Temel becerilerin kazandrlmas

Okuma ve matematik gibi temel becerileri güçlü olan bireyler çalma hayatnda ve günlük hayatta daha baarl olmaktadrlar. Ayrca, bu becerilerin güçlendirilmesi eitimin üst kademeleri için de çok önemli bir temel oluturmaktadr. Bununla beraber, PISA aratrmas okuma ve matematik alannda temel becerileri gösteremeyen örencilerin orannn dikkate deer bir ekilde yüksek olduunu ortaya koymutur.

ekil 2.9 Okuma Becerisinde Baar Düzeyine Göre Örencilerin Dalm (PISA 2006)

Kaynak: OECD, PISA 2006 verilerinden derlenmitir 0 5 10 15 20 25 30 35 1. Düzeyin Alt

Düzey 1 Düzey 2 Düzey 3 Düzey 4 Düzey 5

Yeterlilik Düzeyleri

Yüz

de

51 ETMDE FIRSAT ETSZLNN BULUNDUU ALANLAR

OECD itibaryla, 15 yandaki çocuklarn yaklak olarak yüzde 20’si PISA’da okuma becerisinde birinci düzey ve altnda bulunmaktadr8. Türkiye’de ise bu oran yaklak olarak yüzde 32,2’dir (Bkz. ekil 2.8).

ekil 2.10 Matematik Becerisinde Baar Düzeyine Göre Örencilerin Dalm (PISA 2006)

Kaynak: OECD, PISA 2006 verilerinden derlenmitir

Matematik becerileri açsndan ise Türkiye’de birinci düzey ve altnda baar gösteren örencilerin oran yüzde 52,1’dir. Türkiye’de 15 yandaki her iki örenciden biri çok temel düzeydeki matematik problemlerini çözmekte dahi sorun yaamaktadr. OECD’de ise bu oran yüzde 21,3’tür. Türkiye’deki örencilerin matematik becerileri oldukça yetersiz bir düzeyde kalmaktadr. Türkiye’de matematik becerileri üst düzeyde olanlarn oran OECD ortalamasna nispeten daha yakndr. Dolaysyla, Türkiye’de eitim sistemi bir ksm örencisine OECD düzeyinde beceri kazandrabilmektedir. Bu durum, Türkiye’de eitime ilikin imkânlarn örencilerin geneli itibaryla çok dengeli dalmadn göstermektedir.

Temel becerileri eksik olan bireylerin hem eitimin ileri kademelerinde hem de çalma hayatnda frsat eitsizlii yaamas kuvvetle muhtemeldir. Türkiye’deki örencilerin yaklak yars bu açdan risk altndadr. Bu baamda temel becerilerin tüm örencilere kazandrlamamas dier bir frsat eitsizlii alann oluturmaktadr.

8

PISA aratrmasnda örenciler baarlar itibaryla matematik becerisinde alt, okuma beceresinde ise 5 düzeyde bulunabilirler. Birinci düzey ve altnda baar gösteren örenciler çok basit nitelikteki sorular cevaplayamamtr. 0 5 10 15 20 25 30 1. Düzeyin Alt

Düzey 1 Düzey 2 Düzey 3 Düzey 4 Düzey 5 Düzey 6

Yeterlilik Düzeyleri

Yüz

de

52 TÜRKYE’DE ETM POLTKALARININ FIRSAT ETSZL ÜZERNDEK ETKLER

2.3. Frsat Eitsizliinin Ortaya Çkt Alanlar

Bu ksmda frsat eitliinin hem ‘adalet’ hem de ‘içerme’ boyutu açsndan Türkiye’de önemli sorunlar olduunun tespiti yaplmtr. Eitim sisteminde birbirini izleyen kademelerde sosyo-ekonomik koullar yetersiz ve dezavantajl ortamlardan gelen çocuklar daha az baar göstermekte ve eitime eriimleri snrl kalmaktadr. Ayrca, Türkiye’de bireylerin kiisel özelliklerinden bamsz olarak okul öncesi eitime katlmn düük, temel becerileri yetersiz olanlarn orannn ve ortaöretimi tamamlamadan eitim sisteminin dna çkmlarn orannn yüksek olduu tespit edilmitir.

Nihai yaam kalitesi ve frsatlar, eitim sistemindeki çktlar ile belirlenmektedir. Dier yandan ailenin eitim düzeyi ve geliri ile ekillenen çocuun sosyo-ekonomik ortam ve dier bireysel faktörlerin hepsi eitimin çktlarn etkilemektedir. Ayrca, örencilerin matematik ve okuma becerilerinde temel yeterlikleri dahi gösterememeleri hem hayat boyu örenme faaliyetlerine katlmn azaltmakta hem de istihdama geçilerini zorlatrmaktadr. Öte yandan, erken terklerin9 fazla olmas genç nüfusun minimum standartlarda bir eitim almasn kstlamaktadr.

Bu çalmada ele alnan frsat eitliinin iki boyutu da eitsizliin giderilmesine yönelik politika gelitirmek açsndan önem tamaktadr. Tüm örencilerin baarsn artrmak için gelitirilecek politikalarn genel çerçevesi içinde baz stratejiler örencilerin düük sosyo-ekonomik koullarn telafi etmeye odaklanrken, baz stratejiler frsat eitsizlii yaratan eitim sistemindeki mekanizmalarn analizini yaparak sistemi deitirmeye yönelik olabilir.

Bu çalmann sonraki bölümleri, Türkiye’de eitimdeki frsat eitsizliinin nedenlerini ortaya koyarak bu eitsizliklerin azaltlmasna yönelik farkl stratejilerin analizini yapmakta ve hem örencilerin eriim ve baar düzeyini artrmak hem de

9

Erken terk (Early School Leavers), ortaöretimi tamamlamadan eitim sisteminin dna çklmasn ifade etmektedir. EUROSTAT erken terklerin orann, 20-24 ya grubunda olup ortaöretimi tamamlamadan eitimin dna çkanlarn says olarak belirlemektedir (Bkz. Tablo 2.3). Bu tanm, Lizbon Stratejisi bata olmak üzere birçok ülkenin ulusal belgesinde de kullanlmaktadr.

53

baar üzerinde sosyo-ekonomik etkilerin azaltlmas için tamamlayc yaklamlar gelitirmektedir. Bu kapsamda “okullarn ve programlarn farkllatrlmas ve yerletirme politikalar”, “temel eitimin tamamlanmas ve ortaöretime geçiler” ile “eitime ayrlan kaynaklarn önceliklendirilmesi, kaynak kullanmnda yerinden yönetim ve frsat eitliinin izlenmesi için çktlarn belirlenmesi” politika alanlar çerçevesinde sorunlarn nedenleri uluslararas karlatrmalar yaplarak ve eitim kademelerini dikkate alarak bütüncül bir yaklamla incelenmektedir.

Bu çerçeveden bakldnda eitim politikalar ve uygulamalarnn frsat eitlii ilkesi temelinde kurgulanmas ve eitim alanndaki kamu harcamalarnn ve hizmetlerin dezavantajl çocuklar lehine planlanmas önem kazanmaktadr. Önceki bölümde eitim sistemlerinin hem verimlilik hem de frsat eitliini birlikte baarmalar konusunda bir engel olmad üzerinde durulmutur. Dolaysyla Türkiye’nin önümüzdeki dönemde eitim sistemindeki verimlilie zarar vermeden frsat eitliine yönelik politikalar oluturabilmesi mümkündür.

OKULVE

PROGRAMLARDA