İsveç’e Yapılan Göçler

1970’lerin sonlarında Süryaniler genellikle Avrupa’ya göç etmeyi tercih

ettiler ve göç edilen ülkelerin başında İsveç gelmekteydi.465Süryaniler, Türkiye’deki

terör olayları sonucunda topraklarının ellerinden alındığı iddiasıyla yurtdışına özellikle İsveç’e göç etmişler ve daha sonra da akrabalarını yanlarına almışlardır. Yanlarında birikimlerini de götüren 8 bin kadar Süryani, İsveç’te ticaretle uğraşmışlar, terzilik ya da kuyumculuk yapmışlardır. İsveç’te bu yıllarda Türkiye dışından gelen Süryaniler de bulunmaktaydı. 1967 yılında İsveç’te Dünya Kiliseler Birliği’nin ricasıyla Lübnan’dan gelen 200 Süryani ve Doğu Anadolu, Irak, İran,

Suriye’den göç etmiş 4 bin kadar Süryani bulunmaktaydı.

Türkiye ve Suriye’den göç eden 12.000 civarında Süryani, dini baskı

iddiasıyla466 _{İsveç’ten sığınma talebinde bulunmuş ancak bu grupların durumu}

tartışmalı olduğundan sığınmacı olarak nitelendirilmemişlerdir.467

İsveç’te oturma ve çalışma izni almış olan Süryaniler ilk olarak akrabalarını da yanlarına alabilmek için çaba göstermişler, bu yüzden Türkiye’yi karalama kampanyasına başlamışlar ve İsveç basınının da desteğini almışlardır. Ancak bir süre

sonra Süryanilerin Türkiye’den getirdikleri altınları bozdurmalarıyla beraber büyük

bir kapital ortaya çıkmış ve Süryaniler bu sermaye ile işyeri açmaya başlamışlardır.

Stockholm’un güneyindeki Södertälje’de birçok büfe, lokanta, işyeri Süryanilerin

eline geçmeye başlamıştır. İsveç kamuoyu bu durumu hazmedememiş, ırkçı eğilimli İsveçliler, bir yandan Süryanilerin Türkiye aleyhine iddialarını çürütmeye bir yandan

da Süryanilere saldırmaya, işyerlerini yakıp yıkmaya başlamışlardır. Kamuoyunun

bu tepkisi karşısında basının tavır değiştirememesi sonucunda olay küçük haberlerden ibaret kalmıştır. Böylece İsveç’te Süryanilerin Türkiye aleyhtarlığı bir anda sönüvermiş, İsveç basını; “İsveç’e, İsveçliye gerekli olan Süryaniler değildir. İsveç’e ekonomik yatırımlara açık, az gelişmiş, yeni kurulmuş ve kurulacak ülkelerin halkları gerektir; Süryanilerin böyle bir grup olmadığı ortaya çıkmıştır.” mesajını

465_{Cumhuriyet Gazetesi, 8 Mart 1986, s. 8; Patrik vekili Yusuf Sağ’a göre ise göç rakamları abartılmış,} Doğu’dan göç eden yezidiler de Süryanileri kullanarak Avrupa’da kabul görmek istemişlerdir. Cumhuriyet Gazetesi, 14 Kasım 1987, s. 14.

466 _{Almanya Hessen Eyalet Mahkemesi’ne başvuran 3 Süryani kardeş, Türkiye’ye iade edilirlerse} askere alınacaklarını ve askerde zorla sünnet edileceklerini iddia ederek sığınma talebinde bulunmuşlar, Türk Genelkurmay Başkanlığı iddiayı komik olarak değerlendirirken, mahkeme başvuruyu kabul etmiştir. Milliyet Gazetesi, 13 Temmuz 1994, s. 1.

467_{İsveç Sığınmacı ve Göç Politikaları Bakanlığı, Göç Raporu 2002.} 112

vererek bu sorunu noktalamıştır.468

Ancak 12 Eylül sonrasında bu durum yeni

aktörlerle ortaya çıkacak, Türkiye’den kaçan Kürt vatandaşlar İsveç basını ve

hükümetini de yanlarına alarak Süryanilerin yaptığı gibi Türkiye’yi karalamaya başlayacaklardır.

Süryaniler, göç etmek için genellikle gelişmiş ülkeleri tercih etmişlerdir. II. Dünya Savaşı’ndan sonra göçmen ülkesi haline gelen İsveç, parlamentonun 1975’te aldığı kararla çokuluslu ve çok dilli bir toplum olduğunu kabul etmiştir.

İsveç, göçmenlere ulusal kimliklerini koruma ve kültürlerini geliştirme hakkı tanırken, okullarda 50’den fazla dilde eğitim imkânı sağlamıştır. Göçmenlerin İsveçlilerle büyük ölçüde eşit, yasal ve sosyal hakları olmuştur. 1975’te kabul edilen

yasayla, İsveç’te üç yıl oturanlara seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. Ülkede bir

defa yaşama ve çalışma izni alan yabancının aldığı iznin yenilenmesinde sorun çıkarılmamıştır. İsveç’in göçmenler politikası, göçmenlere hak ve güvencelerde eşitliğin yanında, kültürlerini koruma ve geliştirme imkânı yaratmıştır. Bu politika doğrultusunda azınlık gruplarının kurduğu dernek ve federasyonlara, azınlık dillerinde yayınlara, kültürel faaliyetlerine mali destek sağlanmıştır. Okul öncesi eğitimde ve dokuz yıllık temel okulun ilk altı sınıfında, anadilde eğitime izin verilmiştir. Ara sıra ırkçı gruplar tarafından yabancılara karşı saldırgan tutumlar

sergilenmiş469 _{olsa da İsveç’in genel göçmen politikasında “Barış içinde birlikte}

yaşama” mantığı hüküm sürmüştür.470

1976 yılından sonra Süryanilere kucak açan ilk ülke olan İsveç, bir süre sonra

göçmen politikasında değişikliklere gitmiştir.471 İsveç, Türkiye’de baskı gördükleri

gerekçesiyle İsveç’e siyasi mülteci olarak kendisini kabul ettiren Süryanilere tanınan “özel statü” ve bölünmüş Süryani ailelerinin birleşmesi amacıyla her yıl uyguladığı 468 _{Milliyet Gazetesi, 24 Mayıs 1981, s. 7.}

469 _{İsveç’te küçük bir kasabada yapılan Rock festivalinden sonra bir grup İsveçli genç Türklere} saldırmış, İsveçli gençler tarafından sıkıştırılan bir Süryani’nin açtığı ateş sonucunda 14 yaşındaki bir İsveçlinin ölmesi, Türklere karşı saldırıları hızlandırırken bir Süryani’nin de arabası yakılmıştır. Milliyet Gazetesi, 25 Ağustos 1982, s. 12.

470

Cumhuriyet Gazetesi, 3 Aralık 1984, s. 1.

471_{Çeşitli ülkelere Türkiye’de baskı yaşadıkları konusunda siyasi mülteci olarak sığınma hakkı isteyen} Süryanilerin bir kısmı kaçak oldukları için, göç ettikleri ülkelerde Türkiye’deki huzuru bulamamışlardır. İsveç’te kaçak olarak yaşayan Süryanilere polis, adeta göz açtırmamış, yakaladıkları kişileri zorla ülkeyi terk etmeye zorlamışlardır. Saro Ağırman adındaki bir Süryani kadını, İsveç polisi tarafından yakalanmış ve 11 yaşındaki oğluyla birlikte Türkiye’ye gönderilmek istenmiştir. Dönüş için belli bir süre isteyen kadının sinir krizi geçirmesi üzerine zor kullanılarak, saçlarından sürüklenerek, uyuşturucu ilaçlar verilerek Türkiye’ye gönderilmiştir. İsveç’te insanlık ayıbı olarak ses getiren olay sonucunda, hükümet, hatanın onarılması için kadını ve oğlunu Amerikan hastanesine yatırarak, tedavi masraflarını üstlenmiştir. Milliyet Gazetesi, 21 Mart 1981, s. 6.

113

“300 kişilik kontenjanı” iptal etmiştir.472 _{İsveç’in bu kararı almasında Süryanilerin}

baskı iddialarının kanıtlanamamış olmasının473 _{yanında, İsveç toplumunun bir}

kesimiyle göç edenler arasında yaşanan çatışmalar da etkili olmuştur.

İsveç’te 120.000 nüfusa ulaşan Süryanilerin %60’ı Süryani Ortodoks Kilisesi’ne bağlıdırlar. Nüfusun geri kalanı Keldani Katolik Kilisesi, Süryani Doğu Kilisesi, Süryani Katolik Kilisesi mensubudurlar. İsveç’te yaşayan Süryanilerin 2009 yılı rakamlarına göre nüfusu, 120.000 olup toplam İsveç nüfusunun %1,3’ünü

oluşturmaktadırlar.474

2002-2009 yılları arası, Süryani nüfusunun artış hızının en

hızlı olduğu dönem olmuştur. Özellikle Irak Savaşı bu artışı etkileyen en önemli sebeptir.