Türkiye Cumhuriyeti Dışında Yaşayan Süryaniler Ve Sorunları

1960’dan başlayarak 1980’lerde artarak devam eden Süryani göçleriyle

birlikte, Güneydoğu’daki Süryani nüfusu büyük ölçüde erimiştir. Avrupa’ya göç

eden Süryaniler, yerleştikleri ülkelerde birçok sorunla karşılaşmışlardır. Orta yaşlı ve

yaşlı sayılabilecek Süryanilerin Avrupa’da yaşadıkları sorunların başında dil ve kültürü kaybetme ile asimile olma korkusu gelmektedir. Bu korku yeni nesil Süryanilerde pek göze çarpmamaktadır.

Çeşitli sebeplerle Türkiye’den veya çeşitli ülkelerden Avrupa’ya göç eden

Süryanilerin, yerleştikleri ülkelerde karşılaştıkları sorunların başında dil

bilmemekten kaynaklanan iletişim sorunu gelmektedir. Çoğunlukla Orta Doğu ülkelerinden göç eden Süryaniler, geldikleri ülkenin siyasal rejimi, dili, kültürü ve

630_{Avukat Nuran Özdiler, 2010 yılında Fatih Belediyesi Hukuk İşleri Müdürlüğü’nden emekli olan ve} Belediye Başkanının Hukuk Danışmanı olarak görev yapan dünyadaki ilk Süryani kadın avukattır. Bkz. Elçin Demirel, “Süryaniler Aydınlanıyor”, Sabro, S. 5, Temmuz 2012, s. 6.

631

Sabro, “Tanımlanmak İstiyoruz”, S. 1, Mart 2012, s. 2. 150

bakış açısından etkilenmişler ve sonuç olarak Süryaniler arasında birtakım farklılıklar oluşmuştur. Örnek olarak, Türkiye’den göç edenler Süryani diline Türkçe

kelimeler eklerken, Suriye’den gelenler Arapça, İran’dan göç edenler, Farsça ve

Irak’tan gidenler Kürtçe, Arapça vs. kelimeler katmışlardır. Üç-dört dilden oluşan

bu karma dile Avrupa ülkelerinde büyüyen Süryani çocukları, bulundukları ülkenin

dilinden kelimeler ekleyince dildeki sorun büyümeye başlamıştır.632 Tüm bunlara

rağmen diasporada yaşayan Süryanilerin büyük kısmı Süryanice konuşmayı bilmekte

ve aile içinde Süryanice konuşmaktadır.633 _{Süryanice konuşmak ve anlamak,}

Süryaniler için öncelikli konular arasında gelmektedir.634

İsveç’te yaşayan Süryanilere uygulanan anket çalışmasında, Süryanilik ve Süryanice üzerine hazırlanan sorulara verilen cevaplar Süryanilerin, etnik kimliğe ve

Süryani diline verdiği önemi göstermektedir.635 Ankete katılanlardan %89,1’i

kendini Süryani olarak gördüğünü belirtirken, %11,13’lük kısım İsveçli gördüğünü

belirtmiştir.636 _{Bu durum Süryanilerin yaşadıkları ülkenin vatandaşlığının dışında}

kimlik olarak kendilerini tamamen Süryani görmelerinden kaynaklanmaktadır.

Bu oranda kendilerini sadece Süryani kimliği ile tanımlayanların yüzdesinin

66,85 olması, yüzde 1’lik bir kısmında kendisini Süryani görmemesi Süryanilerin bu kimliğe büyük oranda önem verdiği görüşünü desteklemektedir. Evlilik ile ilgili düşünceler de Süryani toplumunun geleneksel yapısını göstermesi bakımından

ilginçtir. Bir Süryani ile evlenmenin çok önemli olduğunu %56,73’lük kısım kabul

ederken, sadece %7,9’luk kısmın önemli görmemesi bu durumu desteklemektedir.

Anket çalışmasına göre, bir Süryani ile evlenmenin çok önemli olduğunu düşünenler,

632 _{Adnan Can, “Süryani Göçü ve Etkileri”, Avrupa Birliği, Türkiye ve Asuri/Süryani Göçü} Sempozyumu, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Göç Araştırmaları ve Uygulamaları Merkezi, (27 Mayıs 2005), s. 4.

633 _{Ankete katılanlardan %72,9’u aile içinde Süryanice konuşmakta, %14,18’i kısmen ve hiç} konuşmamaktadır. Anket sonuçlarına göre (Temmuz-Ağustos 2014).

634 _{Ankete katılanlardan %86,1‘i Süryanice konuşabilmekte, %5,7’si kısmen, %9,1’i} konuşamamaktadır. Süryaniceyi çok iyi konuşanların yüzdesi 51,62, iyi konuşabilenler, %25,30 konuşabilenler, %15,18, biraz konuşabilenler, %8,10, çok az konuşanlar ise %1,1’de kalmaktadır. Süryanice konuşmak ve anlamak ankete katılanlardan %63,81’i için çok önemliyken, %19,24’ü için önemli, %10,13’ü için biraz önemli, %5,7’si için önemli değil iken %3,4’ü için hiç önemli değildir. Anket sonuçlarına göre (Temmuz-Ağustos 2014).

635_{Ankete katılanlardan %57’si lisans, %18’i lise, %16’sı ilkokul, %8’i ortaokul, %5’i Yüksek Lisans} mezunudur. Bu durum Süryaniler arasında okuma oranının yüksekliğini göstermektedir. Süryanice konuşanların %86,111 olması Süryanicenin yaşamın her alanında kullanıldığını göstermektedir. Anket sonuçlarına göre (Temmuz-Ağustos 2014).

636_{Anket sonuçlarına göre (Temmuz-Ağustos 2014).} 151

%56,73, önemli olduğunu düşünenler %16,21, biraz önemli diyenler %%17,22,

önemli olmadığını düşünenler %4,5, hiç önemli olmadığını düşünenler %7,9’dur.637

Diasporada yaşayan Süryanilerin en büyük korkularından bir diğeri asimile

olmak ve Süryani kültüründen uzaklaşmaktır. Göç etmeden önce ibadetlerini daha

düzenli bir şekilde yapan Süryaniler, bu durumun zamanla azaldığını ancak

kutsallara verilen önemde değişme olmadığını vurgulamışlardır. Milli sembollerdeki

değişmeler ile Süryaniler, tarihsel kökenleri hakkında daha bilinçli hale geldiklerini, soylarının Asurlulara dayandığı tezini öğrendiklerini ve millileştiklerini

belirtmişlerdir.638 _{Bu durum Süryaniler için Türkiye’de dini sembollerdeki ağırlığın,}

yurtdışında dernek ve federasyonların çalışmalarıyla milli sembollere evrildiğini ortaya koymaktadır.

Diasporada yapılan anket çalışmasında, Süryanilerin %38,46’sı kiliseye yılda

bir ya da iki defa, %30,36’sı her Pazar, %22,27’si ayda bir ya da iki defa gittiklerini

belirtmişlerdir. Kiliseye hiç gitmeyenlerin %7’lerde kalması Süryaniler için dinsel temaların önemini muhafaza ettiğini ortaya koymaktadır. Süryanilerin kiliseye gitme sıklığının azalmasında göçler ve kiliselerde kullanılan dilin de etkisi olmuştur. Ankete katılanlardan %41,52’si kilisede kullanılan dili bazen anlayabildiği,

%26,33’ü her zaman anladığı cevabını vermiştir. Süryanilerin, %23,30’u çoğu zaman

kilisede kullanılan dili anladığını, %10,13’ü ise hiç anlayamadığını ifade etmiştir.639

Dünyanın çeşitli ülkelerine göç etmiş olan Süryanilerin ekonomik ya da dini sorunlarının olmadığı ve yaşadıkları ülkede mutlu oldukları yapılan görüşmelerden

anlaşılmaktadır.640 _{Yerleştikleri ülkelerde özgürlük ve demokrasi ile karşılaştıklarını}

belirten Süryaniler, sosyo-kültürel olarak eksik kaldıklarını ifade etmişlerdir.641 Göç

eden Süryaniler, kendilerine “siyah kafa”642 denilmesinden, çocuklarının

kültürlerinden uzaklaşmalarından ve yabancılarla evlilik yapmalarından rahatsızlık 637_{Anket sonuçlarına göre (Temmuz-Ağustos 2014).}

638 _{Recep Özkan, Bayram Polat ve Ayşe Soylu, “Yurtdışından Geri Dönen Süryanilerde Sosyo-} kültürel Değişim (Midyat Örneği)”, http://idealonline.com.tr/makale/oku/7923/0 (06 Temmuz 2015). 639_{Anket sonuçlarına göre (Temmuz-Ağustos 2014).}

640 _{Ankete katılanlardan %50,63’ü yaşadıkları ülkede çok mutlu olduklarını, %25,31’i mutlu,} %15,19’u biraz mutlu, %5,6’sı çok az mutlu, %5,7’si mutlu olmadıklarını belirtmişlerdir. Anket sonuçlarına göre (Temmuz-Ağustos 2014).

641 _{“İsveç’te rahat yaşıyoruz, ama hala kendimi Midyat’ın caddelerinde hayal ediyorum, insan} yaşadığı yerleri özlüyor, Türkiye bana ekmek, su verdi, ne kadar desem yine benimdir yani, fark yok. Ben Türkiye’de yaşasam daha iyi olur yani, Türkiye’de Tanzimat olursa gidersem Midyat’a yakın yerlere yerleşirim, Hatay, İskenderun gibi. Ben buradayım şimdi ama Türkiye’de öleceğim.” Samuel Bey, “Süryaniler” konulu görüşme, İsveç: 3. 09. 2013.

642_{Avrupa’da yaşayan yabancılar için kullanılan kelime.} 152

duyduklarını, Türkiye’de rahat yaşayabilecekleri ortam oluşmaya başladığı an geri

döneceklerini ifade etmişlerdir.643

Avrupa Birliği raporlarında yurtdışına giden Süryanilerin çok azının Türkiye’ye döndüğünü ve gerek yurtdışında gerekse Türkiye’de yaşayan Süryanilerin boş mülklerine bölgede yaşayan vatandaşların ya da tapu kayıt

makamlarınca el konulmasının endişe verici olduğu belirtilmektedir.644