• Sonuç bulunamadı

Devletler, terorizme karşı kendilerini nasıl koruyacaklardır? Bunun, teroristlerin cezalandırmalarını öngören iç hukuk normlarıyla sağlanamayacağı açıktır. Artık terör uluslararası bir kimliğe bürünmüştür. A devletinin pasaportunu taşıyan bir terorist, B devletinin ülkesinde silâhlı eğitim görmekte, sonra C devletinin ülkesinde D devletine yönelik terorist bir saldırı gerçekleştirebilmektedir. Terör örgütlerinin uluslararası politikada devletler tarafından araç olarak kullanılarak doğrudan ya da dolaylı yollarla desteklenmeleri, devlet destekli terorizmi doğurmakta, bu da terorizmle mücadeleyi daha zor ve karmaşık bir hâle getirmektedir.

Terorizmle mücadelenin etkili bir sonuca ulaşılabilmesi, bu mücadelenin uluslararası boyutta tüm devletlerin katkısıyla yapılmasına bağlıdır. Terorizmi ve terör fiilinin faili olan teroristi tanımlayarak taraf devletlere sıkı bir işbirliği yükümlülüğü getiren uluslararası antlaşmaların yapılması bu mücadelenin başarıya ulaşabilmesi için akla ilk gelen çözümdür. Ancak, ulusal politika farklılıkları devletleri terorizmi önleyici esasları düzenleyen kapsayıcı bir antlaşma yapmaktan

alıkoymuştur.37 Devletler terorizmi genel olarak tanımlayıp terorist olan herkese karşı mücadeleyi öngören bir antlaşma yapmak yerine, kendilerini en çok mağdur eden fiilleri önlemeye yönelik antlaşmalar yapma yoluna gitmişlerdir.38

Tüm terorist eylemleri evrensel düzeyde yasaklayacak bir antlaşma yapma girişimi ilk olarak 1937’de MC tarafından gerçekleştirilmiştir. Yirmi dört devletin imzaladığı “Terorizmin Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin Sözleşme” sadece bir devlet tarafından onaylanmış ve hiçbir zaman yürürlüğe girmemiştir.39 Evrensel düzeyde yürürlüğe giremeyen bu tip antlaşmaların bölgesel nitelikte örnekleri mevcuttur.40

BM bünyesinde hazırlanmış terorizmi bir bütün olarak ele alıp yasaklayan bir antlaşma mevcut olmamasına rağmen, terorizmi çeşitli yönleriyle ele alıp konu

37 TOPAL, s. 67’den Harry H. ALMOND “The Legal Regulation of International Terrorism,” ed.

Henry H. HAN, Terrorism & Political Violance: Limits and Possibilities of Legal Control, New York, Oceana Publications, 1993, s. 199.

38 BAŞEREN, 2002, s. 201.

39 CASSESE, s. 592; MURPHY, s. 5.

40 Aşağıda listesi verilen bu antlaşmaların metinleri için bkz.

http://treaties.un.org/Pages/DB.aspx?path=DB/studies/page2_en.xml&menu=MTDSG, (10 Mart 2011).

OAS Convention to Prevent and Punish Acts of Terrorism Taking the Form of Crimes against Persons and Related Extortion that are of International Significance (Kişilere Karşı Suç Oluşturan ve Uluslararası Öneme Haiz İlgili Zorbalıkların Önlenmesi ve Cezalandırılması Hakkında Amerikan Devletleri Örgütü Sözleşmesi), 2 Şubat 1971.

European Convention on the Suppression of Terrorism (Terorizmin Önlenmesine İlişkin Avrupa Sözleşmesi), 27 Ocak 1977. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 26 Mart 1981, Sayı: 17291.

SAARC Regional Convention on Suppression of Terrorism (Terorizmin Önlenmesine İlişkin Güney Asya Bölgesel İşbirliği Örgütü Sözleşmesi), 4 Kasım 1987.

Arab Convention on the Suppression of Terrorism (Terorizmin Önlenmesine İlişkin Arap Sözleşmesi), 22 Nisan 1998.

Treaty on Cooperation among States Members of the Commonwealth of Independent States in Combating Terrorism (Terorizmle Mücadelede BDT Üyeleri Arasında İşbirliğine Dair Sözleşme), 4 Haziran 1999.

Convention of the Organization of the Islamic Conference on Combating International Terrorism (Uluslararası Terorizmle Mücadeleye İlişkin İslam Konferansı Örgütü Sözleşmesi), 1 Temmuz 1999.

OAU Convention on the Prevention and Combating of Terrorism (Terorizmin Önlenmesi ve Terorizmle Mücadeleye İlişkin Afrika Birliği Örgütü Sözleşmesi), 14 Temmuz 1999.

edindiği fiillere yasak getiren ondan fazla sözleşme ve protokol mevcuttur.41 İlk olarak 14 Eylül 1964 tarihli “Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Bazı Eylemlere İlişkin Sözleşme” ile başlayan bu süreç hâlen sürmektedir. Ancak tüm bu sözleşmeler, özellikle devlet destekli terorizmi engellemekte yetersiz kalmaktadır.

Sorun, bu sözleşmelerde terör ve terorizm tanımlarının yer almamasından ve bunların

41 Aşağıda listesi verilen bu antlaşmaların metinleri için bkz.

http://treaties.un.org/Pages/DB.aspx?path=DB/studies/page2_en.xml&menu=MTDSG, (10 Mart 2011).

Convention on Offences and Certain Other Acts Committed on Board Aircraft (Uçaklarda İşlenen Suçlar ve Diğer Bazı Eylemlere İlişkin Sözleşme), 14 Eylül 1964. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 8 Aralık 1975, Sayı: 15436.

Convention for the Suppression of Unlawful Seizure of Aircraft (Uçakların Hukuk Dışı Yollarla Ele Geçirilmesinin Önlenmesi Sözleşmesi), 16 Aralık 1970. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 31 Mart 1973, Sayı: 14493.

Convention for the Suppression of Unlawful Acts against the Safety of Civil Aviation (Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı Hukuk Dışı Eylemlerin Önlenmesi Sözleşmesi) , 23 Eylül 1971.

Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 29 Kasım 1975, Sayı: 15427.

Convention on the Prevention and Punishment of Crimes against Internationally Protected Persons, including Diplomatic Agents (Diplomasi Ajanları da Dahil Olmak Üzere Uluslararası Korunmaya Sahip Kişilere Karşı İşlenen Suçların Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin Sözleşme), 14 Aralık 1973. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 1 Mayıs 1981, Sayı: 17327.

International Convention against the Taking of Hostages (Rehine Alınmasına Karşı Uluslararası Sözleşme), 17 Aralık 1979. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 6 Temmuz 1989, Sayı: 20217.

Convention on the Physical Protection of Nuclear Material (Nükleer Maddelerin Fiziksel Korunması Sözleşmesi), 3 Mart 1980. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz.

R.G., 7 Ağustos 1986, Sayı: 19188.

Protocol on the Suppression of Unlawful Acts of Violence at Airports Serving International Civil Aviation, Supplementary to the Convention for the Suppression of Unlawful Acts against the Safety of Civil Aviation (Sivil Havacılığın Güvenliğine Karşı Hukuk Dışı Eylemlerin Önlenmesine İlişkin Sözleşmeye ek Uluslararası Sivil Havacılığa Hizmet veren Havaalanlarında Hukuk Dışı Şiddet Eylemlerinin Önlenmesi Protokolü), 24 Şubat 1988.

Convention for the Suppression of Unlawful Acts against the Safety of Maritime Navigation (Denizde Seyir Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesi Sözleşmesi), 10 Mart 1988.

Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 26 Ocak 1998, Sayı: 23242 Protocol for the Suppression of Unlawful Acts against the Safety of Fixed Platforms Located on the Continental Shelf (Kıta Sahanlığında Bulunan Sabit Platformların Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesi Protokolü), 10 Mart 1988. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 26 Ocak 1998, Sayı: 23242.

Convention on the Marking of Plastic Explosives for the Purpose of Detection (Plastik Patlayıcıların Tespit Edilmesi Amacıyla İşaretlenmesi Hakkında Sözleşme), 1 Mart 1991.

International Convention for the Suppression of Terrorist Bombings (Terorist Bombalamaların Önlenmesine İlişkin Uluslararası Sözleşme), 15 Aralık 1997. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz. R.G., 17 Nisan 2002, Sayı: 24729.

International Convention for the Suppression of the Financing of Terrorism (Terorizmin Finanse Edilmesinin Önlenmesi Hakkında Uluslararası Sözleşme), 9 Aralık 1999. Türkiye’nin taraf olduğu Sözleşme’nin Türkçe metni için bkz.http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4738.html, (10 Mart 2011).

International Convention for the Suppression of Acts of Nuclear Terrorism (Nükleer Terorizm Faaliyetlerinin Önlenmesine Dair Uluslararası Sözleşme), 13 Nisan 2005.

belirli terör veya teröre destek eylemlerine özgülenmiş olmalarından daha derinde yatmaktadır. Zira bu sözleşmelerden 15 Aralık 1997 tarihli “Terorist Bombalamaların Önlenmesi Hakkında Uluslararası Sözleşme” dahi tek başına pek çok terorist eylemi yasak kapsamına almaktadır. Bu sözleşmelerle ilgili temel problem, bunların sadece tarafları bağlamaları ve herhangi bir zorlama tedbiri içermemeleridir.42 Dahası, taraf devletler de, akdî yükümlülüklerini siyasî saiklerle ihlâl edebilmektedir.43

Antlaşmalar dışında, terorizme karşı, BM’nin müşterek güvenlik sistemi çerçevesinde mücadele edilebileceği savunulabilinir. Zira BM Antlaşması’nın44 VII.

Bölümü’ne göre Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve güvenliğin tehdit edildiğini, bozulduğunu ya da bir saldırı fiilinin gerçekleştirildiğini tespit ederse silâhlı güç kullanılmasını da içeren tedbirler alabilecektir.

Güvenlik Konseyi, terorizme destek verdikleri gerekçesiyle 1992’de Libya’ya45 1996’da ise Sudan’a karşı yaptırım uygulanmasına karar vermiştir.46 Özellikle Libya’ya karşı uygulanan ekonomik yaptırımlar sonuç vermiş ve Libya, Lockerbie olayının iki zanlısını Hollanda’da kurulan bir mahkemede yargılanmaları için teslim ettiği gibi, olayda hayatını kaybedenlerin yakınlarına tazminat ödemeyi de kabul etmiştir.47 Ancak Güvenlik Konseyi, devlet destekli terorizm yoluyla gerçekleştirilen saldırılardan başka, doğrudan silâhlı saldırı niteliğindeki olaylarda dahi silâhlı güç kullanılmasını içeren tedbirler almayı başaramamıştır.

42 CASSESE, s. 593.

43 Kerry Ann GUROVITSCH, “Legal Obstacles to Combating State Sponsored Terrorism,” Hous. J.

Int’l L., Vol. 10, (1987), s. 179.

44 Charter of the United Nations, 26 Haziran 1945. Antlaşma’nın Türkçe metni için bkz. Aslan GÜNDÜZ, Milletlerarası Hukuk, Temel Belgeler Örnek Kararlar, 4. B., İstanbul, Beta Yayınları, 2000, s. 83-103.

45 S.C. Res. 748, U.N. SCOR, 47th Sess., U.N. Doc. S/RES/748 (1992).

46 S.C. Res. 1054, U.N. SCOR, 51st Sess., U.N. Doc. S/RES/1054 (1996).

47http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/1398437.stm, (10 Mart 2011).

2. Kuvvet Kullanma

Terör örgütlerinin devletler tarafından desteklendiği, antlaşmaların terorizmi önlemede yetersiz kaldığı ve BM’nin müşterek güvenlik sisteminin de çalışmadığı bir ortamda terorist saldırının muhatabı olan devletin terorizmi aktif olarak destekleyen devletlere karşı kuvvet kullanması terorizmle mücadelede ciddî bir alternatif hâline gelmiştir. Konu, eldeki çalışmanın ikinci bölümünde ayrıntılı olarak incelenecektir.

II. TÜRKİYE’YE YÖNELİK PKK TERÖRÜ