K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
11. Islahat Fermanı, 1853–1856 Kırım Savaşı sonunda imzalanan Paris Antlaşması’na bir madde olarak ek-lenmiş ve uygulanması Avrupalı devletlerin kontrolü-ne bırakılmıştır. Paris Antlaşması’nın Islahat Ferma-nı ile ilgili maddesini bahane eden Avrupalı devletler, azınlıklar hususunda Osmanlıya sürekli baskı yap-maya başlamış ve Osmanlı iç işlerine eskisinden da-ha çok karışmaya başlamışlardır. Bu sebeple Islada-hat Fermanının ilanında Avrupalı devletlerin hem etkisi hem de baskısı söz konusu olmuştur.
(Cevap B)
12. Kuzey Afrika fethi I. Selim’in 1517 yılında Mısır’ı fet-hetmesiyle başlamıştır. Bundan sonra Kuzey Afrika hızla fethedilmiştir. Nitekim Kuzey Afrika’nın fethi III.
Murad döneminde 1578’de Fas’ın alınmasıyla ta-mamlanmıştır. Yaklaşık dört yüz yıl Osmanlı egemen-liğinde kalan Kuzey Afrika, Sultan Mehmet Reşad döneminde 1912 yılında imzalanan Uşi Antlaşmasıy-la tamamen elden çıkmıştır.
(Cevap C)
13. Ege adaları, İtalya’nın Trablusgarp’ı işgaline kadar Osmanlı Devleti’nde iken bu savaşla birlikte Osman-lının elinden çıkmıştır. Osmanlı Devleti Balkan Sa-vaşlarının başlaması üzerine Ege adalarını Yunanis-tan’a karşı koruyabilmek için İtalya’ya geçici olarak bırakmış ancak bir daha geri alamamıştır. İtalya’nın Trablusgarp’ı ilhakı Lozan Antlaşması’nda TBMM ta-rafından kabul edilmiştir. Adalar, İtalya’nın ll. Dünya Savaşı’nda yenilgiye uğraması üzerine 1947 Paris Antlaşması’yla Yunanistan’a bırakılmıştır. Buna gö-re Ege adaları sorunu İtalya’nın Trablusgarp’ı işga-liyle başlamıştır.
(Cevap B)
14. Milli Mücadele Dönemi’nde kongre ve genelgelerin gelişimi Havza Genelgesi, Amasya Genelgesi, Erzu-rum Kongresi, Sivas Kongresi ve Amasya görüşme-leri şeklindedir. Buna göre kronolojik sıralama için D seçeneği doğrudur.
(Cevap D) 9. Fransa’nın 1798’de Mısır’ı işgal etmesi ile Akdeniz’de
dengeyi kendi lehine çevirmesi İngiltere ile Rusya’yı rahatsız etmiştir. Güçlü bir Fransa’nın Doğu Akdeniz’e yerleşmesi, bu iki devletin Akdeniz’deki ve Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki çıkarlarına aykırıydı. Durum böyle iken Osmanlı Devleti, Fransa’nın bu işgali kar-şısında İngiltere ve Rusya’dan yardım istemiş ve is-tediği yardımı da almıştır. Böylece Osmanlı Devleti, tarihinde ilk defa denge politikası izlemiştir.
(Cevap C)
10. 1828–1829 yılları arasında Rusya, Osmanlı Devle-ti’ne savaş açmış ve kazanmıştır. Savaş sonunda Osmanlı ve Rusya arasında Edirne Antlaşması im-zalanmıştır. Bu antlaşma ile Yunanistan’a bağımsız-lık verilirken; daha önce imtiyaz verilmiş olan Sırpla-ra da özerk yönetim hakkı tanınmıştır.
(Cevap E) 8. Osmanlı ordularının başında sefere çıkan son
padi-şah II. Mustafa olmuştur. 1695–1703 yılları arasında tahtta bulunan II. Mustafa zamanında Osmanlı Dev-leti Karlofça Antlaşması’nı imzalamıştır. Sultan II.
Mustafa, 16 yıl süren Osmanlı – Kutsal İttifak Savaş-larının bir kısmında ordusunun başında bulunmuş-tur. Bu sebeple kendisine Gazi unvanı verilmiştir.
(Cevap D)
K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
KPSS TARİH DENEME SINAVI • 26
15. Kütahya- Eskişehir Savaşı’nda Türk ordusu mağlup olunca İsmet Paşa, Mustafa Kemal’in önerisi doğrul-tusunda Türk ordusunu Sakarya Nehri’nin doğusu-na çekmiştir. Bu gelişme, dış politikada iki olumsuz sonuca yol açmıştır. İlki İtalya’nın Anadolu’dan çekil-meyi durdurması, ikincisi ise Fransa’nın TBMM ile yaptığı ikili görüşmelere ara vermesidir. İç politikada ise orduda firarlar yaşanmaya başlamış bazı millet-vekilleri, meclisin Kayseri’ye taşınmasını gündeme getirmiştir. Yaşanan tartışmalarda Mustafa Kemal Pa-şa’nın ordunun başına geçmesi kararlaştırılmış ve kendisine başkomutanlık görevi verilmiştir.
(Cevap E)
16. Türkiye’nin Yunanistan ve Bulgaristan sınırları Bal-kan savaşları sonunda imzalanan antlaşmalara da-yanarak Lozan’da kesinleşmiştir. Kafkas sınırı ise, Kars Antlaşması’yla yani kurtuluş savaşı devam eder-ken kesinlik kazanmıştır. Irak sınırı Kurtuluş Savaşı sonrası, yani 1926’da imzalanan Ankara Antlaşma-sı’yla kesinleşmiştir. Suriye sınırı ise yine Kurtuluş Savaşı’ndan sonra, yani 1939 yılında Hatay’ın ana-vatana katılmasıyla kesinlik kazanmıştır.
(Cevap B)
17. Kurtuluş Savaşı sırasında askerden kaçmaları önle-mek amacıyla Firariler Kanunu çıkarılmış ve İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur. Bunlar, kaçmaları biraz ol-sun engellemiştir. Ancak bu iki olaydan daha etkili olan gelişme l. ve ll. İnönü Savaşlarının kazanılma-sıdır. Bu zaferlerle TBMM’nin içeride ve dışarıda oto-ritesini artırmıştır. Millî Mücadele’ye inanmayanlar ve mesafeli duranlar bu zaferlerin ardından görüşlerini değiştirmişlerdir. Mücadelenin sonuç getireceğine inanmadığı için askerden kaçanlar, gidip askerlik yap-maya başlamıştır. Türk halkının orduya ve kendine güveni artmıştır.
(Cevap A)
18. 1960 yılında yayımlanan “Atatürk: Bir Milletin Yeni-den Doğuşu” adlı kitap, İskoç yazar John Patrick Bal-four veya bilinen adıyla Lord Kinross (1904-1976) ta-rafından kaleme alınmıştır. Atatürk hakkında yazılan en başarılı biyografilerden biri olarak kabul edilen ki-tapta Kinross, mümkün olduğunca objektif olmuş, hem Atatürk'ü hem de devrin içerdiği oluşum ve kav-ramları anlatmaya gayret etmiştir.
(Cevap D)
19. Halifelik, Müslümanların dinî liderliğini ifade eden bir kavramdır. Müslüman devletlerin içişlerine müdaha-le anlamına gelmektedir. Bu nedenmüdaha-le halifeliğin kal-dırılmasıyla Müslüman milletler için söz söyleme hak-kına sahip olan bir makam ortadan kaldırılmıştır.
(Cevap C)
20. Laiklik, din ve devlet işlerini birbirinden ayıran, dinin politik çıkarlara alet edilmesini reddeden, kişilerin din ve vicdan özgürlüğünü tanıyan ve koruyan, akıl ve bilimin egemen olduğu devlet ve toplum düzenini ön-gören bir ilkedir. Dolayısıyla Atatürk’ün bu sözü çağ-daş dünyaya ayak uydurmak için laiklik ilkesinin uy-gulanmasını zorunlu kılar.
(Cevap B)
21. Herkesin kanun önünde eşit olması, bir zümrenin di-ğer zümreye üstünlüğünün olmaması Atatürk ilkele-rinden halkçılık ilkesinin bir gereğidir. Halkçılık ilke-sine göre toplumu oluşturan birey veya sınıflar ara-sında ayrım söz konusu olamaz. Kanunlar hiçbir züm-renin çıkarları için uygulanamaz. Halkçılık ilkesinde üstünlerin hukuku olamaz.
(Cevap A)
K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
25. İran’da 1979’da gerçekleştirilen Ayetullah Humeyni liderliğindeki devrimden sonra Şah Muhammed Rı-za Pehlevi (1941-1979) yönetiminden uRı-zaklaştırıl- mıştır. Şah Rıza Pehlevi’nin yönetimden uzaklaştırıl-masındaki en önemli etken, Batı yanlısı dış politika yürütmesinin halk üzerinde yarattığı huzursuzluktur.
(Cevap C)
26. Körfez Savaşı öncesinde Almanya ile Irak arasında yoğun bir ticaret alış verişi vardı. Hatta Irak, Alman-ya’nın Türkiye’den sonraki ikinci ticari partneri konu-mundaydı. Bu sebeple Irak’a karşı ABD, Polonya, İn-giltere, Avustralya tarafından kurulan ilk koalisyonun-da Almanya yer almamıştır.
(Cevap D)
27. II. Dünya Savaşı sonrası Batı Avrupa ülkeleri ekono-mik, politik ve savunma alanında iş birliği kurma ge-reksinimi duymuştur. Bunun ilk adımı 1951 Paris Söz-leşmesi’yle Fransa, Almanya, Belçika, Hollanda, İtal-ya ve Lüksemburg’un katılımı ile kurulan Avrupa Kö-mür ve Çelik Topluluğudur. İngiltere, AET’ye 1961’de başvuru yapmış ancak 1973’te katılmıştır.
(Cevap B) 22. Laiklik ilkesi devlet yönetiminde dinin değil akıl ve
bi-limin temel alınması anlayışına dayanmaktadır. Bu ilke Devletin ve toplumun ilerleyebilmesi, çağdaş bir düzeye ulaşması için akıl ve bilimin rehberliğini bir zorunluluk olarak görür. Buna göre Devletin ve top-lumun yönetilmesinde akıl ve bilimin esas alınması laiklikle ilgilidir.
(Cevap E)
23. Fransız “Lotus” adlı ticaret gemisiyle Türk “Bozkurt”
adlı nakliye gemisi, 2 Ağustos 1926’da Midilli açıkla-rında çarpışmıştır. Bozkurt gemisinin batmasıyla so-nuçlanan kazada her iki geminin kaptanı da tutuk-lanmış ve yargıtutuk-lanmıştır. Ancak Fransa, Türk mah-kemelerinin yetkisiz olduğunu ileri sürerek Fransız kaptanın serbest bırakılmasını istemiştir. Neticede mesele Uluslararası Adalet Divanı’na götürülmüştür.
Türkiye’yi Mahmut Esat Bey (Bozkurt)’in temsil etti-ği mahkemede Türkiye lehine karar çıkmıştır.
(Cevap C)
24. 1924 Anayasası’nda 1937 yılında yapılan değişiklik-le Atatürk ilkedeğişiklik-leri anayasaya girmiştir. 1924 Anaya-sası’nda yapılan diğer değişikliklere bakacak olur-sak;
• Seçmen yaşının 22 olması 1932 yılında
• Rejimin adının konması 1921 Anayasası’nda 1923’te yapılan değişiklikle
• Tek dereceli seçim sistemi 1946’da
• Milletvekillerinin laik olmayan yemin şeklinin de-ğişmesi ise 1928’de gerçekleşmiştir.
(Cevap A)