1.10.1. Raporun amaç ve kapsamı
Gençlik ve Spor Bakanlığının 26 Ağustos 1972 tarihli genelgesi doğrultusunda 13.12.1972 tarihinde GSB’ye sunulan 4 no’lu, ‘’Sporcuların Sigortası, Sağlığı, Çalışma ve Yaşama Şartlarının Geliştirilmesi ve Güvenlik Altına Alınması İle İlgili Tedbirlerin Araştırılması Komisyonu’’nun hazırladığı ‘’Sporcu Sağlığı Hakkında Rapor’’un amacı şu şekilde belirtilmiştir:
‘’Günümüzün modern spor yönetiminin gereklerine uygun olarak; spor sağlığı işlerinin düzenlenmesi, gerekli kuruluşların vücuda getirilmesi ve etken spor sağlığı yöntemi ile sporla fizik ve moral güç kazandırılmak ve bu gücü daha artırılmak istenen kişinin spor yaptığı sürece, sporla ilişkili ve genel sağlığının – spor kazaları da dahil olmak üzere – korunması, spor yapmaya uygunluğunun gözetim altında bulundurulması amaçtır.’’
Belirtilen bu amaç doğrultusunda, okul içi ve okul dışı lisanslı amatör sporcular ile profesyonel sporcuların, spora başlayacakların, ve spor yöneticilerinin (antrenör, monitör, hakem v.b. ), branş saptama testleri; lisansiye olurken, vize ve aktarma sırasında, yıllık periyotlarla sağlık muayene ve kontrolleri ve buna ilişkin sağlık sicillerinin tutulması; müsabaka ve kamp öncesi, sırası ve sonrasında sağlık muayene kondisyon testleri; gerektiğinde yapılacak sağlık muayene ve kondisyon
32 testleri; müsabaka ve antrenman sırasında ilk yardım; belirli vakalarda tedavi, özellikle fizik tedavi ile spor hekimliğinin geliştirilmesi konuları raporun kapsamı içine alınmıştır (GSB 1976c).
1.10.2. Görüş ve tekliflerde spor sağlığı fonu ve sporcuların ücretsiz tedavi edilmeleri
Spor sağlığı fonu
Raporun bu bölümünde; spor sağlığı hizmetlerinin yürütülmesinin sporu yöneten devlet organlarının görevleri içinde olduğu ve dolayısıyla bu hizmetlerin giderlerinin sporu yöneten kuruluşun bütçesi içinde yer almasının gerekliliği belirtilmiştir. Buradan hareketle devlet organına bağlı, özellikle spor sağlığı hizmetlerini yürütmek için bir spor sağlığı fonu kurulması değerlendirmeye alınmıştır. Kurulması planlanan fonun gelirlerini ise yarışma hasılatlarından belli bir oranda ayrılacak paylar ile ilave edilecek başka kaynakların oluşturabileceği belirtilmiştir (GSB 1976c).
Sporcuların ücretsiz tedavi edilmeleri
Raporda daha önce yapılmış çalışmalar doğrultusunda sporcuların ücretsiz tedavi edilebilmeleri hususunda bazı tedbirlerin alınabileceği, uygun görülmesi halinde konunun ayrıca incelenebileceği belirtilmiştir (GSB 1976c).
1.11. Sporcuların Sosyal Güvenliği (Sosyal ve Kazaya Karşı Sigorta) Hakkında Rapor
1.11.1. Raporun amacı, konusu ve kapsamı
Gençlik ve Spor Bakanlığı Tarafından 26 Ağustos 1972 tarihli genelgeye bağlı olarak, ‘’Sporcuların Sigortası, Sağlığı, Çalışma ve Yaşama Şartlarının Geliştirilmesi ve Güvenlik Altına Alınması İle İlgili Tedbirlerin Araştırılması Komisyonu’’ tarafından hazırlanıp 17 Şubat 1972 tarihinde GSB’ye sunulan bu raporun amacı şu şekilde ortaya konulmuştur:
33
‘’Sporu yöneten devletin, bazıları yasal nitelikte olan destek, teşvik görevlerinin yerine getirilmesi, daha etken kılınması suretiyle, sporculara ve spor yöneticilerine, sosyal ve spor yaşamlarında bazı sosyal güvenlikler sağlanması, zamanla bir sosyal güvenlik sisteminin bütünlenmesi hususunda komisyonumuzca önerilmiş bulunan tedbirlerden; onları günün ve geleceğin kişisel bazı sosyal uğraşı ve endişelerinden uzaklaştırarak, sportif amaç ve hedeflerine daha yoğun bir yönelim ve ilgi ortamı içinde bulunabilme olanağına kavuşturacak ve sosyal sigorta yoluyla özellikle spor kazaları riskine karşı garanti altında bulundurmak amaçlanmıştır.’’ (GSB 1976a).
Bu amaç doğrultusunda bir sigorta programının uygulama alanına konulması:
a. İş sahibi olmayan, dolayısıyla bir genel sosyal güvenlik sigortası kapsamına alınmamış sporculara, spora başladıkları - sporcu lisansı aldıkları - andan itibaren; sporcunun ihtiyacına bağlı olarak ve bir katılma payı karşılığında, çalışanlara sağlanan sigorta garantilerinden yararlanma ve iş hayatına girdiklerinde de bu hakkı sürdürme olanağı verilmesi,
b. Başlangıçta belirlenen, yarışma ve bunların hazırlık çalışmalarına katılan sporcuların ve spor yöneticilerinin ileride bütün sporcu ve spor yöneticilerinin –meslek ve işi ya da özel bir sigorta sebebiyle bir sigortanın güvenliği altında bulunsun bulunmasın- katılımı, başta ihtiyari, ileride zorunlu kılınacak şekilde ve bir katılma payı karşılığında;
(1) Maluliyet (kısmi ve tam), ölümleri halinde tazminat ödenmesi,
(2) Tabanda ve tavanda belirli limitler dahilindeki tedavi giderlerinin karşılanması,
(3) Katılma payı ödemeleri, nedenine bağlı olarak da:
34 - Kendi isteği ile sigortadan ayrılmaları hallerinde payların iadesi,
sigortanın –raporun- konusunu teşkil etmektedir.
Yukarıda belirtilen sigorta uygulamasının kapsamını; amatör sporcular, spor yöneticileri ile Gençlik ve Spor Bakanlığı ve bağlı kuruluşların (Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar kurumu hariç) mensuplarının oluşturduğu belirtilmiştir (GSB 1976a).
1.11.2. Sporcuların sosyal güvenlik sorunu
Sporcuların Sosyal Güvenliği (sosyal ve kazaya karşı sigorta) hakkındaki raporun görüşler bölümü başlığı altında, sporcuların sosyal güvenliğine ilişkin olarak; sporcuların herhangi bir sigorta programının sağladığı garantilerden yararlanabilme durumunda olmadıkları, sporcuların önemli bir sebepleri olmadığı takdirde spor yönetiminin faaliyetlerine katılmaktan kaçınmadıkları, sporcuların spor faaliyetlerinde bazı risklerle karşı karşıya bulundukları, sporun bir tutku olduğu düşünüldüğünde sporcunun bu tutkusu için çabalarken öğrenimi ve meslek sahibi olmayı ihmal edebildikleri gibi sorunların varlığı ortaya konulmuş; sporcunun spor yaşamının bitiminde iş sahibi olsa bile diğer çalışanların sosyal güvenliklerine, ancak çalışmaya başladığında ve başlangıç koşullarıyla ulaşabileceği belirtilmiştir (GSB 1976a).
1.11.3. Spor yöneticilerinin sosyal güvenlik sorunu
Adı geçen raporda spor yöneticileri açısından durum şu şekilde değerlendirilmiştir:
‘’Spor yöneticileri, ister, yönetimin asli elemanları olsun, ister örneğin, hakemler gibi meslekleri yanında spor yöneticiliği de yapan kişiler olsun, çoğunluğu memur olan, birincilerin devlet memurlarından farklı, ikincilerin de meslek gruplarının haiz olduğu sosyal garantilerden başka, spor yöneticiliğinden doğan risklere karşı garantileri yoktur.’’
35 Yapılan bu değerlendirmelerden sonra konu, bir hakemin, spor yarışması sırasında sakatlanması, işinden dolayı olmayan bu kaza karşısında garantiye haiz olmadığı, varsa işi sebebiyle sahip olduğu sosyal güvenlik, hakemin asli işi başında iken gerçekleşen kaza nedeniyle geçerli olduğu örneği ile desteklenmiştir (GSB 1976a).
1.11.4. Sigorta programına katılma ve paylar
Raporun teklifler bölümünde amatör sporcuları, spor yöneticilerini ve Gençlik ve Spor Bakanlığı ile bağlı kurumların görevlilerini kapsayan sigorta programına katılma ve paylarla ilgili şu teklifler yapılmıştır:
1. Sigortaya katılma, başlangıçta buna hak kazananın isteğine bırakılmalı, gelecekte zorunlu kılınmalıdır.
2. Sigortaya katılmak üzere yapılacak müracaatlar, katılma hakkı yönünden, ilgilinin mensup olduğu spor dalındaki federasyon veya ilgili genel müdürlüklerince, silahlı kuvvetler tarafından incelenmelidir.
3. Sigortaya katılanlar, belirlenecek katılma paylarını sigorta organizasyonuna ödemelidirler.
4. Kişilerin katılma payları karşılığı olarak belirlenecek meblağlar, ilgili kuruluşların bütçelerinden karşılanmalıdır.
5. Sigortaya katılabilecek durumda ve birlikleri bulunan spor yöneticilerine (örneğin hakemlere), grup sigortası usulü uygulanmak suretiyle sigorta organizasyonunda kolaylıklardan yararlanılmalıdır (GSB 1976a).
1.11.5. Sigorta programının organizasyonu
Raporda düşünülen sigorta programının yönetiminin, III. Beş Yıllık Kalkınma Planında belirtilen ilke ve tedbirler doğrultusunda, mevcut resmi kuruluşlardan birine görev olarak verilmesi ve bu görevi yapabilecek kuruluşun, o dönemdeki 506 sayılı
36 Kanunun 86. maddesi (topluluk sigortası) ve gerekse kaza riskine karşı güvenlik uygulamaları yapmakta olması dolayısıyla Sosyal Sigortalar Kurumu olabileceği değerlendirmesi yapılmıştır.
Sigorta Programının Organizasyonunu sağlayacak başka bir çözüm yolu olarak; Gençlik ve Spor Bakanlığı ve Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğüne bağlı bir ‘’Dahili Sigorta Sistem ve Kuruluşu’’nun oluşturulması olarak belirtilmiştir (GSB 1976a).