alt
in oğalgaz hizmeti de verilmektedir. Ancak doğalgaz henüz kentte dağıtılmamaktadır. Ye
01 yılı ve önceki yıllarda su sorunu yu terfi hattı ile şehir şebekesine
ı
) Derekahve kaynak suları 3)
yapı hizmetlerinden içme suyu, kanalizasyon, yağmur suyu, çöp ve katı atıklar, elektrik ve telekomünikasyon hizmetleri kente ve kentlilere ulaştırılmaktadır. Ayrıca kentin kuzeyinde yer alan Tire Organize Sanayi Bölgesi’nde sanayi kullanımları iç d
rleşmenin bulunduğu çevrede tespit edilmiş bir jeotermal kaynak bulunmamaktadır. Bu kapsamda bu bölümde, Tire yerleşmesinde teknik altyapı hizmetleri ve servisleri olarak kullanılan içme suyu, kanalizasyon, yağmur suyu, çöp ve katı atıklar, elektrik ve telekomünikasyon hizmetleri üzerinde inceleme ve değerlendirmelerde bulunulmaktadır.
4.8.1 İçme Suyu Hizmetleri
Tire ilçesi coğrafi konumu itibariyle su kaynakları açısından oldukça verimli bir konumda bulunan bir yerleşim olarak bilinmektedir. Ancak bu anlamdaki zengin geçmişine rağmen Tire yerleşmesinde 20
çekilmiştir. 2002 yılında Değirmendere ve Arappınarı, 2007 yılında ise Peşrefli kaynak sularının bulunması ve içme su
kazandırılması ile Tire kentinin su sorunu çözülmüştür. Bu su kaynaklarının içme suyu şebekesine dahil edilmesi ile birlikte 30 yıla yakın bir süre için Tire kentinde içme suyu sorununun yaşanmaması öngörülmektedir.
İlçenin içme suyu dağdan gelen kaynak sularından ve ovadaki sondaj kuyular ndan sağlanmaktadır. Tire’de dağdan gelen kaynak suları şunlardır:
1) Kaplan bölgesi kaynak suları 2
Arappınarı kaynak suları
4) Paşaçeşmesi, Hekimderesi, Yayladeresi, Değirmendere kaynak suları 5) Ekinhisarı kaynak sularıdır.
Eski yıllardan ilçenin içme suyu ihtiyacının büyük kısmını karşılayan Kaplan kaynağı, Arappınarı ve Değirmendere Paşa Çeşmesi kaynağından toplam 8 lt/sn su sağlanmaktadır. Haziran sonuna kadar bu kaynak sularından faydalanılmaktadır.
İlçeye yeraltı suyu ile sağlanan içme suyu ise 6 noktadan elde edilmekte, ancak bu içme suyu kuyularının en önemlisi olan ve İller Bankası Genel Müdürlüğü tarafından 000-2001 yılında yapılmış olan Gümüşlü Çiftliği mevkii çevresinde bulunan 11 adet kuyunun toplama merkezi ve 11,5 km ishale hattı henüz yapılmadığı için 5
nokta ır:
Menderes Köprüsü Civarı: 5 tanesi İller Bankası, 4 tanesi Belediye olanakları ile
ya
yapılanlar, şu an görev yapmamaktadır. Tüm kuyulardan 40 lt/sn su elde edilmektedir.
tırılmaktadır.
iftliği Menderes Civar -2001 yılında ta ış 11 adet
Bankası tarafından ya n bu kuyular tüm ihtiya ayabilecek kapasitedir. Ancak lama merkez m ishale h
madığı için çalışmamaktadır.
Tire Belediyesi, Su ve Kanalizasyon İşleri Müdürlüğü’nden 2007 yılında alınan bil
atik klor cihazlarıyla sürekli klorlanmaktadır ve ürekli olarak da bakteriyolojik ve kimyasal tahlilleri yapılmaktadır.
2
dan temin edilmektedir. Tire ilçesi yeraltı suyu içme suyu sondajları şunlard
pılmış 9 adet kuyu vardır. Tüm kuyulardan 24 lt/sn su elde edilmektedir.
Ödemiş Kavağı Altı: 8 adet kuyu vardır. 3 tanesi kullanım dışı olan kuyulardan,
kalan 5 tanesinden 2’si İller Bankası, 3’ü Belediye olanakları ile yapılmıştır. Tüm kaynaklardan 22 lt/sn su elde edilmektedir.
Çevre Yolu Tren Yolu Altı: Tümü belediye olanakları ile yapılmış 4 adet kuyu
vardır. Toplam 22 lt/sn su elde edilmektedir.
Yahşibey Pompa İstasyonu: 11 adet kuyu vardır. 5’i İller Bankası, 6 sı Belediye
olanakları ile yapılmıştır. İller Bankası tarafından
Peşrefli Köyü: 15 km’lik içme suyu terfi hattı ile kente ulaş
Gümüşlü Ç ı: 2000 mamlanm kuyu
vardır. İller pıla ilçenin cını
karşıl top ine 11,5 k attı
yapıla
gilere göre; Tire’nin içme suyu kapasiteleri 6450 ton olan 8 depodan karşılanmaktadır. İçme suyu otom
2005 yılı 1 yıllık toplam su tüketimi 1.878.473 m³’dür. Temmuz 2006 verilerine göre; faal abone sayısı 19517, kesik abone sayısı 1784 olmak üzere toplam abone sayısı 21301 adettir. Meskenlerde abone başına su tüketimi 7,5 m³, ticaret alanlarında ise 10,3 m³’dür. Temmuz 2006 ayında Tire’de su tüketimi 198.360 m³’dür. Toplam su abonesi 21.301’dir. Bunların; 1784 tanesi kesik olduğu için faal abone sayısı 19517’dir.
Şekil 4.20 Tire içme suyu dağıtım şebekesi ve depolar. Kaynak: İller Bankası, Tire İçme Suyu Projesi, 1986.
Tire kenti için 1984 yılında Nazım İmar Planı’nın hazırlanması ile İller Bankası tarafından içme suyu projesi hazırlanmış ve 18 Eylül 1986 yılında onaylanarak uygulamaya başlanmıştır. Zaman içinde Tire Nazım İmar Planı’nın günün
ihtiyaçlarına ve taleplerine göre revizyon ve tadilat geçirerek gelişmesine ve yenilenmemiştir. Bugün hala kentte 1986 ılında hazırlanan proje kullanılmakta, bu projeye göre içme suyu kente dağıtılmakta ve
büyümesine rağmen içme suyu projesi y
plana dahil olan alanlara ilişkin yeni içme suyu projesi bulunmamaktadır. Projeye göre kentte içme suyu üç basınç katında dağıtılmaktadır.
Tablo 4.5 Su kullanım türlerine göre abone dağılımı. (Temmuz, 2006)
Abone Cinsi Adet Abone Cinsi Adet
Mesken 17.337 İşyerleri 1.515
Resmi Daire 37 İmar Dışı 269
Şantiye 150 Benzinlik 6
Okul 33 Bahçesuyu 127
Sebil 6 Huzurevi 1
Fabrika 15 WC 12
Jandarma 3 Hastane 4
Tire’d aktadır ve içme suyu fatura tahsilatı
4.8.2 Kanalizasyon Hizmetleri
i bulunmamaktadır. e kısmi kanalizasyon sistemi bulunmaktadır. Dolayısıyla kente oluşan atık suyun uzakla
hiçbir ar
aktadır. Ayrıca İller Bankası’na ünya Bankası’na da kanalizasyon sisteminin finansmanı için başvuruda bulunulmuştur.
e su şebekesi açısından 4 bölge bulunm bu 4 bölgeye göre yapılmaktadır.
Tire yerleşmesinde projelendirilmiş bir kanalizasyon sistem Yani Tire’d
ştırılmasında, kentin içinden geçen üç dere yatağına (bugün yerleşme içinde kalmış ve yola dönüşmüş) döşenen ana toplayıcı borular ve sokak aralarındaki tali borular kullanılmaktadır. Bunlardan biri kentin batısında Turan, Dörteylül ve Cumhuriyet Mahallelerinden, diğer ikisi de kentin doğusunda Yeni, Kurtuluş ve İpekçi Mahallelerinden geçmektedir. Ana toplayıcı borular yerleşmenin hemen kuzeyinde ikisi Yeni Mahalleden biri ise Kurtuluş Mahallesinden olmak üzere
ıtma işlemi yapılmadan dereye boşaltılmaktadır.
Arıtma tesisi için yer belirlenmesine rağmen alternatif yer önerisi istenmiştir. 2007 yılında kamulaştırmasının yapılması planlanm
Şekil 4.21 Tir
e kısmi kanalizasyon şebekesi.
Tire yerleşmesinde yağmur suyu drenaj projesi bulunmamaktadır. Yağmur suyu drenaj sistem
4.8.3 Yağmur Suyu Drenaj Hizmetleri
inin uygulandığı noktalar daha çok yaşanan sorunlara göre ihtiyaçtan kaynaklanan tasarım ve uygulamaları içermektedir. Bu noktada kentte, özellikle kentin kuzeyinde yer alan düzlük alanlar, bir bent işlevi gören demiryolu ve üstü kapatılarak yerleşime açılan dere yataklarının bulunduğu noktalarda noktasal ya da bölgesel çözüm amaçlı yağmur suyu drenaj sistemleri bulunmaktadır. Yağmur suyu sisteminin eğimin düşük olduğu yerde (kentin kuzeyinde) döşenerek kanalizasyon sistemine verilmesi planlanmaktadır.
Şekil 4.22 Tire yağmur suyu drenaj hizmetleri.
4.8.4 Çöp ve Katı Atık Hizmetleri
Tire yerleşmesinde oluşan çöpler Fen İşleri Müdürlüğüne bağlı Çöp Temizlik İşleri Müdürlüğü tarafından özel firmaya ihale edilmiştir. Bugün Tire’de çöp toplama işlemleri özel firma tarafından gerçekleştirilmektedir.
Tire Belediyesi Fen İşleri’nden elde edilen bilgilere göre ilçenin çöp depolama alanı Maltepe’de bulunmaktadır. İlçede mevcut çöp imha yerleri bulunmamakta ve depolama yöntemi olarak düzensiz depolama yöntemi uygulanmaktadır. Bu alanda çöp depolama alanı inşaatına başlanmış ve alanın etrafı telle çevrilmiştir. Daha sonra baca inşaatına başlanacaktır. Bu alana çöpler Yeni Mahalle’nin kuzeyinde yer alan aktarma istasyonunda biriktirilerek konteynerler (25 tonluk) ile taşınmaktadır.
Tire kentinde şehir merkezinde ve yeni gelişme alanlarında çöpler sıkıştırmalı kamyonlarla, eski dokunun olduğu yerlerde ve dar sokaklarda ise çöpler römork ve eşek ile toplanmaktadır. Çöp toplama hizmetlerinde kullanılan toplam 6 tane sıkıştırmalı kamyon bulunmaktadır. Bunlardan;
adet belediyeye ait
mork), 1 adet süpürge, 2 adet hamarat ve 3 adet 5 tonluk yük taşıyabilen HS950 kamyon (özel firmaya ait) bulunmaktadır.
el çalışmaktadır. Toplu konut bölgesi ve Selçuk tarafına doğru olan yeni konut alanları ve gelişme alanlarında çöp yoğunluğu olduğundan bazı günler çift sef
z 2002 tarihinde naylanarak uygulamaya alınan proje (1/2.000 ölçekte kentin dağıtım şebekesi ve 1/5.000 ölçekte trafo ve ana hat projesi) ile Tire kentinde 34,5’lik ring sistemine
dön den
13 m³’lük 1 adet özel firmaya ait 7 m³’lük 1 adet belediyeye ait
5 m³’lük 4
Bunların dışında: 2 adet traktör (rö 2
Çöplerin toplanmasında, 400-800 lt arası konteynerlar ve 200 lt’lik bidonlar kullanılmaktadır. Tire kentinde günlük 65-75 ton arası (ortalama 70 ton) çöp oluşmaktadır. Bu çöplerin önemli bir kısmı, nüfusun en fazla olduğu ve sosyo- ekonomik yapının gelişmiş olduğu Turan, Cumhuriyet ve Yeni Mahalle’de oluşmaktadır.
Çöpler 07.30-16.00 saatleri arasında toplanmaktadır. Çöp toplama hizmetlerinde toplam 51 person
er yapılmaktadır. Kentte ayrı olarak toplanan tıbbi atıklar ortalama 2 günde bir özel firmaya ait tıbbi atık aracı ile (yaklaşık 1,5 ton) İzmir Harmandalı’ya gönderilmektedir.
4.8.5 Elektrik Dağıtım Hizmetleri
Tire kentinde daha önceden elektrik dağıtımında radyal sistem bulunmaktaydı. Günümüzde ise TEDAŞ tarafından hazırlanan ve 12 Temmu
o
bütün kentin yerine daha küçük bir alanda minimum sayıda abonenin etkilenmesi sağlanacaktır. 10 trilyonluk bir maliyete sahip projenin bütçeden ayrılan 2 trilyonluk kısmı ile yeni gelişme alanındaki trafo ve dağıtım şebekesi yapılmıştır. Kalan 8 trilyonluk kısmının şehrin yerleşmiş alanlardaki kablolarının yeraltına alınması hususunda harcanması planlanmaktadır.
Şekil 4.23 Tire OG elektrik dağıtım hizmetleri. (Kaynak: GEDAŞ, Tire OG Elektrik Dağıtım Şebekesi, 2002.)
Kentin Bayındır yolundan gelişte girişinde Yüksek Gerilimi, Orta ve Alçak Gerilime düşüren trafo merkezi bulunmaktadır. Elektrik kente bu merkezden dağıtılmaktadır. Tire için hazırlanan elektrik dağıtım projesine göre, kentin merkezi ve yerleşik dokunun bulunduğu Dörteylül, Ketenci, Dumlupınar, Ertuğrul, Bahariye,
Dere Mahalleleri ile Cumhuriyet, Y İpekçiler Mahallelerinin güneyde
kalan nde
havai e te bazı
önemli caddelerde el projenin büyük bir
ısmı gerçekleştirilmemiştir. Yeni projede yer alan 12 trafo yerinden 8 trafo alanı ye
m eri bir tarihe ertelenmek zorunda kalmıştır. Bugün kentte kabloların ve şebekenin inş
eni, kurtuluş ve
kesimlerinde elektriğin yeraltı elektrik hattı ile, kentin geri kalan kesimleri lektrik hattı ile kente dağıtılması planlanmaktadır. Bu kapsamda kent
ektrik yeraltına alınmakla birlikte henüz k
şil alanda yer almaktadır. Ayrıca kentin batısında Turan, Cumhuriyet (demiryolunun üstünde kalan kuzey kesimleri), Dörteylül, Ketenci ve Dumlupınar mahallelerini içine alan bölgede projeye göre elektrik şebekesi yenileme ve inşa çalışmaları başlamış ve devam etmektedir.
Kentte 16.000-17.000 arası faal abone bulunmaktadır. Gerek abone sayısındaki artışa gerekse de elektrik tüketimindeki artışa bağlı olarak kentin elektriğe olan gereksinimi artmaktadır.
4.8.6 Telekomünikasyon Hizmetleri
Tire kentinde telekomünikasyon hizmetleri olarak telefon, kablosuz telefon, adsl, internet gibi hizmetler verilirken, kablo tv gibi hizmetler yeterli talep ve abone sayısı oluşmadığı için henüz verilmemektedir. Tire kentinde Telekom kablolarının yeraltına alınması ile ilgili proje hazırlanmış ve ihalesi yapılmıştır. Ancak petrol, plastik, bakır fiyatlarının ve doların yükselmesi sonucunda ihale iptal edilmiş ve proje bir döne il
aatına ilişkin çalışmalar başlamış olmakla birlikte kentin batısında projeye uygun olarak yürütülen inşaat faaliyetlerinin % 80’e yakın kısmı tamamlanmış bulunmaktadır.
Bayındırlık, Çevre ve Ulaştırma Bakanlığı arası yapılan protokol gereği, yeni inşaat aşamasında olan binalar kendi telekomünikasyon altyapısını kendi hazırlamakta ve bunun sonucu olarak ruhsat alabilmektedirler. Yeni yapılaşan yerlerde birçok binada ankastre telefon santrali düzenlenmekte ve hizmet bu sistem üzerinden verilmektedir. Bu durum, telekomünikasyon hizmetlerine ilişkin maliyetlerin bir kısmını kullanıcıya yüklemekte ve buna bağlı olarak diğer teknik
altyapı sistemlerinden farklı olarak telekomünikasyon projelerinin ve inşaatlarının daha hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır.
Şekil 4.24 Tire telekomünikasyon hizmetleri. (Kaynak: Türk Telekom AŞ., Tire Telefon Dağıtım Projesi, 2006.)
Tire kentinde Temmuz 2006 abone sayısı yaklaşık 15.500 kişidir. Bunların dışında 100 tane bekleyen abone bulunmaktadır. Bunun dışında KTS (kablosuz telefon sistemi) abonesi yaklaşık olarak 500-600’dür. Abonelerin önemli bir kısmı Cumhuriyet, Dörteylül, Yeni ve Kurtuluş Mahalleleri’nde bulunmaktadır.
BÖLÜM BEŞ
TİRE YERLEŞMESİNDE TEKNİK ALTYAPI SORUNLARININ VE SORUNLARI HAZIRLAYAN ORTAK-EŞGÜDÜMSEL PROJE
NİTELİKLERİNİN BELİRLENMESİ
Teknik altyapı hizmetlerinin ortak-eşgüdümsel proje niteliklerinden yola çıkarak ort
a çalışılmıştır. Bu noktada orun tespitinin sağlıklı olabilmesi için Tire kentindeki bazı mahalle sınırlarının çok bü
lekom ve GEDAŞ ak gerçekleştirme-programlama yaklaşımlarının geliştirilmesi, yerleşmenin niteliklerine, dinamiklerine göre kentin planlama ve gelişme sürecini, eğilimlerini ve buna bağlı olarak teknik altyapı üretim sürecinin ve hizmetlerin hazırlanmasında, sunulmasında karşılaşılan mevcut/olası sorunların analiz edilerek aralarındaki ilişkilerin tarif edilmesini gerektirmektedir. Bu noktada çalışma iki aşamada ele alınmaktadır. Bunlardan birincisi; kentsel alanda mevcut/olası teknik altyapı sorunlarını oluşturan çeşitli faktörlerin etkileri, öncelikleri veya ağırlıkları dikkate alınarak, mevcut/olası teknik altyapı sorunlarının ve gereksinimlerinin tarif edilmesidir. İkinci aşama ise; tekil ve ortak proje niteliklerinden yola çıkarak bu mevcut/olası teknik altyapı sorunlarını ve gereksinimlerini oluşturan ortak- eşgüdümsel proje niteliklerinin belirlenmesidir. Böylece, teknik altyapı sorunlarının ortadan kaldırılması ve/veya minimizasyonu için hangi teknik altyapı hizmetleri, proje ve mekânsal planlama nitelikleri üzerinde müdahalelerde bulunulması ve hangi ortak gerçekleştirme-programlama yaklaşımlarının, yöntemlerinin üretilmesi ve uygulanması gerektiği hususunda yol gösterici olması sağlanabilecektir.
Bu kapsamda bu bölümde, örnek çalışma alanı olarak seçilen Tire yerleşmesinin, güncel ve gelecekteki teknik altyapı sorunları saptanmay
s
yük olması ve farklı kentsel kullanımları, nitelikleri bünyesinde barındırması nedeniyle alt bölgelerinin oluşturulması ihtiyacı doğmuş ve bazı mahalleler kendi içinde bölgelere ayrılmıştır. Daha sonra, oluşturulan bu bölgeler özelinde, Tire yerleşmesinin niteliklerine göre mevcut/olası teknik altyapı sorunları ve gereksinimleri; arazide yapılan çalışmaların, gözlemlerin yanı sıra Tire Belediyesi’nin Fen İşleri, Su ve Kanalizasyon İşleri, Temizlik İşleri, İmar ve Şehircilik İşleri, Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlükleri, Te
kurumlarının Tire İşletme Müdürlükleri ile İzmir İl Müdürlükleri, İller Bankası, Tire Ticaret Odası, mahalle muhtarları ve kentlilerle yapılan görüşmeler neticesinde elde edilen bulgular ışığında ortaya konulmuştur.
Tire yerleşmesinde kentin güncel dinamiklerinden ve olanaklarından kaynaklanan, kent sakinlerine hazırlanmakta ve sunulmakta olan 6 teknik altyapı türüne (içme suyu, kanalizasyon, yağmur suyu, katı atık ve çöpler, elektrik ve telekomünikasyon) ilişkin araştırmalarda ve incelemelerde bulunulmuş ve teknik altyapı sorunları ve gereksinimleri bu 6 teknik altyapı hizmetleri üzerinden tarif edilmiştir. Bu noktada bu sorunlar ve gereksinimler kent bütününde belirlenen bölgelere göre, her bir teknik altyapı türü için ayrı ayrı ve genel olarak değerlendirilmiş ve mekânsallaştırılmıştır. Daha sonra, bu sorunları ve gereksinimleri oluşturan, doğuran ortak-eşgüdümsel teknik altyapı proje nitelikleri saptanmıştır. Buradan yola çıkarak da, son olarak kent bütününde her bir teknik altyapı sorununu ortaya çıkaran öncelikli teknik altyapı proje nitelikleri belirlenmiştir.
Bu bölüm kapsamında, Tire kentine yönelik olarak bu teknik altyapı sorunlarının ve sorunlarının nedenlerine ilişkin yapılan tespitler, yani sorunları oluşturan teknik altyapı projelerinin ortak-eşgüdümsel niteliklerinin saptanması, bu çalışma genelinde
hed nik altyapı ortak gerçekleştirme-
programlama yaklaşımlarının ve yöntemlerinin hangi teknik altyapı proje ve kentsel nit
edir. u da kentin mevcut ve geleceğe ilişkin durumuna yönelik kestirimlerin ve tes
eflenen ve bir sonraki bölümde belirtilen tek
elikler üzerinden kurgulanması, üretilmesi ve uygulanması gerektiği hususunda yönlendirici ve belirleyici bir öneme sahiptir.