1.9.1.Raporun amacı ve kapsamı
Gençlik ve Spor Bakanlığının 26 Ağustos 1972 tarih ve 001/T-10/272 sayılı genelgesi doğrultusunda Bakanlığın çalışmalarının düzenlenmesi, geliştirilmesi, etkili ve verimli şekilde yürütülmesi için öncelik taşıyan temel sorunlarla ilgili olarak Bakanlık bünyesinde beş çalışma grubu veya komisyon kurulmuştur. Bu komisyon veya grupların konularından biri de ‘’Sporcuların Sigortası, Sağlığı, Çalışma ve Yaşama Şartlarının Geliştirilmesi ve Güvenlik Altına Alınmasıyla İlgili Tedbirlerin Araştırılması Komisyonu’’dur.
28 Bu komisyon tarafından hazırlanan ve 13 Aralık 1972 tarihinde GSB’ye sunulan ‘’Sporcu İçin Sosyal Güvenlikler Hakkında Rapor’’un amacı şu şekilde belirtilmiştir:
‘’Sportif faaliyetin başlıca unsuru olan sporcu, belirli bir nitelik ve düzeye ulaşmışsa, onun spor sahasında çalışmalarının teşvik edilmesi yanında, kendisinin olanaklar ölçüsünde himaye olunması suretiyle, ülkemizi temsil edecek bu sporcuya sosyal yaşantılarında da yardım ve güvenlik sağlanması, amaç olarak ele alınmıştır.’’
Bu amaç doğrultusunda hazırlanan raporun konusunun kapsamı ise şu şekilde belirlenmiştir:
‘’ Yukarıdaki amaca hizmet edebilecek ve amatörlüğün gerektirdiği koşullara aykırı düşmeyecek, sporcuyu teşvik ve himaye olanaklarını da sağlayabilecek sosyal güvenlikleri kesin sınırlarla saptamak uygun olmaz. Ancak, sporcunun sosyal yaşantısında önemli yer tuttuğuna inanılan; işe girme, kamu kuruluşlarına alınmada tercih ve öncelik, öğrenim yapma kolaylığı, sporcunun yöneticiliğe hazırlanması ve mümkün olursa ücretsiz tedavi olabilme, özellikle sosyal ve kazaya karşı sigorta ve kuşkusuz bunlara ileride ilave edilebilecekler konunun kapsamı olarak ele alınmıştır.’’ (GSB 1976b).
1.9.2. Görüş ve teklifler
Sporcu için Sosyal Güvenlikler Hakkında hazırlanan raporun amaç ve kapsamı ortaya konulduktan sonra sorunlar başlığı altında; var olan durumda sporcuların işsizlikten şikâyetçi oldukları ancak bu konuya bir çözüm bulunamadığı, dolayısı ile bu durumun amatör bir sporcunun parlak bir döneminde, sosyal yaşantısının gaileleri (sıkıntıları) içinde kaldıkları vurgulanmıştır.
Belirtilen bu sorunun çözümlenmesi açısından komisyon tarafından şu görüş ve teklifler sunulmuştur:
29 Raporda sporcuya iş sağlanması ile ilgili olarak sunulan görüş ve teklifler şu şekildedir:
‘’Belirli bir niteliğe ve düzeye ulaşmış, gelecek vadeden amatör bir sporcuya işe alınmasında yardımcı olunması, öncelik sağlanması, yabancı ülkelerde örneğine rastlandığı gibi, sporcunun dalında gelişme ve ilerleme kaydetmesine olanaklar verilmesi bakımından yerinde bir tedbir olacaktır.’’
Belirtilen bu tedbirin ardından işsiz sporcunun işe alınması yönünde ne gibi olanakların yaratılabileceği ile ilgili teklifler ortaya konulmuştur ve Sporcunun kamu kuruluşlarına alınmasında tercih ve öncelik sağlanabilir mi? sorusu incelenmiş sonuçta; 1961 Anayasasının 58. Maddesinin, ‘’Her Türk kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir. Hizmete alınmada, ödevin gerektirdiği niteliklerden başka hiç ayrım gözetilmez.’’ hükmü karşısında, belirtilen sporculara kamu kuruluşlarına alınmada tercih, öncelik tanınmasının olanak dışı olduğu ve demokratik olmayacağı; ancak ödevin gerektirdiği nitelikler arasında spor yapmış olma, genel ve özel spor bilgisi v.s. aranıyorsa, spor kuruluşlarımızın usulüne uygun olarak bu sporcuları tercihen işe almasının Anayasaya aykırı düşmeyeceği, bu hususta benzer uygulamanın da olduğu belirtilmiştir.
Kamu dışındaki özel kesimlerle ilgili olarak da, özel kuruluşların münferiden (tek başlarına) veya birleşerek, bazı sahalarda himayeci olmak, geliştirici çalışmalara olanaklar sağlamak amacıyla, fonlar ve iş sahaları, araştırma kurumları kurdukları; zirvedeki sporcular için iş ya da başka yönlerden himayeye yönelmiş bazı tedbirlerin alınmasının, bu kuruluşlarca mümkün olup olmadığının araştırılması, bir olanak yaratılabilirse, özel kesimdeki kuruluşlarla işbirliğine gidilebileceğinin düşünüldüğü belirtilmiştir (GSB 1976b).
Burslar
Bu konuya ilişkin olarak, belirli bir nitelik ve seviyeye ulaşmış, gelecek vadeden amatör sporcuların, maddi olanaklardan yoksun olmalarından dolayı öğrenimlerine devam edemiyorlarsa spor yönetimi tarafından bu sporculara destek olunması gerektiği belirtilmiştir. Hazırlık çalışmalarının ve spor yarışmalarının
30 sporcuların zamanlarının çoğunu aldığı, öğrenimde çalışma sürelerini kısıtladığı vurgulanmıştır. Bu belirlemelerin ardından konuya ilişkin olarak şu teklifler sıralanmıştır:
1. Belirtilen nitelikteki sporculara, bakanlığımız görev sahalarında muhtemelen çalışabilecekleri yüksek öğrenim dallarında olmak üzere mecburi hizmet yüklemeyen bursla ihdas edilmelidir. Bu öğrenim dallarında belirli miktarlarda kontenjanlar ayrılabilir.
2. Bakanlığımıza bağlı olarak kurulacak ve bağlanacak okullarda, yatılı öğrencilere yer verildiği takdirde, belirtilen sporculara ücretsiz kontenjanlar ayrılmalıdır.
3. Belirtilen sporcuların yükseköğrenimlerini yapmak istedikleri dallarda – o dalın giriş imtihanını kazanmış olmak kaydıyla – öncelikle öğrenim kredisi verilmesi sistemi kurulmalıdır.
4. Bakanlığımızca bu tür burs ve öğrenim kredisi verme sisteminin ihdasının, bu konuda hazırlanacak bir yönetmelik ve bütçeye konulacak yeter ödenekle imkan dahiline girebileceği anlaşılmaktadır.
5. Konuya ilişkin ve bir alternatif olarak, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunun öğrenim kredisi olanaklarından bu maksatla ve kontenjan ayrılması suretiyle yararlanıp yararlanamayacağı hususunda da bir inceleme yapılmalıdır.
6. Yukarıda teklif ettiğimiz burs ve yüksek öğrenim kredisi verme suretiyle belirtilen sporculara yüksek öğrenim olanakları sağlanması sistemi kurulup geliştirilebildiği ve olumlu sonuçlar alınabildiği takdirde, sistemin geliştirilmesi, kapsamının genişletilmesi yoluna ileride gidilmelidir (GSB 1976b).
31 Raporda, sporculara iş sağlanması ve burs verilmesi dışında bir de nitelikli ve yetenekli sporcuların sporculuk hayatlarının ardından onları spor yöneticiliğine yöneltmeye ilişkin görüş ve teklif ortaya konulmuştur.
Bu tip sporcuların spor yöneticiliğine geçebilmeleri ve bunun için yetiştirilebilmeleri hususunda tercih ve öncelik veren belli bir politikanın takip edilmesi sporculara sağlanacak sosyal güvenlikler içinde değerlendirilmiştir. İstekli sporcuların, yurt içindeki açılacak kurs ve okullarda eğitilmeleri, dış burslarla kurslara iştirak ettirilmeleri, bilgi ve görgülerini artırmak suretiyle spor yöneticiliğine hazırlanmaları vurgulanmıştır (GSB 1976b).