K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
11. 1703 yılında yaşanan Edirne Vakası’yla tahta çıkan III. Ahmet; 1730 yılında yaşanan Patrona Halil isya-nıyla tahttan indirilmiştir. Lale Devri padişahı olan III.
Ahmet döneminde Osmanlı Devleti hızlı bir batılılaş-ma sürecine girmiştir. Nitekim bu yönde yapılan ça-lışmaların halk tarafından israf olarak görülmesi Pat-rona Halil isyanının çıkmasına sebep olmuştur.
(Cevap B)
12. Osmanlı tarihinde ilk kez IV. Murat Dönemi’nde (1623-1640) şeyhülislam Ahizade Hüseyin Efendi’ idam edil-miştir. 1632’de şeyhülislamlık görevine getirilen Ahi-zade Efendi yaklaşık iki yıl bu görevi sürdürmüştür.
Padişah IV. Murat’ın bazı faaliyetlerini eleştiren şey-hülislamın önce Kıbrıs’a sürgün edilmesi kararı alın-mış ancak bununla yetinmeyen IV. Murat şeyhülisla-mı boğdurtmak suretiyle öldürtmüştür.
(Cevap D)
13. Sened-i İttifak, Osmanlı Devleti’nde yarı bağımsız halde bulunan Ayanlar ile merkezi yönetim arasında yapılan bir sözleşmedir. Sened-i İttifak bir anayasa olmamakla birlikte padişahın yetkisinin kısıtlanması-na neden olduğu için akısıtlanması-nayasal nitelikteki ilk belge-dir.
(Cevap E)
14. II. Mahmut, 1808–1839 yılları arasında saltanat ma-kamında bulunmuştur. Oysa Tercüman-ı Ahval 1860–
1866 yılları arasında çıkarılmıştır. İlk özel gazete olan Tercüman-ı Ahval, Şinasi ve Agah Efendi tarafından çıkarılmıştır.
(Cevap C) 9. 18. yüzyılda Osmanlıya karşı bir Rusya-Avusturya
it-tifakı kurulmuş, bu devletler Osmanlıyı parçalamak için birlikte hareket etmişlerdir. Bu ittifaklar sonucu yaşanan 1736–1739 savaşları sonunda Belgrad Ant-laşması imzalanmıştır. Diğer antlaşmalarda tekli dev-letler vardır.
(Cevap C)
10. Osmanlı Devleti ilk kez Yükselme Döneminde tica-reti canlandırmak veya Hristiyan birliğini önlemek amacıyla kapitülasyonlar vermiştir. Ancak bu kapitü-lasyonlarda zaman sınırlaması söz konusuydu. Ya-ni süresi biten kapitülasyon yeYa-nilenmedikçe kendili-ğinden kalkardı. Ancak Osmanlı Devleti’nin, Belgrad Antlaşması’nın imzalanmasında rol oynayan Fran-sa’ya I. Mahmut Dönemi’nde (1740’ta) verdiği kapi-tülasyon diğerlerinden farklıdır. Bu kapikapi-tülasyonda öncekilerden farklı olarak zaman sınırlaması yoktur yani süreklilik arz etmektedir. Kapitülasyonların bu şekilde sürekli hâle getirilmesi Sanayi Devrimi’nin de etkisiyle sonraki dönemlerde Osmanlı ekonomisinin çökmesine sebep olmuştur.
(Cevap A) 7. Özellikleri verilen 1853-1856 Kırım Savaşı sonucun-da imzalanan 1856 Paris Antlaşması’dır. Bu antlaş-mayla Osmanlı Devleti’nin topraklarının garantisi Av-rupalılara bırakılmıştır.
(Cevap A)
8. Osmanlı Devleti’nden ayrılan ilk eyalet, Kırım’dır. Fa-tih döneminde fethedilen Kırım, 1768-1774 Osman-lı-Rus Savaşı sonunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması ile bağımsız olmuştur. Bu tarihten sonra da Rusya tarafından işgal edilmiştir. Osmanlı Devle-ti 1792 Yaş Antlaşması’yla Kırım’ın Rusya’ya ait ol-duğunu kabul etmiştir.
(Cevap D)
K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
KPSS TARİH DENEME SINAVI • 21
16. İstanbul Hükümeti’nin halkın dini duygularını kötüye kullanması sonucu ortaya çıkan isyan Anzavur İsya-nı’dır. Demirci Mehmet Efe ise Kuvayımilliyenin ön-de gelen liön-derleri arasındaydı. Düzenli ordu emrine girmek istemediği için ayaklanmıştır.
(Cevap B) 15. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesinden
yararlanmak isteyen Ermeniler, başta Rusya olmak üzere İngiltere ve Fransa’nın kışkırtmalarıyla Doğu Anadolu’da bağımsız bir devlet kurmak için çalışma-larını yoğunlaştırmışlardır. Hınçak ve Taşnak cemi-yetlerinin öncülüğünde çeteler oluşturarak cephe ge-risinde Osmanlı askerlerine saldıran Ermeniler isyan-lar çıkararak Müslüman halkı katletmiş veya göçe zorlamıştır. Bunun üzerine Osmanlı Devleti, 24 Ni-san 1915’te yayımladığı genelge ile Hınçak ve Taş-nak cemiyetlerinin İstanbul’daki merkezlerini kapat-mış, belgelerine el koyarak, üyelerini tutuklamıştır.
Günümüzde Ermenilerin “Soykırım Günü” olarak ni-telendirdikleri 24 Nisan günü bu olayı anmak için ya-pılmaktadır. Tehcir Kanunu ise 1 Haziran 1915’te yü-rürlüğe girmiştir.
(Cevap A)
17. 1920–1923 yılları arasında görev yapan I. TBMM’nin yaptığı ilk iş ağnam vergisinin dört katına çıkarılma-sı olmuştur. Millî Mücadele’ye kaynak yaratmak için yapılan bu uygulama ile ilk kez Osmanlı Devleti dı-şında bir güç bir vergi koymuştur. Hıyanet-i Vatani-ye Kanunu’nun çıkarılması ve İstiklal Mahkemeleri-nin kurulması da yine İstanbul Hükûmeti dışında bir kurumun yasaları düzenleyip yargı yetkisini kullan-masına örnektir.
TBMM’nin Lozan ve Londra Konferanslarında Türk tarafının temsilciliğini yapması da otoritesinin güç-lendiğinin en açık göstergedir. Ancak Ali Fuat Pa-şa’nın Batı Cephesi Kuvayımilliye Komutanlığına atanması I. TBMM tarafından değil, Sivas Kongre-si’ndeki Temsilciler Kurulu tarafından gerçekleştiril-miştir.
(Cevap A)
18. Büyük Taaruz Savaşı’nda Türk tarafının büyük bir za-fer kazanması, İtilaf Devletleri ile ateşkes görüşme-lerinin başlamasına sebep olmuştur. Yapılan görüş-meler neticesinde 11 Ekim 1922’de Mudanya Ateş-kesi imzalanmıştır. Kurtuluş Savaşı’nın askerî aşa-masını sona erdiren bu antlaşma sonunda İngilte-re’de Lloyd George Hükûmeti 19 Ekim’de istifa et-miştir. Lloyd George’nin politik yaşamı da bu istifay-la sona ermiştir.
(Cevap A)
19. I. Ankara Antlaşması: Güney Cephesi’nde Kuva-yımilliye birliklerinin Fransızlarla yaptığı mücade-leler sonrası imzalanmıştır. 20 Ekim 1921’de Fransa ile yapılan antlaşmaya göre; Türkiye - Su-riye sınırı Hatay ve İskenderun illerini dışarıda bı-rakacak şekilde çizilmiştir.
II. Gümrü Antlaşması: Doğu Cephesi’nde Erme-nilerle yapılan mücadeleler sonucunda 3 Aralık 1920’de imzalanmıştır. Bu antlaşma ile; Doğu Anadolu sınırımız Ardahan’ın bir bölümü ve Art-vin dışında bugünkü halini almıştır.
III. Moskova Antlaşması: Batı Cephesi’nde Yunan-lılarla yapılan I. İnönü Savaşı sonrası 16 Mart 1921’de imzalanmıştır. Bu antlaşma ile; Sovyet Rusya Sevr Antlaşması’nı reddetmiştir.
(Cevap E)
20. Adı verilen kitaplar Mehmet Şefik Aker (1877-1964), tarafından kaleme alınmıştır. Mehmet Şefik Aker, Kur-tuluş Savaşı’na katılan üst dereceli komutanlardan biridir. I. Dünya Savaşı sırasında Çanakkale Savaş-ları’nda, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da, daha sonra da Kurtuluş Savaşı’nda görev yapmış bir Osmanlı - Türk subayıdır. 19 Mayıs 1919 tarihinde 9. Ordu Mü-fettişi Mustafa Kemal Paşa’nın maiyetiyle birlikte Ana-dolu’ya geçmiş ve Türk Kurtuluş Savaşı’nda görev-lerde bulunmuştur.
(Cevap E)
K O Z M İ K O D A Y A Y I N C I L I K
www.kozmikoda.com.trwww.kozmikoda.com.tr
24. 1933 yılından sonra yeni bir dünya savaşının gün-deme gelmesi barış ve güvenliği sağlamak isteyen devletleri bir araya getirmiştir. Bu doğrultuda Türki-ye hem Batı’daki Balkan devletleriyle (Yunanistan, Romanya, Yugoslavya) hem de doğudaki devletler-le (İran, Irak, Afganistan) ittifaklar yaparak sınırlarını güvenceye almıştır. Dış politikada “Yurtta sulh, cihan-da sulh” ilkesini benimseyen Türkiye’nin silahlanma yarışına katılmamıştır.
(Cevap C)
25. 1980-1988 yılları arasında savaşan Ortadoğu ülke-leri İran ile Irak’tır. Bu savaşın çıkmasında siyasal ve ideolojik farklılıklar, bölge ve dünya siyasetinden kay-naklanan sorunlar ve “Şattülarap Su Yolu” meselesi etkili olmuştur. Arap dünyasında Birinci Körfez Sava-şı olarak bilinen bu savaşta her iki tarafta birbirine üstünlük sağlayamamıştır.
(Cevap A)
26. Maastricht Kriterleri: Avrupa Birliği’ne üye olmak için belirlenen Kriterlerdir.
Cenevre Konferansı: Kore’yi birleştirmek ve Hindi-çin’de barışı sağlamak amacıyla 1954’te toplanmış konferanstır.
Bandung Konferansı: Bağlantısızlar hareketinin ku-rulmasını sağlayan konferanstır.
Monroe Doktrini: ABD’nin kendi bölgesinde yalnız-lık politikası
Kyoto Protokolü: Küresel ısınmanın çözülebilmesi amacıyla imzalanmış BM iklim değişikliği çerçeve sözleşmesidir.
(Cevap B)
27. Bağlantısızlar Hareketi, II. Dünya Savaşı sonrasın-da ortaya çıkan iki kutuplu dünyasonrasın-da her iki bloğa sonrasın-da katılmak istemeyen Asya ve Afrika ülkeleri tarafından 1961’de oluşturulmuştur. Sosyalist ve kapitalist blok-tan ayrı politikalar yürüten Bağlantısızlar hareketinin öncülüğünü Hindistan lideri Nehru, Yugoslavya lide-ri Tito ve Mısır lidelide-ri Nasır yapmıştır.
(Cevap C) 21. Halkçılık dil, din, ırk, mezhep ayırmaksızın tüm
va-tandaşların kanun önünde eşit olması, toplumun kay-naştırılması ve milletin egemen olması fikrini ifade eder. Bu sebeple Türk milliyetçiliğinin her türlü ay-rımcılığa karşı olması, halkçılık ilkesiyle doğrudan il-gilidir.
(Cevap C)
22. Laikleşme, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılma-sını ifade eder. Bu bağlamda, bir din başkanlığı an-lamına gelen halifeliğin kaldırılması laikleşme yolun-da önemli bir adımdır. Osmanlı Devleti’ndeki din ya-salarını koyan ve uygulayan Şer’iye ve Evkaf Veka-leti’nin kaldırılması da laikleşme amacıyla yapılmış bir uygulamadır. Erkan-ı Harbiye Vekaleti, ordunun siyasetten ayrılmasını sağlamak amacıyla kaldırıl-mıştır. Laikleşme amacı taşımamaktadır.
(Cevap D)
23. Laik devlet, din işlerinin devlet işlerinden ayrılması-nı ve herkesin dini özgürlüğe sahip olmasıayrılması-nı benim-seyen devlet demektir. Bu nedenle dinin siyasi bir araç olarak kullanılmaması ve tüm din mensupları-na eşit davranılması, laik devlet anlayışının bir so-nucudur.
(Cevap D)