K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
11. Osmanlı’da ilk matbaa Sultan III. Ahmet’in fermanı ve Şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi’nin ver-diği fetva ile 1727’de açılmıştır. İbrahim Müteferrika ve Said Efendi’nin girişimleriyle açılan bu matbaada basılan ilk kitap Vankulu Sözlüğü’dür.
(Cevap D)
12. 1863 yılında çiftçiye kredi sağlamak üzere kurulan Memleket Sandıkları’nın kurucusu, Osmanlı Devle-ti’nin o dönemki Niş kenti valisi Mithat Paşa’dır. Türk gelenekleri arasında zaten var olan ve karşılıklı yar-dımlaşma esasına dayanan Memleket Sandıkları mil-li bankacılığın da ilk örneği olarak tarihe geçmiştir.
Memleket sandıkları 1888’de Ziraat Bankası’na dö-nüştürülmüştür.
(Cevap A)
13. Girit’in fethi I. İbrahim saltanatı döneminde başlamış ancak IV. Mehmet Dönemi’nde alınabilmiştir. Adanın Osmanlı hâkimiyetine geçişi ile Venedik’in Doğu Ak-deniz’de yüzyıllardır süregelen rolü son bulmuştur.
Yaklaşık iki yüz elli yıl Osmanlı idaresinde kalan Gi-rit, II. Balkan Savaşı sonrası Osmanlı ile Yunanistan arasında imzalanan Atina Antlaşması ile Yunanis-tan’a bırakılmıştır (14 Kasım 1913). II. Dünya Sava-şı’nda Alman işgaline uğrayan ada, savaştan sonra yine Yunanistan’a verilmiştir.
(Cevap B)
14. Osmanlı Devleti Irak Cephesi’nde Selman-ı Pak ve Kûtü’l-amare muharebelerinde başarılar göstermiş-tir. İngiliz güçlerine karşı yapılan bu savaşlarda Türk orduları büyük başarılar elde etmiştir. Ancak bir sü-re sonra İngilizler daha büyük bir kuvvetle saldırıya geçince Türk ordusu tutunamamıştır. 1918 yılında da Kuzey Irak tamamen İngiltere kontrolüne geçmiştir.
Conkbayırı ise Çanakkale muharebesidir.
(Cevap C) 9. Rusya’nın Karadeniz’e inmek için ele geçirmeyi
he-deflediği Kırım, Osmanlı Rus Savaşı sonunda imza-lanan 1774 Küçük Kaynarca antlaşması ile bağım-sız olmuştur. Bu andan sonra Rusya’nın yeni hede-fi, Kırım’ı topraklarına katmak olmuştur. Nitekim 1787–1792 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda imzala-nan Yaş Antlaşması ile Kırım resmen Rusya’ya bıra-kılmıştır. Bu antlaşmayla beraber Osmanlı Devleti de Dağılma Dönemi’ne girmiştir.
(Cevap E)
10. Osmanlı tarihinde gerileme dönemi, 1699 Karlofça Antlaşması’ndan başlayarak, 1792 Yaş Antlaşması-na kadar geçen süreyi ifade etmektedir. I. Mahmut (1730-1754), I. Abdülhamit (1774-1789) ve III. Selim (1789-1807) gerileme dönemi padişahlarıdır. Ancak I. Ahmet duraklama dönemi; II. Mahmut ise dağılma dönemi padişahıdır.
(Cevap B)
K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
KPSS TARİH DENEME SINAVI • 22
16. Milli Mücadele Dönemi’nde yapılan kongreler genel olarak bölgesel nitelikteydi ve ulusal mücadeleye bir bütün olarak bakmaktan yoksundu. Ancak bölgesel bir kongre olarak toplanmasına rağmen Erzurum Kongresi’nde yurt bölünmezliği ilkesi temel bir ilke olarak kabul edilmiştir. Bu karar Sivas Kongresi ve Misakı Milli kararlarına da ışık tutmuştur.
(Cevap B) 15. Nasturi Ayaklanması 1926’da Hakkari bölgesinde çı-kan bir isyandır. Şeyh Sait İsyanı 1925’te Musul’u al-mak amacıyla İngilizlerin çıkardığı ayaklanmadır. Ah-met Anzavur İsyanı ile Kuvayi İnzibatiye İsyanı ise I.
TBMM’nin varlığına karşı İstanbul Hükümeti’nin çı-kardığı ayaklanmalar arasında yer alır.
(Cevap C)
17. Ermenilerin Doğuda nüfus çoğunluğunun kendileri-ne ait olduğunu ve Türklerin kendilerikendileri-ne katliamlar yaptıklarını iddia etmeleri üzerine Amerikan Hükü-meti harekete geçmiştir. General Harbord başkanlı-ğında bir heyeti inceleme yapmak üzere Doğu Ana-dolu’ya göndermiştir. Yapılan araştırmalar sonucun-da hazırlanan General Harbord raporunsonucun-da, Doğusonucun-da hiçbir yerde Ermenilerin çoğunlukta olmadığı ve kat-liam yapılmadığı belirtilmiştir. Böylece Türk tarafının haklılığı uluslar arası bir belge ile ortaya konmuştur.
(Cevap E)
18. Kapitülasyonlar (I): Osmanlı Devleti’nin gelişmesi-ni engelleyen kapitülasyonlar, her türlü etki ve sonuç-larıyla birlikte Lozan Konferansı’nda kaldırılmıştır.
Osmanlı Borçları (II): Lozan Antlaşması’nda Os-manlı Devleti’nden kalan borçlar, OsOs-manlı Devleti’n-den yeni ayrılan devletler arasında paylaştırılmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti’ne düşen borçlar ise düzenli tak-sitlere ayrılmıştır. Bu çerçevede Türkiye’nin en çok borçlandığı ülke Fransa idi. Ancak 1929 Dünya Eko-nomik Bunalımı sonrası Türkiye’nin borçlarını öde-mekte güçlük yaşaması Fransa ile ilişkilerin gergin-leşmesine neden olmuştur. Ancak borcun yeni bir takvime bağlanmasıyla sorun çözülmüştür.
Yabancı Okullar (III): Lozan Antlaşmasında yaban-cı okulların Türk yasalarına uyması kararlaştırılmış-tır. Ancak Fransa, Lozan Antlaşması’ndaki bu kararı uygulamakta sorun çıkarmış ve elçiler bazında Tür-kiye Devleti’ne baskı yapmıştır.
(Cevap D)
19. Türk ordusunun Sakarya Savaşı’nda zafer kazanma-sı diplomatik girişimleri hızlandırmıştır. Bu çerçeve-de Fransa ile Ankara Antlaşması; SSCB’nin uydu devletleri olan Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan ile Kars Antlaşması imzalanmıştır. Kars Antlaşması, I. İnönü Savaşı sonrası Sovyet Rusya ile TBMM ara-sında imzalanan Moskova Antlaşması’nın hükümle-rine dayanmaktadır. I. İnönü Savaşı’ndan sonra TBMM ile Rusya arasında başlayan yakınlaşma Rus-ya’ya bağlı Kafkas devletleriyle anlaşma zemininin oluşmasına katkıda bulunmuştur. Bu sebeple Kars Antlaşması’nın yapılmasında, Sakarya Savaşı’nın kazanılması ve Moskova Antlaşması’nın yapılması etkili olmuştur. Ancak Başkomutanlık Savaşı krono-lojik olarak Kars Antlaşması’ndan sonra gerçekleş-miştir. Dolayısıyla etkisi bulunmamaktadır.
(Cevap D)
20. Milli Mücadele ve Cumhuriyet dönemlerinde çeşitli düzeylerde görevler almış alan Ali Fuat Cebesoy’un kaleme aldığı birçok anı kitabı vardır. “Sınıf Arkada-şım Atatürk, Siyasi Hatıralar, Milli Mücadele Hatıra-ları, Bilinmeyen Hatıralar” adlı anı kitapları Ali Fuat Cebesoy’a aittir. Ali Fuat Paşa bu kitaplarıyla bilin-meyen veya az bilinen, karanlıkta kalmış tartışmalı konulara ilişkin ilgi çekici bilgiler vermiştir.
(Cevap C)
K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
24. Demokrasinin en temel şartları millet idaresi ve siya-sal partilerin var olmasıdır. Demokrasilerde halk se-çilmiş yöneticiler aracılığıyla kendi kendini yönetir.
Siyasal partiler ise halkın düşüncelerinin meclise tam olarak yansıması ve hükûmetin denetlenmesi için vardır. Bu anlayış, cumhuriyet halk egemenliğini te-mel alan cumhuriyetçilik ilkesiyle doğrudan ilgilidir.
(Cevap A)
25. 1930’lu yıllarda Faşizm ve Nazizm’in etkisiyle dünya ülkeleri arasındaki ilişkiler gerginleşerek tehlikeli bir durum ortaya çıkmıştır. 1936 da İtalya ile Almanya arasında Berlin-Roma mihveri, Almanya ile Japonya arasında Alman- Japon Paktı kurulmuştur. 1937’de Almanya, İtalya ve Japonya’nın katılımıyla Berlin-Ro-ma-Tokyo Mihveri tamamlanmıştır. Kurulan ittifaklar sonucu 1 Eylül 1939’da Almanya’nın Polonya’yı iş-gali ile II. Dünya Savaşı başlamıştır. Buna karşılık İn-giltere, Fransa, Polonya’ya verdikleri güvenceye da-yanarak Almanya’ya savaş ilan etmişlerdir.
(Cevap E)
26. Osmanlı Devleti’nde Lale Devri’nden itibaren Batıcı-lık süreci başlamıştır. Tanzimat Dönemi’nde Osman-lıyı her alanda etkisi altına alan Batıcılık fikri Türk top-lumunda gerçek anlamda Cumhuriyetin ilanından sonra uygulama imkânı bulabilmiştir. Cumhuriyet’ten günümüze kadar da Türk toplumu Batılılaşmaya de-vam etmiştir.
(Cevap A)
27. Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkileri 1959 yılında Tür-kiye’nin örgüte üye olmak için başvurmasıyla başla-mıştır. Ancak Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki iliş-kileri düzenleyen temel belge 12 Eylül 1963’te imza-lanan Ankara Antlaşması’dır. Daha sonra yapılan dü-zenlemeler bu çerçevede yer almıştır.
(Cevap E) 21. İngiltere ile 1926 yılında imzalanan Ankara
Antlaş-ması, Lozan’dan kalma Musul – Kerkük meselesini çözümlemek için yapılmıştır. Musul’un geleceği ile il-gili olarak Lozan Antlaşması’nda bir karara varılama-mış ve sorun, İngiltere ile Türkiye arasında yapıla-cak ikili görüşmelere bırakılmıştır. İkili görüşmeler-den bir sonuç alınamaması konunun Milletler yeti’ne taşınmasına sebep olmuştur. Milletler Cemi-yeti’ndeki görüşmelerde İngiltere, Musul’un yanında Hakkâri’nin de İngiltere mandasındaki Irak’a bırakıl-masını istemiştir. Bunun üzerine Türk ordusu Musul’a asker sevk etmek için hazırlıklara başlamış ancak bu sırada çıkan Şeyh Sait İsyanı İngiltere’yle bir barışı zorunlu kılmıştır. İmzalanan Ankara Antlaşması ile Hakkâri’nin Türkiye’de, Musul ve Kerkük’ün İngiltere mandasındaki Irak’ta kalmasına karar verilmiştir.
(Cevap E)
22. Cumhuriyetçilik, halkın kendi kendini yönetmesini te-mel alan bir anlayıştır. Halkçılık ilkesi ise vatandaş-ların eşitliğini, toplumun kaynaştırılmasını ve halk egemenliğini yani demokrasiyi temel alır. Bu neden-le her iki ilkenin de ülke yönetimiyneden-le ilgili olduğu söy-lenebilir.
(Cevap B)
23. 21 Haziran 1934’te kabul edilen Soyadı Kanunu ile toplumda kullanılan ağa, paşa, hacı, efendi, bey, haz-ret gibi ayrıcalık veya üstünlük belirten unvanlar kal-dırılmıştır. Cumhuriyetin ilk yıllarında Türk toplumu-nun yüzde sekseninden fazlasının köylerde yaşadı-ğı düşünülürse, aşar vergisinin kaldırılmasının köy-lünün yükünün hafifletilmesinde ne denli önemli ol-duğu açığa ortaya çıkmaktadır. Bu verginin kaldırıl-masıyla köylü kesim rahat bir nefes almıştır. Buna göre Cumhuriyet Dönemi’nde yaşanan her iki geliş-mede toplumsal eşitlik, ekonomik bakımdan güçsüz kesimlerin refahını sağlama gibi esasları temel alan halkçılık ilkesiyle doğrudan ilgilidir.
(Cevap E)