Kore Örne

Kore, PISA aratrmalarnda hem OECD ortalamasnn üzerinde baar gösteren hem de örencilerin sosyo-ekonomik-koullarnn baar üzerindeki etkisinin ortalamann altnda olduu bir ülkedir. Ayrca daha önce de deinildii üzere Kore’de okullar arasndaki baar farkllklar OECD ortalamasnn altndadr (Bkz. ekil 2.5, Tablo 2.2). Kore son 20 ylda 25-35 ya grubu içindeki ortaöretim mezunlarn en çok artran ülke olmutur (Bkz. ekil 2.6). Kore’nin eitimde salam olduu bu baar rastlantsal olmayp, eitimde ‘eitleme politikas’ (equalization policy) olarak tanmlanan reformu yapmasyla salanmtr. Kore’de eitim sisteminin dengeli büyümesi açsndan eitlik kavram önemli bir rol oynamtr (Baker ve ark., 2004:33-43).

Kore’de 1950’li yllarda ilköretimde artan okullama oranlar ile birlikte ortaokullara olan talep artmtr. Bununla birlikte, ortaokullarn imkânlar kstl olduu için artan talep birtakm sosyal problemlere neden olmutur. lköretimdeki müfredat ortaokullara yönelik snavlara hazrlamaya odaklanmtr. Snavlara yönelik artan rekabet örenciler üzerinde büyük basklar oluturmutur. 1969 ylnda söz

78 TÜRKYE’DE ETM POLTKALARININ FIRSAT ETSZL ÜZERNDEK ETKLER

konusu problemleri ortadan kaldrmak için, ortaokullara giri snavlar kaldrlm ve ilkokul mezunlar kendi bölgelerindeki ortaokullara kurayla yerletirilmeye balanmtr. Yerletirme, ekonomik imkânlar veya dier sosyo-ekonomik faktörler tarafndan etkilenebilecek olan snav sonuçlar yerine ikametgâha göre yapldndan kura çekimi adil bir sistem olarak görülmütür. Hemen hemen tüm seçkin ortaokullar ortadan kaldran bu yeni sistem, örenciler, veliler ve dier paydalar tarafndan çok fazla muhalefet gösterilmeksizin benimsenmitir. Ortaokullardaki giri snavlarnn kaldrlmas ile ortaokullardaki eriim 1966’daki yüzde 41’lik düzeyinden 1980’de yüzde 95’e ulamtr. Bu artta snavlarn kaldrlmas ile tüm ortaokullarn eitim kalitesinin eitlenmesi etkili olmutur.

Ortaokullardaki artan örenci says ise sonraki dönemde liselere olan talebi artrmtr. Her lise okula kabulde kendi snavn yapt için örenciler kaliteli liselere girebilmek için okul d kurumlara yönelmilerdir. Ayrca ortaokullarn müfredat snav odakl olmaya balamtr. Örenciler, yeteneklerine göre sraland için liseler arasndaki kalite farkllklar artmtr. Lise düzeyindeki bu sorunu çözmek için 1974 ylnda ‘Lise Eitleme Politikas’ (High School Equalization Policy) (HSEP) ad altnda bir reform yaplmtr. Bu reform ile her okulun kendi snavn yapmas yasaklanm ve ulusal düzeyde yaplmaya balanlan snav sadece meslek liselerini tercih edeceklerin deerlendirilmesi için kullanlmaya balamtr. Sübvansiyonlar ve eitlik politikas kapsamndaki dier önlemler sayesinde, kamu okullar arasnda veya kamu okullar ile özel okullar arasnda görülebilen herhangi bir kalite fark bulunmamaktadr (Dünya Bankas, 2005:54). Ailelerin daha prestijli okullarn bulunduu bölgelere tanmas ihtimaline karlk birçok prestijli okul ortadan kaldrlmtr (Kim, 2004:9).

Kore’de ortaöretim düzeyinde üç farkl okul türü bulunmaktadr: genel liseler, meslek liseleri ve dier liseler (yabanc dil, sanat, müzik, spor ve fen liseleri) (Secondary Education. Ministry of Education, Science and Technology in Korea. 14.04.2008. <http://www.moe.go.kr>).

x Genel Liseler: Bu liselerde örencilere üniversiteye hazrlayan akademik eitim verilmektedir. Bu lise türüne bavuranlara istedikleri okul seçme

79 OKUL VE PROGRAMLARDA FARKLILATIRMA VE YERLETRME

YÖNTEMLER

imkan verilmemektedir. Bu liselere girmek isteyen örenciler ikamet ettikleri bölgelerdeki bir genel liseye kurayla yerletirilmektedir.

x Meslek Liseleri: Bu liselerde hem genel eitim hem de tarm, teknoloji, ticaret, balkçlk ve denizbilim, ev idaresi alanlarnda meslek eitimi verilmektedir. Meslek liselerine devam etmek isteyen örenciler ulusal düzeyde yaplan snavda veya bazen de ortaokulda ald notlarla tercih ettii meslek lisesine yerletirilmektedir. Böylece herkes istedii bir alandaki meslek lisesine devam etme imkân bulmaktadr. Bu liselerdeki müdürler örenci kabulü konusunda daha fazla otonomiye sahiptirler. Örenci almnda ortaokul notlarnn veya ulusal snavdaki skorlarn kullanlmasnda tercih yapma haklar bulunmaktadr.

x Dier Liseler: 1980 ylnda, fen liseleri, spor liseleri, sanat liseleri, sosyal bilimler liseleri gibi liseler bu alanda üstün yetenekli olan örencilere yönelik olarak tüm ülke genelinde kurulmutur. Bu okullarn amac erken yata yetenekli örencileri seçerek örencilerin potansiyellerini maksimize etmektir. Ancak bu tür liselerin says kstldr. Örnein, nüfusu yaklak olarak 50 milyon olan ülkede fen liselerinin says ülke geneli itibaryla sadece 16 tanedir. Bu okullara örenciler snavla alnd için ‘eitleme politikasndan’ saplan tek ve en önemli uygulamadr. Söz konusu liselerin mezunlarnn en iyi üniversiteleri kazanabilmeleri bu okullara olan talebi ve rekabeti artrmtr. Hükümet bu nedenle, üniversitelerin örenci yerletirmelerinde kullandklar lise notlarnda lisenin kalitesini dikkate almamalar yönünde bir yasak getirmitir (Kim, 2001:9).

Kore deneyiminden çkarlan dersler ile birlikte, ‘okul seçimi’ konusunda dikkatli bir yönetim, mümkün olduu kadar akademik seçicilikten kaçnlmas ve talebi fazla olan okullarda kura gibi yöntemler kullanlmas okullar arasnda benzer bir sosyal yap kurulmas açsndan büyük önem tamaktadr. Bunlara ek olarak mali gücü zayf okullara ek kaynaklar aktarlarak okullardaki kaliteli eitim imkânlarnn eitlenmesi gerekmektedir. Ayrca, sosyo-ekonomik düzeyi düük okullara daha fazla kaynak aktarldnda, sosyo-ekonomik düzeyi yüksek ve popüler okullarn

80 TÜRKYE’DE ETM POLTKALARININ FIRSAT ETSZL ÜZERNDEK ETKLER

daha dengeli bir sosyal yap kurmak için sosyo-ekonomik düzeyi düük örencileri okula çekmekte istekli olmalar muhtemeldir.

ZORUNLUTEMEL

ETMN

TAMAMLANMASIVE