Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Varlığı ve Süt Üretimi Büyükbaş Hayvan Varlığı

Bayburt’un tarımsal faaliyetlerinde önemli bir ağırlığa sahip olan sığır besiciliğinin cinslerine göre dağılımı, 2005 ve 2015 yıllarında Bayburt, TRA1 Bölgesi ve Türkiye geneli için aşağıdaki gibidir.

Tablo 46: Cinslerine Göre Sığır Varlığı, 2005 ve 2015

Yıllar Hayvan Adı Yetişkin Genç-Yavru Toplam Toplam (%)

Sığır(Melez) 3,425,285 1,112,713 4,537,998 43.1

Sığır(Yerli) 2,785,956 847,529 3,633,485 34.5

Toplam 7,973,836 2,552,604 10,526,440 100.0

2015

Sığır(Melez) 4,392,113 1,341,690 5,733,803 41.0

Sığır(Yerli) 1,459,589 415,336 1,874,925 13.4

Toplam 10,575,221 3,418,850 13,994,071 100.0

Kaynak: TÜİK

Sığır cinsi hayvan varlığı 2015 yılında 2005 yılına göre Bayburt’ta %32.6, TRA1 Bölgesi’nde

%20.6, Türkiye’de %32.9 oranında artış göstermiştir. Bu artışlarda gelişmenin daha çok yerli ırktan kültür ve melez ırklara doğru olduğu dikkati çekmektedir. Türkiye geneline kültür ırkı aynı dönemde %171 oranında, TRA1 Bölgesi’nde %203 artmasına karşılık Bayburt bu artış hızının altında kalmış kültür ırkı artış hızı %3.2 seviyesinde kalmıştır. Melez ırk artış hızında hem TRA1 Bölgesi ( %125.6) hem de Bayburt (%48.7) Türkiye genelinin (%26.4) üzerindedir.

Yerli ırk Bayburt, TRA1 Bölgesi ve Türkiye’de düşmesine karşılık düşüş hızı TRA1 Bölgesi’nde daha yüksektir (-%82.2). Yerli ırkta Bayburt’ta -%62.5, Türkiye genelinde -%48.4 düşüş olmuştur. Özetle 2005-2015 döneminde sığır varlığı artışında Türkiye genelinde kültür ırkı lehine, TRA1 Bölgesi’nde hem kültür hem de melez ırk lehine, Bayburt’ta ise melez ırk lehine bir değişim olmuştur. Büyükbaş hayvan varlığının ırk kompozisyonunda et ve süt verimi

yüksek cinslerin ağırlığı artmaktadır. Bayburt’ta kültür ırkı yerine melez ırkın ağırlığının artması, İl’de bulunan zengin mera varlığı ile açıklanabilir.

Grafik 22: Sığır Varlığının Cinslerine Göre Dağılımı, 2005 ve 2015 (%)

Kaynak: TÜİK

Yüz kişi başına düşen sığır sayısı ise Bayburt’ta 2005 yılında 81 adet iken, 2015 yılında 107 adede, TRA1 Bölgesi’nde, 64 adet iken 77 adede, Türkiye’de ise 13 adet iken 18 adede yükselmiştir.

Bayburt’ta, TRA1 Bölgesi’nde ve Türkiye’de manda varlığı 2005 ve 2015 yılları için aşağıdaki gibidir.

Tablo 47: Manda Varlığı, 2005 ve 2015

Yıllar Yetişkin Genç-Yavru Toplam

2005

Bayburt’ta manda besiciliğindeki gelişmenin hem bölge hem de Türkiye geneline göre daha hızlı olduğu dikkati çekmektedir. 2015 yılında 2005 yılına göre, manda sayısında Bayburt’ta

%55, TRA1 Bölgesi’nde %32.8, Türkiye’de ise %27.4 oranında artış olmuştur.

2015 yılı itibarıyla bin kişi başına düşen manda sayısı ise yaklaşık Bayburt’ta 14 adet, TRA1 Bölgesi’nde 4 adet, Türkiye’de 2 adettir.

Küçükbaş Hayvan Varlığı

2005 ve 2015 yılları için Bayburt, TRA1 Bölgesi ve Türkiye’nin küçükbaş hayvan varlığı aşağıda tabloda özetlenmektedir.

Küçükbaş Toplamı 851,037 379,740 1,230,777 100.0

Türkiye

Koyun 17,870,293 7,434,032 25,304,325 79.5

Keçi 4,612,245 1,905,219 6,517,464 20.5

Küçükbaş Toplamı 22,482,538 9,339,251 31,821,789 100.0

2015

Küçükbaş Toplamı 1,050,214 240,606 1,290,820 100.0

TR

Koyun 24,317,875 7,190,059 31,507,934 75.2

Keçi 7,853,676 2,562,490 10,416,166 24.8

Küçükbaş Toplamı 32,171,551 9,752,549 41,924,100 100.0 Kaynak: TÜİK

2015 yılında 2005 yılına göre Bayburt ili koyun varlığı önemli oranda düşerek (-%41.4) 82 bin baş seviyesinden 48 bin baş seviyesine gerilemiştir. Aynı dönemde Bayburt’un küçükbaş hayvan varlığında ağırlığı (%13.3) az olmakla birlikte keçi sayısının arttığı (%141.7) dikkati çekmektedir. Bu iki etki nedeni ile Bayburt ilinin küçükbaş hayvan varlığındaki düşüş -%34.9 seviyesinde kalmıştır. Bayburt’ta küçükbaş hayvan varlığındaki düşüşe karşılık TRA1 Bölgesi’nde %4.9, Türkiye’de %31.7 oranında bir artış olmuştur. Türkiye genelinde küçükbaş hayvan varlığındaki artışta değişimin keçi varlığı lehine olduğu ve keçi sayısının koyun sayısına oranı 2005 yılında 1/4 iken 2015 yılında 1/3 seviyesine yükseldiği görülmektedir.

yüksek cinslerin ağırlığı artmaktadır. Bayburt’ta kültür ırkı yerine melez ırkın ağırlığının artması, İl’de bulunan zengin mera varlığı ile açıklanabilir.

Grafik 22: Sığır Varlığının Cinslerine Göre Dağılımı, 2005 ve 2015 (%)

Kaynak: TÜİK

Yüz kişi başına düşen sığır sayısı ise Bayburt’ta 2005 yılında 81 adet iken, 2015 yılında 107 adede, TRA1 Bölgesi’nde, 64 adet iken 77 adede, Türkiye’de ise 13 adet iken 18 adede yükselmiştir.

Bayburt’ta, TRA1 Bölgesi’nde ve Türkiye’de manda varlığı 2005 ve 2015 yılları için aşağıdaki gibidir.

Tablo 47: Manda Varlığı, 2005 ve 2015

Yıllar Yetişkin Genç-Yavru Toplam

2005

Bayburt’ta manda besiciliğindeki gelişmenin hem bölge hem de Türkiye geneline göre daha hızlı olduğu dikkati çekmektedir. 2015 yılında 2005 yılına göre, manda sayısında Bayburt’ta

%55, TRA1 Bölgesi’nde %32.8, Türkiye’de ise %27.4 oranında artış olmuştur.

2015 yılı itibarıyla bin kişi başına düşen manda sayısı ise yaklaşık Bayburt’ta 14 adet, TRA1 Bölgesi’nde 4 adet, Türkiye’de 2 adettir.

Küçükbaş Hayvan Varlığı

2005 ve 2015 yılları için Bayburt, TRA1 Bölgesi ve Türkiye’nin küçükbaş hayvan varlığı aşağıda tabloda özetlenmektedir.

Küçükbaş Toplamı 851,037 379,740 1,230,777 100.0

Türkiye

Koyun 17,870,293 7,434,032 25,304,325 79.5

Keçi 4,612,245 1,905,219 6,517,464 20.5

Küçükbaş Toplamı 22,482,538 9,339,251 31,821,789 100.0

2015

Küçükbaş Toplamı 1,050,214 240,606 1,290,820 100.0

TR

Koyun 24,317,875 7,190,059 31,507,934 75.2

Keçi 7,853,676 2,562,490 10,416,166 24.8

Küçükbaş Toplamı 32,171,551 9,752,549 41,924,100 100.0 Kaynak: TÜİK

2015 yılında 2005 yılına göre Bayburt ili koyun varlığı önemli oranda düşerek (-%41.4) 82 bin baş seviyesinden 48 bin baş seviyesine gerilemiştir. Aynı dönemde Bayburt’un küçükbaş hayvan varlığında ağırlığı (%13.3) az olmakla birlikte keçi sayısının arttığı (%141.7) dikkati çekmektedir. Bu iki etki nedeni ile Bayburt ilinin küçükbaş hayvan varlığındaki düşüş -%34.9 seviyesinde kalmıştır. Bayburt’ta küçükbaş hayvan varlığındaki düşüşe karşılık TRA1 Bölgesi’nde %4.9, Türkiye’de %31.7 oranında bir artış olmuştur. Türkiye genelinde küçükbaş hayvan varlığındaki artışta değişimin keçi varlığı lehine olduğu ve keçi sayısının koyun sayısına oranı 2005 yılında 1/4 iken 2015 yılında 1/3 seviyesine yükseldiği görülmektedir.

Yüz kişi başına düşen küçükbaş hayvan sayısı, 2005 yılında Bayburt’ta 108 adet iken, 2015 yılında 70 adede düşmüş, TRA1 Bölgesi’nde 116 adet iken 121 adede yükselmiş, Türkiye genelinde ise 40 adet iken 53 adede yükselmiştir.

Süt Üretimi

2015 yılı itibarıyla İl’de 108,644 ton süt üretildiği ve süt üretiminin yaklaşık olarak %98’inin büyükbaş hayvanlardan elde edildiği görülmektedir. İl’de üretilen süt miktarı, Türkiye toplam süt üretiminin %0.6’sını oluşturmaktadır. Koyundan elde edilen sütün İl’deki süt üretiminden aldığı pay %1.7 iken oldukça değerli olan keçi sütünün payı %0.3’tür. Türkiye’de 2008 yılına kadar üretimi düşen, ancak 2008 yılından itibaren üretimini her yıl artıran ve son yıllarda oldukça rağbet gören manda sütü üretiminde 2015 yılı üretim miktarı 62,761 tondur.

Bayburt’ta ise 738 ton manda sütü üretilmiş, bu üretim Türkiye üretiminin %1.18’ini oluşturmuştur.

Süt üretiminde hayvan başına verim düzeyi incelendiğinde, Bayburt’ta manda ve koyun(merinos) sütü üretiminde hayvanlarda süt veriminin Türkiye genelinden yüksek olduğu, diğer hayvanlardaki süt veriminde ise Türkiye ortalamasının biraz altında kaldığı görülmektedir. Bayburt ve Türkiye’de türlerine göre süt üretimi ve hayvan başına verim kümes hayvanları varlığının %0.03’ünü teşkil ettiği görülmektedir. Bayburt kümes hayvanları varlığı ve Türkiye ile karşılaştırmalı durumu aşağıdaki tabloda da verilmektedir.

Tablo 50: Kümes Hayvanı Varlığı, 2015

Kümes hayvanı Bayburt Türkiye Bayburt/TR (%)

Tavuk 87,670 312,255,634 0.03 potansiyele sahiptir. İl’deki arı kovanı sayısı, Türkiye’deki toplam arı kovanı sayısının

%0.55’ini oluştururken, toplam bal üretiminin de %0.29’unu karşılamaktadır.

Tablo 51: Arıcılık Faaliyetleri, 2015

Yıllar Arıcılık Yapan İşletme

Sayısı(adet) Toplam Kovan Bal Üretimi (ton) Bal Üretimi / Toplam Kovan

(*) : 2015 Yılında verisi yoktur.