2. MEVCUT DURUM 1. Coğrafi Yapı
2.3. İktisadi Yapı 1. Tarım
2.3.1.6. Tarla Ürünleri Üretimi
Bayburt ili tarla ürünleri üretimi içinde ekiliş alanı itibarıyla en fazla alanı %56 pay ile tahıllar oluştururken, bunu %41.4 pay ile saman ve ot grubu izlemektedir.
Tablo 37: Bayburt İli Tahılların Ekim Alanları ve Üretiminin Dağılımı, 2015 (Dekar/Ton) Alan
(Hektar) Yüzde Üretim
Miktarı(Ton) Yüzde Parfümeri-Eczacılık vb. Bitkiler-Şekerpancarı ve Yem
Bitkileri Tohumları 5,000 0.61 592 0.08
Patates-Kuru Baklagiller-Yenilebilir Kök ve Yumrular 12,950 1.58 23,689 3.12
Saman ve Ot 339,223 41.44 628,923 82.95
Şeker İmalatında Kullanılan Bitkiler 2,032 0.25 9,219 1.22
Tahıllar 459,381 56.12 95,740 12.63
Toplam 818,586 100.00 758,163 100.0
Kaynak: TÜİK
Aşağıdaki tabloda, Bayburt ili tarla ürünleri üretiminde önde gelen ürünler üretim alanı ve üretim miktarına göre gösterilmiştir.
Tablo 38: Bayburt İli Tahıl ve Diğer Bitkisel Ürünler, 2015
Ürün adı Ekilen alan
Bitkiler Şekerpancarı 2,032 9,219 4,537
Tahıllar
İl’de tahıl ve diğer bitkisel ürün üretimlerinde, patates-kuru baklagiller-yenilebilir kök ve yumrular grubunda patates, saman ve ot grubunda yonca, korunga, tahıllar grubunda ise buğday ve arpa ağırlık taşımaktadır.
İl’de bitkisel üretim miktarları 2002 ve 2015 yıllarında aşağıdaki gibi olmuştur.
Tablo 39: Bitkisel Üretim Miktarları, 2002 ve 2015
Bitkiler 2002 üretimi (ton) 2015 üretimi (ton)
Son iki tablo incelendiğinde Bayburt’ta bitkisel üretimde tahıllar ve yem bitkilerinin ağırlık taşıdığı görülebilir. Bu nedenle bu iki bitkisel üretim grubunun ayrıca incelenmesi gerekecektir.
Tahıl Üretimi
Bayburt’ta tahıl üretimi son on yılda önemli bir gelişme kaydetmiş, 2005 yılında 59 bin ton olan üretim 2015 yılında %63 oranında artış göstererek 96 bin ton seviyesine ulaşmıştır.
Bayburt tahıl üretimindeki bu 10 yıllık artış oranıyla sırasıyla Mardin, Karaman, Siirt, Konya ve Kilis’ten sonra en fazla artış oranına sahip olan iller arasında yer almıştır. 2005 yılında iller arasında üretim miktarı sıralamasında 71’inci iken, 2015 yılında 62’inci sıraya yükselmiştir.
Aynı dönem TRA1 Bölgesi illerinden Erzurum’da %1.2’lik artışa karşılık Erzincan’da %-22 oranında düşüş gerçekleşmiş, TRA1 Bölgesi’ndeki tahıl üretimi ise yaklaşık aynı seviyede kalmıştır. TRA1 Bölgesi üretimi önemli bir değişme göstermezken Bayburt’taki üretim artışı, 2005 yılında İl’in bölgede %11 olan payını, 2015 yılında %19’a çıkarmıştır. Tahıl üretiminde 10
2.3.1.6. Tarla Ürünleri Üretimi
Bayburt ili tarla ürünleri üretimi içinde ekiliş alanı itibarıyla en fazla alanı %56 pay ile tahıllar oluştururken, bunu %41.4 pay ile saman ve ot grubu izlemektedir.
Tablo 37: Bayburt İli Tahılların Ekim Alanları ve Üretiminin Dağılımı, 2015 (Dekar/Ton) Alan
(Hektar) Yüzde Üretim
Miktarı(Ton) Yüzde Parfümeri-Eczacılık vb. Bitkiler-Şekerpancarı ve Yem
Bitkileri Tohumları 5,000 0.61 592 0.08
Patates-Kuru Baklagiller-Yenilebilir Kök ve Yumrular 12,950 1.58 23,689 3.12
Saman ve Ot 339,223 41.44 628,923 82.95
Şeker İmalatında Kullanılan Bitkiler 2,032 0.25 9,219 1.22
Tahıllar 459,381 56.12 95,740 12.63
Toplam 818,586 100.00 758,163 100.0
Kaynak: TÜİK
Aşağıdaki tabloda, Bayburt ili tarla ürünleri üretiminde önde gelen ürünler üretim alanı ve üretim miktarına göre gösterilmiştir.
Tablo 38: Bayburt İli Tahıl ve Diğer Bitkisel Ürünler, 2015
Ürün adı Ekilen alan
Bitkiler Şekerpancarı 2,032 9,219 4,537
Tahıllar
İl’de tahıl ve diğer bitkisel ürün üretimlerinde, patates-kuru baklagiller-yenilebilir kök ve yumrular grubunda patates, saman ve ot grubunda yonca, korunga, tahıllar grubunda ise buğday ve arpa ağırlık taşımaktadır.
İl’de bitkisel üretim miktarları 2002 ve 2015 yıllarında aşağıdaki gibi olmuştur.
Tablo 39: Bitkisel Üretim Miktarları, 2002 ve 2015
Bitkiler 2002 üretimi (ton) 2015 üretimi (ton)
Son iki tablo incelendiğinde Bayburt’ta bitkisel üretimde tahıllar ve yem bitkilerinin ağırlık taşıdığı görülebilir. Bu nedenle bu iki bitkisel üretim grubunun ayrıca incelenmesi gerekecektir.
Tahıl Üretimi
Bayburt’ta tahıl üretimi son on yılda önemli bir gelişme kaydetmiş, 2005 yılında 59 bin ton olan üretim 2015 yılında %63 oranında artış göstererek 96 bin ton seviyesine ulaşmıştır.
Bayburt tahıl üretimindeki bu 10 yıllık artış oranıyla sırasıyla Mardin, Karaman, Siirt, Konya ve Kilis’ten sonra en fazla artış oranına sahip olan iller arasında yer almıştır. 2005 yılında iller arasında üretim miktarı sıralamasında 71’inci iken, 2015 yılında 62’inci sıraya yükselmiştir.
Aynı dönem TRA1 Bölgesi illerinden Erzurum’da %1.2’lik artışa karşılık Erzincan’da %-22 oranında düşüş gerçekleşmiş, TRA1 Bölgesi’ndeki tahıl üretimi ise yaklaşık aynı seviyede kalmıştır. TRA1 Bölgesi üretimi önemli bir değişme göstermezken Bayburt’taki üretim artışı, 2005 yılında İl’in bölgede %11 olan payını, 2015 yılında %19’a çıkarmıştır. Tahıl üretiminde 10
yıllık dönemde 31 ilde gerçekleşen üretim artışı ve 50 ilde gerçekleşen üretim düşüşü sonucu, Türkiye üretimindeki artış oranı aynı dönem %6 seviyesinde kalmıştır.
Tablo 40: Tahıl Üretiminin Gelişimi, 2005-2015 (Ton)
Yıllar Bayburt TRA1 Bölgesi Türkiye Bayburt/TRA1 (%)
2005 58,875 518,905 36,471,600 11.3
2006 60,646 498,747 34,642,986 12.2
2007 85,707 537,331 29,256,990 16.0
2008 62,415 509,767 29,287,281 12.2
2009 65,086 467,880 33,577,151 13.9
2010 84,814 441,836 32,772,550 19.2
2011 72,638 473,384 35,202,073 15.3
2012 69,605 488,732 33,377,430 14.2
2013 76,640 532,135 37,489,268 14.4
2014 78,398 480,380 32,714,157 16.3
2015 95,740 517,030 38,637,138 18.5
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistikleri
Grafik 18: Tahıl Üretiminin Gelişimi, 2005-2015 (2005=100)
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistiklerinden hazırlanmıştır.
Grafik 19: Bayburt’ta Tahıl Üretiminin Dağılımı, 2015 (%)
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretim İstatistiklerinden hazırlanmıştır.
Yem Bitkileri Üretimi
TÜİK veri tabanında saman ve ot başlığında yer alan yem bitkileri üretimi ise Türkiye’de 2010 yılında 30 milyon ton iken %40 oranında önemli bir artışla 2015 yılında 42 milyon ton düzeyine ulaşmıştır. Bayburt ise, 2010 yılında 205 bin tonluk üretimle il sıralamasında 42’inci iken %206 oranında bir artışla 2015 yılında üretim 629 bin seviyesine çıkmış, il sıralamasında 21 basamak yükselerek 22’inci olmuştur. TRA1 Bölgesi’nde yem bitkileri üretiminde aynı dönem, Türkiye ortalamasının ve Bayburt’un altında, %20 oranında bir artış gerçekleşmiş, Bayburt’un 2010 yılında %10 olan bölge payı, 2015 yılında %25 seviyesine yükselmiştir.
Tablo 41: Yem Bitkileri Üretiminin Gelişimi, 2010-2015 (Ton) Yıllar Bayburt TRA1 Bölgesi Türkiye Bayburt/TRA1
2010 205,491 2,075,148 30,073,909 9.9
2011 182,510 2,337,549 31,804,501 7.8
2012 432,148 2,071,834 34,416,503 20.9
2013 562,500 2,616,878 38,912,277 21.5
2014 524,024 2,388,939 40,246,496 21.9
2015 628,923 2,487,814 42,035,501 25.3
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistikleri
Not: TÜİK 2010 yılından itibaren “kuru ot” derlemesine son verdiğinden, verilerin karşılaştırılabilir olması için seri 2010 yılından başlatılmıştır.
yıllık dönemde 31 ilde gerçekleşen üretim artışı ve 50 ilde gerçekleşen üretim düşüşü sonucu, Türkiye üretimindeki artış oranı aynı dönem %6 seviyesinde kalmıştır.
Tablo 40: Tahıl Üretiminin Gelişimi, 2005-2015 (Ton)
Yıllar Bayburt TRA1 Bölgesi Türkiye Bayburt/TRA1 (%)
2005 58,875 518,905 36,471,600 11.3
2006 60,646 498,747 34,642,986 12.2
2007 85,707 537,331 29,256,990 16.0
2008 62,415 509,767 29,287,281 12.2
2009 65,086 467,880 33,577,151 13.9
2010 84,814 441,836 32,772,550 19.2
2011 72,638 473,384 35,202,073 15.3
2012 69,605 488,732 33,377,430 14.2
2013 76,640 532,135 37,489,268 14.4
2014 78,398 480,380 32,714,157 16.3
2015 95,740 517,030 38,637,138 18.5
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistikleri
Grafik 18: Tahıl Üretiminin Gelişimi, 2005-2015 (2005=100)
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistiklerinden hazırlanmıştır.
Grafik 19: Bayburt’ta Tahıl Üretiminin Dağılımı, 2015 (%)
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretim İstatistiklerinden hazırlanmıştır.
Yem Bitkileri Üretimi
TÜİK veri tabanında saman ve ot başlığında yer alan yem bitkileri üretimi ise Türkiye’de 2010 yılında 30 milyon ton iken %40 oranında önemli bir artışla 2015 yılında 42 milyon ton düzeyine ulaşmıştır. Bayburt ise, 2010 yılında 205 bin tonluk üretimle il sıralamasında 42’inci iken %206 oranında bir artışla 2015 yılında üretim 629 bin seviyesine çıkmış, il sıralamasında 21 basamak yükselerek 22’inci olmuştur. TRA1 Bölgesi’nde yem bitkileri üretiminde aynı dönem, Türkiye ortalamasının ve Bayburt’un altında, %20 oranında bir artış gerçekleşmiş, Bayburt’un 2010 yılında %10 olan bölge payı, 2015 yılında %25 seviyesine yükselmiştir.
Tablo 41: Yem Bitkileri Üretiminin Gelişimi, 2010-2015 (Ton) Yıllar Bayburt TRA1 Bölgesi Türkiye Bayburt/TRA1
2010 205,491 2,075,148 30,073,909 9.9
2011 182,510 2,337,549 31,804,501 7.8
2012 432,148 2,071,834 34,416,503 20.9
2013 562,500 2,616,878 38,912,277 21.5
2014 524,024 2,388,939 40,246,496 21.9
2015 628,923 2,487,814 42,035,501 25.3
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistikleri
Not: TÜİK 2010 yılından itibaren “kuru ot” derlemesine son verdiğinden, verilerin karşılaştırılabilir olması için seri 2010 yılından başlatılmıştır.
Grafik 20: Yem Bitkileri Üretiminin Gelişimi, 2010-2015 (2010=100)
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistiklerinden hazırlanmıştır.
Grafik 21: Yem Bitkileri Üretiminin Dağılımı, 2015 (%)
Kaynak: TÜİK, Bitkisel Üretm İstatistiklerinden hazırlanmıştır.
Bayburt’un, nüfus ve yüzölçümü açısından küçük iller arasında yer almasına rağmen, tahıl ve yem bitkileri üretiminde gerek mevcut durum gerekse gelişme potansiyeli taşıması nedeniyle önemli bir yeri vardır. Kişi başına yıllık tahıl üretimi 2015 yılında Türkiye’de 491kg, TRA1 Bölesi’nde 486kg, Bayburt’ta ise 1,219 kg’dır. Kişi başına yıllık yem bitkileri üretimi ise Türkiye’de 534kg, TRA1 Bölesi’nde 2.3 ton, Bayburt’ta ise 8 tondur.
İl’de 2012 yılında 828 ton lahana üretiminin 2015 yılında 12,697 tona ulaştığı dikkati çekmektedir.