Sual Takrirleri

1. Süleyman Sırrı Bey‟in “Yozgat EĢrafından Kadı Mehmet Efendi‟nin Katilleri Hakkında” Adliye ve Müdafaa-i Milliye Vekaletlerine sual takriri vardır. Süleyman Bey bu takrirde Yozgat hadisesinde Çapanoğulları maiyetinde bulunan ve merkumun en gaddar ve nufus sahibi kumandanlarından olan Ģaki Devekli Yahya ve biraderiyle avanesinin Yozgat eĢraf ve hanedanından ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti 1172 GZC, D. 1, C. 2, s. 640; 19 Ocak 1922. 1173 GZC, D. 1, C. 2, s. 646; 23 Ocak 1922. 1174 ZC, D. I, C. 28, s. 283; 1 Nisan 1923. 1175 GZC, D. 1, C. 3, s. 1069; 20 Kasım 1922. 1176 GZC, D. 1, C. 4, s. 181- 190; 6 Mart 1923.

azasından Kadı Mehmet Efendi‟yi TeĢkilat-ı Milliye için burada bulunduğu sırada yakalayarak namusuna tecavüz ve arkasına merkep semeri vurmak suretiyle aĢağıladıktan sonra feci bir suretle katlettiklerini ve hatta cenazesinin adem-i defni için köy Heyet-i Ġhtiyariyesini tehdit ettiklerinden cesedin vahĢi hayvanlar tarafından parçalanmak suretiyle mahvolduğunu ifade etmiĢtir. Merhumun biraderinden alınan mektupta, katiller hakkında Ģimdiye kadar bir muamele yapılmadığını ancak merkum Yahya ile biraderi ve bir refikinin üç dört gün evvel serbest bırakılarak diğerlerinin Kuva-yı MiIliyeye katılmalarından dolayı ceza uygulanmasına Adliyenin bile cesaret edemediğini ve merhumun binlerce lira zayiatının tazmin edilmeyerek hukukunun göz göre göre çiğnendiğini yazdığını söylemiĢtir. Ülkeyi tehlikeye sokan ve milletçe değer verilen kişilerin hayatına son veren bu katillerin günahları, affolunmakla vatan üzerinde açmış oldukları yaralar kapatılmış oluyor mu? diyerek merhumun yakalanmıĢ olan katilleriyle beraber diğer Kuva-yı Milliye‟de bulunanların da hemen hapis ve alıkoyulmalarıyla orada oluĢturulacak Harp Divanı tarafından mahkemelerinin yapılmasını, gasp edilen malların ödenerek telafi ettirilmesi ve sonucun bir an önce Meclise bildirilmesi gerektiğini Müdafaa-i Milliye ve Adliye Vekaletine arz ve teklif etmiĢtir. ¹¹⁷⁷

Süleyman Sırrı Bey‟in Yozgat eĢrafından Kadı Mehmet Efendi‟nin katilleri hakkındaki sual takririne Dahiliye Vekaleti Vekili Dr.Adnan Bey, Yozgat hanedanından Kadı Mehmet Efendi‟nin Yozgat'a gelen Kılıc Ali Bey müfrezesine katılarak Akdağmadenine hareket ettiğini ve Maden'in asiler tarafından iĢgal edilmesiyle esir düĢtüğünü ifade ederek cevap vermiĢtir. Boğazlıyan'ın asiler tarafından iĢgalinden bir müddet sonra Zile'nin Eskiköy nahiyesine bağlı Mercimekören karyesinden ÇerkeĢ Necip tarafından Bashoroz karyesine yarım saat mesafede Meralde mevkisinde Mehmet Bey‟in kurĢunla katledildiğinin ve merkumundan Yahya ve biraderi Salih ve amcazadesinin 24 Eylül 1920 tarihinde Yozgat'ta asıldıklarının ve Necib'in firar ettiğinin Mehmet Efendi‟nin üzerinde beĢ yüz liralık evrak-ı nakdiye, bir altın saat, bir dürbün, bir gümüĢ kamçı, bir halı heybe

1177

ve çerkes takımıyla bir esp ve üzerindeki elbisenin alındığının Yozgat mutasarrıflığından bildirildiğini söylemiĢtir.¹¹⁷⁸

2. Süleyman Sırrı Bey “Firar Edenlerin Tutuklanmasına Dair” Dahiliye Vekaletine bir sual takriri yöneltmiĢtir. Ancak bu takrir Süleyman Bey‟in mecliste bulunmamasından dolayı hükümsüz sayılmıĢtır. 1179

3. Süleyman Sırrı Bey aĢar mültezimlerinin zahirelerinin % 40‟nın Tekalif-i Milliye suretiyle, % 60‟nın da satın alınarak ellerinden alındığını bu satın alınan zahire tutarının aĢar borçlarına sayılması ellerinde satacak zahire kalmadığı için mültezimlerin sıkıntıya girdiğini, üstelik onlara Duyun-ı Umumiyece haciz uygulandığını belirtmiĢ ve bu ”AĢar Mültezimlerinin Mağdur Edilip Edilmediklerine Dair” bir sual takririni Maliye Vekaletine yöneltmiĢtir. Bu takrir, Meclis Genel Kurulunda kabul edilmiĢ ve Maliye Vekaletine gönderilmiĢtir. Maliye Vekili Hasan Bey‟in bu takrire verdiği cevapta mültezimlerin elinden alınan zahirenin tamamının Tekalif-i Milliye emirleri için olmadığı, zahirenin sadece % 40„nın alınacağının açıklandığı, ancak Maliye Vekaletinin ordunun ihtiyacı için askeriyenin fuzuli olarak vaziyet ettiği aĢar ayniyatının usul dairesinde resmi bir satın alma Ģekli oluĢuncaya kadar bedellerinin ödenmesinin gerekli olduğu ifade edilmiĢtir. Herhangi birinin fuzuli olarak yaptığı iĢten dolayı Maliye Vekaletinin mesul tutulmasının mali durumu düzeltmede sıkıntı olabileceği mültezimin elinden % 60 alınmıĢsa bunların askeri ihtiyaç gereği sahiplerinden rızaları ile satın alınması gerektiğini bu durumda ödenmesi gerekenlerin ve bundan sonra buna benzer problemlerin çıkmaması için Maliye Vekaleti bu durumun üzerine düĢtüğü belirtilmiĢtir. Ayrıca satın alınan hububat ve Vesait-i Nakliye bedellerine mukabil verilen mazbataların dahi aĢar taksitlerine sayılmasını sahiplerinin elinde kalmak Ģartıyla kabul edildiğini belirterek, % 40‟ın dıĢında askeriyece yüzde altmıĢı alınan malların yine mültezimlerin borçlarına sayılmasının da, bundan on sekiz gün evvel herkese bildirilmiĢ olduğu açıklanmıĢtır. 1180 1178 ZC, D. 1, C. 6, s. 170; 2 Aralık 1920. 1179 ZC, D. 1, C. 14, s. 311; 24 Kasım1921. 1180 ZC, D. 1, C. 15, s. 296, 297; 5 Aralık 1922.

4. Süleyman Sırrı Bey‟in “Hristiyanlar Hakkında” Dahiliye Vekaletine bir sual takriri yöneltmiĢtir. Bu takrir Dahiliye Vekaletine havale edilmiĢtir.¹¹⁸¹

5. Süleyman Sırrı Bey‟in “Çiçek Hastalığı Hakkında” Sıhhıye Vekaletine sual takriri olup, bu takrir Sıhhıye Vekaletine gönderilmiĢtir.¹¹⁸² Süleyman Sırrı Bey‟in çiçek hastalığı hakkında Sıhhıye Vekaletine yönelttiği sual takririnin cevabı gelmiĢ ise de kendisi izinli olduğundan açıklanmamıĢtır.¹¹⁸³

6. Süleyman Sırrı Bey‟in “Keçiören‟de askerler tarafından iĢgal edilen bağlar hakkındaki” sual takririne Müdafa-i Milliye Vekeleti‟nin cevabında bağlarda telgraf bölüğü kumandanıyla katibi tarafından sökülen kapı ve pencerelerin yerlerine iade edilmesi ve askerler tarafından iĢgal edilmemesinin temini için Ankara Kumandanlığına emir verildiği ifade edilmiĢtir.1184

Tablo 26: Süleyman Sırrı Bey‟in Birinci Dönem Meclisteki Yasama Faaliyetleri Kanun Teklifi Kanun Teklifleri Üzerine Verdiği DeğiĢiklik Önerileri Ġmzasının Bulunduğu Kanun Teklifleri Takrirler Ġmzasının Bulunduğu Takrirler Sual Takrirleri 16 117 3 41 20 6

Süleyman Sırrı Bey‟in yasama çalıĢmaları içerisinde verdiği kanun teklifi, takrirleri, ve vekaletlere yönelttiği soru önergeleri askeri, hukuk, idari, sosyal, iktisadi konular, vergi, Meclis iç tüzüğü gibi konularıiçermektedir.

Yukarıdaki tabloya göre Süleyman Sırrı Bey‟in Birinci Dönem yasama çalıĢmaları içerisinde on altı tane kanun teklifinde bulunmuĢ, bu kanun tekliflerinden birini ise Yozgat ile ilgili olarak vermiĢtir. Bu kanun tekliflerinin Meclis Genel Kurulu tarafından sekizi reddedilmiĢ yedisi ilgili encümenlere yeniden düzenlenmesi için gönderilmiĢtir. Süleyman Bey, yüz on yedi kanun teklifi üzerine değiĢiklik önerisi sunmuĢ, bunların ağırlık noktası kanun maddeleri üzerinde yapılması istenilen değiĢiklikler olmuĢtur. Bu tekliflerinin on altısı Meclis Genel Kurulu 1181 ZC, D. 1, C. 15, s. 33; 5 Aralık 1921. 1182 ZC, D. 1, C. 16, s. 155; 26 Ocak 1922. 1183 ZC, D. 1, C. 21, s. 157; 29 Haziran 1922. 1184 ZC, D. 1, C. 8, s. 235; 15 ġubat 1921.