BĠRĠNCĠ DÖNEM YOZGAT MĠLLETVEKĠLLERĠNĠN YASAMA FAALĠYETLERĠ

1.1 Süleyman Sırrı Bey

1.1.1. Kanun Teklifleri

1-Süleyman Sırrı Bey, “Vatani Hizmetten Dolayı MaaĢ Alanlara Ödenek Verilmesine Dair” bir kanun teklifinde bulunmuĢ ve bu teklif, Layih Encümenine havale olunmuĢtur.953

Süleyman Sırrı Bey‟in bu teklifinin görüĢülmeye değer olduğuna dair Layiha Encümeni mazbatası okunduktan sonra teklif görüĢülmesi için Meclis Genel Kurulu tarafından Muvazene-i Maliye Encümenine havale

953

edilmiĢtir.954

Ancak Maliye Encümeni, bu teklifin kanunlaĢmasını uygun bulmayan bir mazbata düzenleyerek Meclise göndermiĢtir. Meclis de bu mazbata gereğince kanun teklifini reddetmiĢtir. 955

2- Süleyman Sırrı Bey, “Milletvekillerinden Avukat Olup Dava Vekilliği Yapacak Olanların Milletvekilliklerinin DüĢürülmesi” için bir kanun teklifi vermiĢtir. Bu kanun teklifinin içeriği Ģu Ģekilde idi: Büyük Millet Meclisi üyesi, Meclisin yürürlükte olduğu müddetçe veyahut sözleĢmesinde üyelik hakkı saklı kaldıkça dava vekaleti görevini üzerine alırsa üyelikten istifa etmiĢ sayılır. ⁹⁵⁶ Bu kanun teklifi Adliye Encümenine havale edilmiĢ; ancak Encümenin bu teklifin kanun mevzuatına aykırı olduğu yönünde hazırladığı mazbata gereğince teklif, Meclis Genel Kurulu tarafından reddedilmiĢtir.957

3- Süleyman Sırrı Bey, “Mesken kiraları” hakkında bir kanun teklifinde bulunmuĢ; bu teklifte muhacir, mülteci ve gariplerin oturacakları yerlerin kiraları ile ilgili olarak bazı sıkıntılarının olduğunu, bu yerlerin kirasının gün geçtikçe arttığını ifade etmiĢtir. Bu sebeple halkın bu konudaki ihtiyacını karĢılamak, artan kira bedelini belli bir düzen içinde tespit etmek ve ayrıca emlak sahipleriyle kiracıların görevlerini belirlemek için 12 maddeden oluĢan bir teklif hazırlamıĢtır. Bu teklifinin içeriği Ģu Ģekilde idi:

a. Meskenin aylık kira bedeli asıl vergisinin on mislini aĢamaz.

b. Vergisine oranla aylık iki bin beĢ yüz kuruĢu aĢkın olan kira bedeli, iki bin beĢ yüz kuruĢ olarak verilir.

c. Kira bedeli, aydan aya mal sahibine teslim edilir. Kiracı, kabul etmedikçe senelik kira bedeli kiracıdan peĢin olarak alınamaz, istenemez.

d. ĠĢbu Kanun‟un yayımlanmasından önce kiracıdan bir kerede alınmıĢ olan senelik kira bedeli iade edilmez, ancak kiracı haneyi tahliye ve teslim ettiği takdirde geçen günler ve aylara ait bedel hesaplandıktan sonra mal sahibi kalan kısmını

954 ZC, D. I, C. 4, s. 518; 4 Ekim 1920. 955 ZC, D. I, C. 5, s. 352, 353; 11 Kasım 1920. 956 ZC, D. I, C. 5, s. 81, 82; 14 Ekim 1920. 957 ZC, D. I, C. 9, s. 234; 26 Mart 1921.

iadeye mecbur ya da kiracı haneyi talibine devretmek yoluyla kalan hakkını tamamıyla almakta özgürdür.

e. Meskene ihtiyacı olduğu halde bir türlü hane kiralayamayan ve han ve otel gibi genel yerlerde ikameti uygun olmayan aileye Ģehir ve kasabalarda belediye heyeti ve köylerde ihtiyar meclisleri mesken sağlamak ve kiralamakla yükümlüdür.

f. Meskene ihtiyacı olan aile, öncelikle kiralık mülk sahiplerine ve kiralık mülk mevcut olmadığı takdirde sığılabileceği ve sahiplerinin hiçbir Ģekilde huzurunu ihlal etmeyeceği sabit olan hane ve meskenlerin diğer kısmında iskan edilir, Ģu suretle iĢgal edilen hanenin kira bedeli, vergisinin yarısının on misli hesaplanarak alınır.

g. Hükümetin resmen iskan edeceği göçmen ve sığınmacı için kiralanacak yerlerin kira bedelleri her ay sonunda resmi ödeneğinden alınarak emlakin sahibine teslim olunur.

h. Asıl vergisine oranla kira bedelinin azlığını vesile ederek oturulmaya mahsus kiralık mülkünü talibine kiralamaktan kaçındıkları kesinleĢenlerin sözü geçen haneleri Hükümet tarafından resmen teslim alınır ve kiracıya teslim edilerek bir senelik kira bedeli aydan aya kiracıdan alınır ve ceza olarak Hazineye gelir kaydedilir. Ve eğer haneyi teslim alacak kiracı birden fazla ise Hükümete daha önce baĢvuran tercih olunur.

i. Kiracı, kiraladığı haneyi her türlü eskime ve hasardan korumaya ve tahliye zamanında eksiksiz olarak sahibine iadeye mecbur olup bu konuda hane sahibi tarafından Hükümete yapılacak Ģikayet üzerine, oluĢan hasar belediye ve ihtiyar heyeti vasıtasıyla keĢif ve tahmin ettirildikten sonra kesinleĢen ziyan, kiracı memur ise maaĢından kesilerek ahaliden ise taĢınabilen malları haczedilerek ve satılarak idareten tazmin ve derhal tahsil ve hane sahibine teslim olunur ve ikamet esnasında bililtizam hasar verdiği belirlenen kiracılardan, oluĢan zarar usulen tazmin ettirilmekle beraber derhal haneden çıkarılırlar.

j. Ġcar-ı mesakin tüzüğünün iĢbu kanuna aykırı olan hükümleri feshedilmiĢtir.

l. ĠĢbu Kanun‟un hükümlerini yerine getirmede Dahiliye ve Maliye Vekilleri görevlidir 958

Süleyman Sırrı Bey‟in bu teklifi Meclis Genel Kurulu tarafından Layiha Encümenine havale edilmiĢtir.959

Layiha Encümeni tarafından hazırlanan mazbata kabul edilmiĢ ancak bu defa da Adliye Encümeni tarafından görüĢülmesine karar verilmiĢtir.960

4. Süleyman Sırrı Bey‟in, “Ağnam Vergisi (Koyun Vergisi)” hakkında verdiği kanun teklifi Meclis Genel Kurulu tarafından görüĢülmek üzere Layiha Encümenine havale edilmiĢtir.⁹⁶¹ Layiha Encümeni‟nin incelemesi sonucu uygun görülen bu kanun teklifinin 2 Aralık 1920 tarihinde Kavanin-i Maliye Encümenine havale edilmesine karar verilmiĢtir.962

5. Süleyman Sırrı Bey, “Darende Kazasının Müstakil Liva Haline DönüĢtürülmesine Dair” bir kanun teklifi vermiĢ ve kanun teklifinin Heyet-i Vekileye sevkini talep etmiĢtir. Ancak bu talep, Meclis Genel Kurulu tarafından reddedilmiĢtir. ⁹⁶³

6. Süleyman Sırrı Bey “Memur Harcırahları” hakkında bir kanun teklifi vermiĢtir. Bu kanun teklifi Meclis Genel Kurulu tarafından görüĢülmek üzere Layiha Encümenine havale edilmiĢtir.964

Layiha Encümeni, bu kanun teklifinin kabul edilmesi yönünde görüĢ bildirmiĢ ve teklif Kavanin-i Maliye ve Muvazene-i Maliye Encümenlerine havale edilmiĢtir.965

7. Süleyman Sırrı Bey‟in “Muhacir Genel Müdürlüğünün Kaldırılması” hakkında verdiği kanun teklifi 966 Meclis tarafından Dahiliye Encümenine havale edilmiĢtir.967 958 ZC, D. 1, C. 7, s. 23-24; 25 Aralık 1920. 959 ZC, D. I, C. 5, s. 39-40; 13 Ekim 1920. 960 ZC, D. I, C. 5, s. 92-93 ; 19 Ekim 1920 . 961 ZC, D. I, C. 5, s. 375; 15 Kasım 1920. 962 ZC, D. I, C. 6, s. 170-171; 2 Aralık 1920. 963 ZC, D. I, C. 7, s. 196; 6 Ocak 1921. 964 ZC, D. I, C. 7, s. 406; 29 Ocak 1921. 965 ZC, D. I, C. 8, s. 327; 21 ġubat 1921.

Bu kanun teklifi, Dahiliye Encümeni tarafından incelenmiĢ ve 1921 senesi bütçesinin hazırlandığı esnada Muhacirin Müdüriyet-i Umumiyesi kadrosunun düzeltildiği, belediyelerin muhacirin-i iskan için gerekli olan araç ve malumata sahip olmadığı gerekçesi ile reddedilmiĢtir.968

8. Süleyman Sırrı Bey‟in “Memurların Yargılanmasına Ait Evrak Ve Muamelelerde Zaman AĢımı Nedeniyle Davanın DüĢmesi” hakkında verdiği kanun teklifi, Layiha Encümenine havale edilmiĢtir. Bu kanun teklifi, Layiha Encümeninde görüĢülmüĢ ve müzakereye değer olduğuna dair düzenlenen mazbata Meclis Genel Kurulu tarafından Dahiliye ve Adliye Encümenlerine havale edilmiĢtir.969

Süleyman Sırrı Bey‟in bu kanun teklifi Dahiliye Encümeni tarafından incelenmiĢ; Usul-i Muhakemat-ı Cezaiye Kanunu‟nda da aynı sebepler ifade edildiğinden gerekli görülmeyerek bu kanun teklifinin reddine karar verilmiĢtir. 970

9. Süleyman Sırrı Bey “Kumarın Yasaklanması” hakkında bir kanun teklifi vermiĢtir.

Bu kanun teklifinin içeriği Ģu Ģekilde idi.

a. Her ne nam ve suretle olursa olsun kumar oynamak ve oynatmak yasaktır.

b. Kumar oynayan ve oynatanlar, suçüstü yakalandıkları takdirde meydanda mevcut aletler ve suç eĢyası ile paraya el konularak altı aydan iki seneye kadar hapis ve el konulan para ve eĢyanın değerinin bir misli para cezasına mahkum edilirler.

c. Hane, kahve, gazino ve emsali mülkü olan veya kirada bulunulan yerlerde kumar oynatan Ģahıs, altı aydan iki seneye kadar hapis ve adı geçen emlakin kayıtlı değerinin bir misli para cezasına mahkum edilir.

d. Kumarbazlığı ve kumar oynatmayı alıĢkanlık edindiği mahalli zabıtadan onaylı ihtiyar heyeti Ģehadetnamesiyle belirlenenler, altı aydan bir seneye kadar hapis cezasıyla cezalandırılırlar. 966 ZC, D. I, C. 8, s. 327; 12 Mart 1921. 967 ZC, D. I, C. 9, s. 303; 2 Nisan 1921. 968 ZC, D. I, C. 10, s. 339; 28 Mayıs 1921. 969 ZC, D. I, C. 10, s. 327, 167; 30 Nisan 1921. 970 ZC, D. I, C. 16, s. 58, 59; 30 Nisan 1921.

e. Kumar oynamak ve oynatmak suçundan zanlı olarak yakalananların sorgulama ve yargılanması tutuklu olarak yerine getirilir.

f. Kumar oynayan ve oynatanlar resmi sıfat sahiplerinden olduğu takdirde haklarında aĢağıdaki mevat hükümleri uygulanmakla beraber resmi hizmetlerde kullanılmamak üzere kovulurlar.

g. Kanunu cezadaki kumarbazlık ile ilgili mevat hükümleri feshedilmiĢtir.

h. ĠĢbu Kanun yayım tarihinden itibaren geçerlidir.

i. ĠĢbu Kanun‟un hükümlerinin uygulanmasında Adliye ve Dahiliye vekilleri görevlidir. 971

Bu kanun teklifi Adliye Encümenine havale edilmiĢtir. Adliye Encümeni hazırladığı mazbatada bu teklifin Meclis tarafından kabul edilmemesi yönünde görüĢ bildirmiĢtir. 972

10. Süleyman Sırrı Bey, “Ġmha-yı ġekavet (Soygunculuğu, EĢkiyalığı Ortadan Kaldırmak)” ile ilgili bir kanun teklifi vermiĢtir. Bu kanun teklifi, önce Layiha Encümenine gönderilmiĢ,973

daha sonra Dahiliye ve Adliye Encümenlerine havale edilmiĢtir.974

11. Süleyman Sırrı Bey‟in “Mecliste Bulunan Bütün Encümen Reislerinden