - - - - 2 - 2 2 1,18 169

Yapağı (ton) 217 321 263 801 1.335 631 1.966 2.767 5,95 46.457

Kıl (ton) 16 19 28 63 54 58 112 175 6,40 2.741

Deri (adet) 79.115 28.243 24.648 132.006 580.779 44.450 625.229 757.235 12,15 6.230.632 (*): Mezbaha, kombina ve kurban bayramı kesimlerini kapsar.

Kaynak: DİE (2003)