II. Körfez Savaşı Sonrasında Düzenlenen Operasyonlar (2003-2010)

II. Körfez Savaşı’nın sonuçları, Türkiye’nin PKK’ya karşı düzenlediği sınır ötesi operasyonların yeniden kesilmesine yol açmıştır. Saddam Hüseyin rejimini deviren ve Irak’ı işgal eden ABD, Türkiye’nin Kuzey Irak’a girmesine uzunca bir süre muhalefet etmiştir. Nitekim PKK saldırılarının yoğunlaştığı 2007 yazında dahi, önce ABD Dışişleri Bakanı Rice, sonra da Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü McCormack olası bir sınır ötesi operasyona karşı olduklarını ifade etmişlerdir.⁶³⁸

Türkiye, tıpkı daha önceki operasyonlarda olduğu gibi, bu dönemde gerçekleştirdiği sınır ötesi operasyonlarda da Irak yönetiminin PKK eylemlerine esaslı ölçüde karıştığını iddia etmemiş ve PKK saldırılarını Irak yönetimine atfetmemiştir. Ancak önceki dönemlerden farklı olarak Türkiye, Irak’ı, ülkesindeki PKK faaliyetleri karşısında hareketsiz kalmakla suçlamıştır. Dışişleri Bakanı Gül, Irak makamlarını PKK’yı engellemek için hiçbir şey yapmamakla suçlamıştır.⁶³⁹ Türkiye, Nisan 2007’de, Irak’a terörle ilgili sorumluluklarını hatırlatan bir nota

635 ÖZDAĞ, 2008, s. 264.

636 OLSON, 2002, s. 111-112.

637 U.N. Doc. S/2001/31.

638http://www.cnnturk.com/2007/dunya/06/09/iraktan.turkiyeye.top.atesi.notasi/359314.0/index.html, http://www.milliyet.com.tr/2007/06/13/son/sondun02.asp, (10 Mart 2011).

639http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/411106.asp, (10 Mart 2011).

vermiştir.⁶⁴⁰ PKK nedeniyle iki devlet arasında tırmanan gerilim, Türkiye ve Irak’ın PKK’nın Irak’taki varlığına son verilmesi konusunda 7 Ağustos 2007’de mutabakata varmalarıyla bir ölçüde yumuşamıştır.

Irak yönetimiyle anılan yakınlaşma ve 5 Kasım 2007 tarihli Bush-Erdoğan zirvesinin ertesinde 1 Aralık 2007’de Türkiye yeniden Kuzey Irak’a yönelik sınır ötesi operasyonlarına başlamıştır. Bu dönemde gerçekleşen operasyonlar, öncekilerden farklı olarak çoğunlukla kara birliklerinin kullanılmadığı, nokta hedefli bombardımanlar şeklinde icra edilmiştir. Bu dönemdeki en kapsamlı ve uluslararası toplumun dikkatini en fazla çeken operasyon Şubat 2008 sınır ötesi operasyonudur.

a. Şubat 2008 Sınır Ötesi Operasyonu

Türk Silâhlı Kuvvetleri, 22 Şubat 2008 tarihli basın açıklamasıyla, 21 Şubatta hava kuvvetleriyle desteklenen bir sınır ötesi kara operasyonu başlattığını ilân etmiştir.⁶⁴¹ Bu, Türkiye’nin, Saddam Hüseyin sonrasında Kuzey Irak’ta düzenlediği ilk sınır ötesi kara operasyonudur. TSK, 29 Şubatta yaptığı açıklamayla birliklerin

640 http://www.mfa.gov.tr/11-nisan-2007_-disisleri-bakanligi-sozcusu-levent-bilman_in-haftalik-olagan-basin-toplantisi-.tr.mfa http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/405084.asp, (10 Mart 2011).

9 Haziran 2007’de ise, bu kez Irak, Türkiye’nin ülkesinin sınır bölgelerini top ateşine tuttuğu iddiasıyla Türkiye’ye nota vermiştir. Konu hakkında bkz. http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6736825.stm, http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/405084.asp, (10 Mart 2011).

641 “Türk Silahlı Kuvvetleri; yurt içindeki operasyonlarına devam ederken, Irak’ın kuzeyinde üslenmiş PKK/KONGRA-GEL terör örgütü mensuplarını etkisiz kılmak ve bölgedeki örgütsel altyapıyı kullanılmaz hale getirmek maksadıyla, 21 Şubat 2008 günü saat 10:00-18:00 arasında, belirlenen hedefleri karada konuşlu uzun menzilli silahlar ve Hava Kuvvetlerine mensup uçaklar ile etkili bir şekilde vurmuştur.

Başarıyla icra edilen ateşle taarruzdan sonra, aynı gün saat 19.00’dan itibaren Hava Kuvvetleri ile desteklenen bir sınır ötesi kara harekatı başlatılmıştır.

Bugüne kadar icra edilmiş olan hava operasyonlarının devamı niteliğindeki kara harekatının hedefi, PKK/KONGRA-GEL terör örgütü olup; sivillerin ve Türk Silahlı Kuvvetlerine düşmanca bir harekette bulunmayan yerel unsurların harekattan olumsuz etkilenmemeleri için gerekli hassasiyetin gösterilmesine devam edilecektir.

Irak’ın toprak bütünlüğüne ve istikrarına özel bir önem veren Türk Silahlı Kuvvetleri, planlanan hedeflere ulaşılmasından sonra, en kısa zamanda yurt içine dönecektir.

İcra edilen harekatın, bölgenin teröristler için kalıcı ve güvenli bir üs bölgesi olarak kullanılmasını önleyerek, Irak’ın istikrar ve iç barışına da katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir…”

http://www.tsk.tr/10_ARSIV/10_1_Basin_Yayin_Faaliyetleri/10_1_Basin_Aciklamalari/2008/BA_14.html, (10 Mart 2011).

aynı gün itibarıyla yurt içindeki üs bölgelerine döndüklerini açıklamıştır.⁶⁴² Türkiye, operasyonun uluslararası hukuktaki dayanağına ilişkin herhangi bir açıklama yapmamıştır. Ancak BM İnsan Hakları Konseyine verilen 26 Mart 2008 tarihli sözlü notada, Türkiye’nin Kuzey Irak’ta gerçekleştirdiği karşı-terör operasyonunun sınırlı kapsamlı ve süreli olduğu, ayrıca sınırlı bir alanda gerçekleştirildiği ifade edilmiştir.

Notada, yalnızca bölgedeki PKK/KONGRA-GEL mevcudiyetinin hedef alındığı ve sivillerin güvenliğini sağlamak için mümkün olan tüm tedbirlerin alındığı; bunun sonucunda da hiçbir sivil kaybının yaşanmadığı bilgisi verilmiştir.⁶⁴³

Bu kısa süreli ve dar kapsamlı operasyon uluslararası toplumda yankı bulmuştur. Türkiye’ye özellikle operasyonun kısa süreda tamamlanması ve orantılı davranması çağrıları yapılsa da, devletler Türkiye’yi kınamaktan özenle kaçınmışlardır.⁶⁴⁴ ABD, hem bizzat Başkan Bush’un hem de Savunma Bakanı Gates’in ağzından operasyonun kısa zamanda sona ermesini istemiştir.⁶⁴⁵ Rusya Türkiye’ye itidal çağrısı yapmıştır.⁶⁴⁶ İngiltere Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Türk ordusunun Irak’ı mümkün olan en kısa sürede terk etmesi ve Türkiye’nin sivil halka zarar gelmemesi için azamî çabayı göstermesi gerektiğini ifade etmiştir.⁶⁴⁷ BM Genel Sekreteri Ban Ki-Moon, “Türkiye’nin sınırlara saygı göstermesi gerektiğini” belirtmiştir.⁶⁴⁸ AB Komisyonu, Türkiye’ye orantısız kuvvet kullanmaması çağrısı yaparken⁶⁴⁹; AB Ortak Dış Politika ve Güvenlik Yüksek

642 http://www.tsk.tr/10_ARSIV/10_1_Basin_Yayin_Faaliyetleri/10_1_Basin_Aciklamalari/2008/BA_25.html, (10 Mart 2011).

643 U.N. Doc. A/HRC/7/G/15 (2008).

644 TAMS, s. 379.

645 Başkan Bush’un açıklaması için bkz.http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7268345.stm, (10 Mart 2011).

Savunma Bakanı Gates’in açıklamaları için bkz.http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7261252.stm, http://www.nytimes.com/2008/02/28/world/middleeast/28iraq.html,(10 Mart 2011).

646http://www.cnnturk.com/haber/haber_detay.asp?PID=00319&haberID=431379, (10 Mart 2011).

647http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/436693.asp, (10 Mart 2011).

648http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/436750.asp, (10 Mart 2011).

649http://www.reuters.com/article/newsOne/idUSBRU00633420080222, (10 Mart 2011).

Temsilcisi Javier Solana ise, operasyonun en iyi çözüm seçeneği olmadığını söylemiştir.⁶⁵⁰

Operasyona Irak tarafından ölçülü tepkiler gelmiştir. Hatta Irak Hükûmet Sözcüsü Ali Debbağ operasyonun üçüncü gününde yaptığı açıklamada, TSK’nin operasyonlarının Irak’ın hâkimiyetine zarar vermediğini düşündüklerini ifade etmiştir. Ancak ertesi gün Irak hükûmeti, tek taraflı Türk askerî harekâtının bölgenin istikrarına bir tehdit ve Irak’ın egemenliğinin ihlâli olduğunu düşündüğünü ifade etmiş ve Türkiye’ye mümkün olan en kısa sürede askerlerini çekmesi çağrısında bulunmuştur.⁶⁵¹

b. Küçük Çaplı Diğer Operasyonlar

Türkiye, 1 Aralık 2007’de, Irak sınırları içerisindeki bir PKK’lı grubu bombalayarak II. Körfez Savaşı sonrasındaki ilk sınır ötesi operasyonunu gerçekleştirmiştir.⁶⁵² Gerek savaş uçaklarıyla gerekse karada konuşlu silâhlarla gerçekleştirilen bu tür bombardımanlar 16 Aralık 2007’de, 22 Aralık 2007’de, 25 Aralık 2007’de, 15 Ocak 2008’de ve 4 Şubat 2008’de tekrarlanmıştır. Yukarıda incelenen Şubat 2008 sınır ötesi kara operasyonundan sonra da Türk ordusunun bölgedeki PKK hedeflerine yönelik bombardımanları devam etmiştir. 27-28 Mart 2008’de, 16 Nisan 2008’de, 24 Nisan 2008’de, 29 Nisan 2008’de, 2 Mayıs 2008’de, 10 Mayıs 2008’de, 29-31 Mayıs 2008’de, 7 Haziran 2008’de, 16-17 Haziran 2008’de, 23 Temmuz 2008’de, 27-29 Temmuz 2008’de, 16 Ağustos 2008’de, 25 Eylül 2008’de, 4-12 Ekim 2008’de, 17 Ekim 2008’de, 28 Ekim 2008’de, 1 Aralık

650http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/436669.asp, (10 Mart 2011) .

651http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/436854.asp, (10 Mart 2011).

652 1 Aralık 2007 tarihli sınır ötesi operasyon ve 2007 senesi içinde düzenlenen diğer sınır ötesi operasyonlar hakkında Genelkurmay Başkanlığının bilgi verdiği 2007 senesine ait 35, 37, 38, 39, 40,

41 ve 42 numaralı basın açıklamaları için bkz.

http://www.tsk.tr/10_ARSIV/10_1_Basin_Yayin_Faaliyetleri/10_1_Basin_Aciklamalari/Basin_Acikl amalari_Arsiv_2007.html, (10 Mart 2011).

2008’de, 5 Aralık 2008’de, 16-17 Aralık 2008’de,⁶⁵³ 29-30 Nisan 2009’da, 28 Mayıs 2009’da,⁶⁵⁴ 1-2 Temmuz 2010’da PKK hedefleri bombalanmıştır. Türk ordusu, 7 Mayıs 2010’da ve 16 Haziran 2010’da iki sıcak takip operasyonu gerçekleştirmiştir.⁶⁵⁵ Anılan operasyonlara uluslararası toplumdan olumsuz hiçbir tepki gelmemiştir.

C. Türkiye’nin Kuzey Irak’ta Gerçekleştirdiği Askerî Operasyonların