E. Tıbbi Müdahale Türleri
3. Tedaviye Yönelik Müdahaleler
Tedavi, hastalığın varlığı yönünde bir tanıya ulaşıldıktan sonra, o hastalığı
ortadan kaldırmak, yani hastayı iyileştirmek, hastalıktan kurtarmak veya bu mümkün değilse, hastalığı hafifletmek, ilerlemesine engel olmak, erken ve daha az zararlı bir aşamada tutmak ya da hastanın acılarını dindirmek için yapılan faaliyetler 97 olarak ele alınmaktadır. Hastalıkların, yani fiziksel ve ruhsal patolojik bozuklukların düzeltilmesi ve iyileştirilmesinin yanı sıra, fiziksel ve ruhsal iyilik halinin uzun süreli bozuklukları şeklindeki acıları, hastalık olarak ele alınmayan şekilsizlikleri, iyilik halini etkileyen ancak hastalık niteliğinde olmayan örneğin menstruel rahatsızlıklar, gebelikten kaynaklanan rahatsızlıklar gibi geçici durumları, nöroz, aşırı heyecan gibi ruhsal bozuklukları önlemek, tanımak, iyileştirmek ve hafifletmek için, insan vücudu üzerinde gerçekleştirilen her türlü müdahale ve önlemin de tedavi kapsamında
ultrasonografi, doppler ultrasonografi, ekokardigrafi, kompüterize tomografi, magnetik rezonans görüntüleme, pozitron emisyon tomografi, sintigrafi gibi farklı prensiplere dayanan görüntüleme yöntemleri, elektrokardiyografi, elektroensefalografi, elektromyografi, elektronörografi gibi vücudun farklı bölgelerindeki elektriksel aktiviteyi saptamaya yönelik incelemeler, gastroskopi, özofagoskopi, kolonoskopi, sistoskopi, laringoskopi, bronkoskopi, histeroskopi, torakoskopi, laparoskopi gibi endoskopik incelemeler, özel tanısal testler, vücudun bazı ilaçlara vereceği klinik cevapların gözlenmesi, tanı amaçlı yapılan cerrahi müdahaleler vb. bu grup müdahalelere örnek gösterilebilir. KAYSI, Abdülkadir, (Genel Bilgiler, s: 2-11, Genel Durum Muayenesi, 13-29) ( Ed.KAYSI, Abdülkadir), İç Hastalıkları (Semiyoloji), 10.Baskı, Alfa Yayıncılık, İstanbul 2016; Tanı yöntemleri hakkında temel bilgi için bkz. ABAOĞLU, Cihat / ALEKSANYAN, Vahe, Teşhiste Temel Bilgi, Propedötik, İkinci Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 1982; Çeşitli hastalıklara yönelik tanısal yöntemler hakkında kapsamlı bilgiler için bkz. BEERS, Mark H. / PORTER, Robert S. / JONES, Thomas V./ KAPLAN, Justin L. / BERKWITS, Michael, The Merck Manual, Tanı / Tedavi El Kitabı, 18. Edisyon, (Çev. Ed. SOLAKOĞLU, Zeynep), Merck Araştırma Laboratuarları, Yüce Yayım, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2008; ARIBAL, Dikmen, Propedötik, Hasta Yakınmaları, Belirtiler, Muayene Bulguları ve Tanı, Pelikan Kitabevi, Ankara 2015; YAKINCI, Cengiz / KARABİBER, Hamza, Çocuklarda Anamnezden Tanıya, Akademisyen Kitabevi, Ankara, 2016; ERGÜN, Yılmaz, İnspeksiyondan Tanıya, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2005; TÜREL, Ömer / DEĞERLİ, Ünal / ERBİL, Yeşim, Dahili ve Cerrahi Kritik Sorunlar ve Çözümler, Nobel Kitabevi, İstanbul, 1994; DEĞERLİ, Ünal, Semptom, Tanı, Ayırıcı Tanı, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2015; PORTER, Robert S. / KAPLAN, Justin L. / HOMEIER, Barbara P., The Merck Manual, Hasta Belirtileri, Pratik Tanı ve Tedavi Rehberi, (Çev. Ed. TURFANER SİPAHİOĞLU, Nurver), Merck Araştırma Laboratuarları, Yüce Yayım, İstanbul, 2014; WASSON, John H. / WALSH, B. Timothy / LABRECQUE, Mary C. / SOX, Harold C. / PANTELL, Robert, Genel Semptomlar Rehberi, (Çev. Ed. DEĞERLİ, Ünal), Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul , 2008; MANGIONE, Salvatore, Fizik Teşhisin Sırları, (Çev. Ed. BAŞLAR, Zafer), Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2002; PAPADAKIS, Maxine A. / Mc PHEE, Stephen J. / RABOW, Michael W., Güncel Tıbbi Tanı ve Tedavi 2016, Lange, 54. Baskı, (Çev. Ed. MÜFTÜOĞLU, Ekrem / KADİROĞLU, Ali Kemal / KARA, İsmail Hamdi), Mc Graw Hill Education, Akademisyen Tıp Kitabevi, Ankara, 2016; BICKLEY, Lynn S./ SZILAGY, Peter G., Bates Fizik Muayene ve Anamnez Alma Kılavuzu, 11. Baskı, (Çev. Ed. KARAN, Mehmet Akif), Lippincott Williams & Wilkins, Wolters Kluwer, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2015.
97AYAN, s: 9; BAYRAKTAR, s: 232; ÇİLİNGİROĞLU, s: 18; AŞÇIOĞLU, Çetin, Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluklar, Ankara 1993, s: 49; ÇAKMUT, Tıpta Aydınlatma ve Rıza, s: 6; ÖZDEMİR, s: 29, 42.
36
olduğu belirtilmektedir 98. Tedavide de, tanıda olduğu gibi, pek çok yöntem yer almaktadır. İlaç tedavileri, özel bazı ajanlarla uygulanan kansere yönelik kemoterapiler, ışın tedavileri, endoskopik veya açık ameliyatlar, küçük cerrahi müdahaleler, acil tıp uygulamaları, girişimsel radyoloji uygulamaları, fizik tedavi, rehabilitasyon uygulamaları, psikoterapiler vb. tedavi amaçlı müdahalelere örnek gösterilebilir 99.
Hastalığın iyileştirilmesinin mümkün olmadığı durumlarda acıları hafifletmeye ve yaşam kalitesini yükseltmeye yönelik müdahaleler de tedavi kapsamında ele alınmaktadır. Nitekim TDN m. 14, hekimin, hastanın vaziyetinin gerektirdiği özeni göstermekle ve hastanın yaşamını kurtarmanın ve sağlığını korumanın mümkün olmadığı hallerde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmakla yükümlü olduğunu, HMEK m. 28 ise terminal dönemdeki hastalara her türlü insani yardımın yapılması ve çekilen acıların olabildiğince azaltılmaya çalışılmasını öngörmektedir.
98 UHLENBRUCK, L/U, § 51, Die Pflicht zur Indikationsstellung, s: 418, kn: 1.
99 Örneğin bkz. CHATTON, Milton J, Tıbbi Tedavi El Kitabı, 3.Baskı, (Çev. URGANCIOĞLU, İrfan), Tıp Teknik Kitabevi, İstanbul 1977; DEMİROĞLU, Cem’i, İç Hastalıkları Ders Notları, Ankara 1985; SAYEK, İskender, Temel Cerrahi Cilt I, Güneş Kitabevi, Ankara, 1991; SAYEK, İskender, Temel Cerrahi Cilt II, Güneş Kitabevi, Ankara, 1991; BÜYÜKÖZTÜRK, Kemalettin / ATAMER, Tanju / DİLMENER, Murat / ERZENGİN, Faruk / KAYSI, Abdülkadir / ÖKTEN, Atilla, İç Hastalıkları, Cilt I, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2007; BÜYÜKÖZTÜRK, Kemalettin / ATAMER, Tanju / DİLMENER, Murat / ERZENGİN, Faruk / KAYSI, Abdülkadir / ÖKTEN, Atilla, İç Hastalıkları, Cilt II, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2007; CECILE, Russell, İç Hastalıkları Cilt I, ( Çev. ÇETİNGİL, Ali İsmet / YENSON, Mutahhar / POLVAN, Necmettin / ABAOĞLU, Cihat / UNAT, Ekrem Kadri / BİLGER, Metine / SAKA, Osman), İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Talebe Cemiyeti Yayınları, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul , 1950; CECILE, Russell, İç Hastalıkları Cilt II, ( Çev. ÇETİNGİL, Ali İsmet / YENSON, Mutahhar / POLVAN, Necmettin / ABAOĞLU, Cihat / UNAT, Ekrem Kadri / BİLGER, Metine / SAKA, Osman), İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Talebe Cemiyeti Yayınları, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1950; PORTER, Robert S. / KAPLAN, Justin L. / HOMEIER, Barbara P., The Merck Manual, Hasta Belirtileri, Pratik Tanı ve Tedavi Rehberi, (Çev. Ed. TURFANER SİPAHİOĞLU, Nurver), Merck Araştırma Laboratuarları, Yüce Yayım, İstanbul, 2014; BEERS / Mark H. / PORTER, Robert S. / JONES, Thomas V./ KAPLAN, Justin L. / BERKWITS, Michael, The Merck Manual, Tanı / Tedavi El Kitabı, 18. Edisyon, (Çev. Ed. SOLAKOĞLU, Zeynep), Merck Araştırma Laboratuarları, Yüce Yayım, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul, 2008; PAPADAKIS, Maxine A. / Mc PHEE, Stephen J. / RABOW, Michael W., Güncel Tıbbi Tanı ve Tedavi 2016, Lange, 54. Baskı,(Çev. Ed. MÜFTÜOĞLU, Ekrem / KADİROĞLU, Ali Kemal / KARA, İsmail Hamdi), Mc Graw Hill Education, Akademisyen Tıp Kitabevi, Ankara, 2016; DİLMENER, Murat / BOZFAKIOĞLU, Yavuz / DEĞERLİ, Ünal / Tanı ve Tedavi, 7.Baskı, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2007; BHAT, Pavat / DRETTLER, Alexandra / GDOWSKI, Mark / RAMGOPAL, Rajeev / WILLIAMS, Dominique, Washington Manual Tıbbi Tedavi El Kitabı, 35.Baskı (Çev. Ed. TUNÇKALE, Aydın), Lippincott Williams & Wilkins, Wolter Kluver Health, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2018; ROCK, John A. / JONES, Howard W., Te Linde, Operatif Jinekoloji, 10. Baskı, (Çev. Ed. YILDIRIM, Yusuf / GÜLTEKİN, Emre), İzmir Güven Kitabevi, İzmir 2013; TOWSEND, Courtney M. / BEAUCHAMP, R. Daniel / EVERS, B.Mark / MATTOX, Kenneth L., Sabiston Textbook of Surgery, Cilt I, (Çev. Ed. ULUSOY, Ali Naki / TOPGÜL, Koray), Saunders, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2010; TOWSEND, Courtney M. / BEAUCHAMP, R. Daniel / EVERS, B.Mark / MATTOX, Kenneth L., Sabiston Textbook of Surgery, Cilt II, (Çev. Ed. ULUSOY, Ali Naki / TOPGÜL, Koray), Saunders, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul 2010.
37