AraĢtırmaya katılan çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile cinsiyet, kardeĢ sayısı, anne babanın öğrenim düzeyi, meslek ve gelir durumu faktörleri arasındaki iliĢkiye dair istatistiksel veri analiz sonuçları aĢağıdaki tablo 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40‟ ta verilmiĢtir.
Tablo 34
Cinsiyetin Sosyal Yetkinlik Özelliklerine Etkisine İlişkin Bağımsız t Testi Sonuçları
Sosyal Yetkinlik Ölçeği Bağımsız t Testi
n
x
Median Min Max ss t PCinsiyet
Kız 18 2,2 2,2 1,8 2,3 0,2
0,9 0,3
Erkek 22 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2
Toplam 40 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2
Tablo 34‟te kızların
x
2,2 (Ss=0,2) iken erkeklerinx
2,1 (Ss=0,2)‟dir. Gruplara ait puan ortalamaları incelendiğinde benzer düzeyde oldukları söylenebilir. Her iki grubun puan ortalamaları ile standart sapmalarının genel olarak benzer olduğu ve grupların homojen bir dağılım gösterdiği anlaĢılmaktadır. Çocukların cinsiyetlerine göre sosyal yetkinlik toplam puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Bu bulgular çocukların cinsiyetinin sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı Ģeklinde yorumlanabilir. Mevcut çalıĢmanın, çocukların cinsiyetinin sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı bulgusu dikkate alınırsa olumlu sosyal davranıĢları göstermede cinseyet faktörünün etkisi olmadığı Ģeklinde yorumlanabilir. Kız çocukları ile erkek çocukları benzer düzeyde olumlu sosyal davranıĢları gösterebilecekleri söylenebilir. Fakat Gülay (2008), yaptığı çalıĢma sonucunda çocukların cinsiyetlerine bağlı olarak baĢkalarına yardımı amaçlayan sosyal davranıĢları arasında anlamlı bir farklılığa rastlamıĢtır. Kız çocuklarının, erkek çocuklarına göre baĢkalarına yardımı amaçlayan sosyal davranıĢları daha sık gerçekleĢtirdikleri bulgusuyla mevcut çalıĢma bulgusu örtüĢmemektedir. Yine, Gür vd. (2015) yaptıkları çalıĢmada cinsiyetin, sosyal yetkinlik, öfke-saldırganlık, anksiyete-içe dönüklük arasındaki iliĢkileri incelemiĢlerdir. Sonuç olarak, sosyal yetkinlik yönüyle öfke-saldırganlık açısından erkeklerin ortalama puanı kızlara oranla daha yüksektir bulgusunu elde edilmiĢtir. Gür vd. (2015)‟nin çalıĢma bulgusuyla ile de mevcut çalıĢma bulgusu örtüĢmemektedir. Ayrıca Çorapçı vd. (2010)‟nin çalıĢmasında kız çocuklarının SY alt ölçek puanlarının erkek çocuklarından daha yüksek, KS alt ölçek puanlarının ise daha düĢük olduğu bulgusu elde edilmiĢtir. Yine, Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun yaptıkları çalıĢmada, çocukların sosyal yetkinlik puanları cinsiyetlerine göre istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık göstermektedir. Kızların sosyal yetkinlik puanları, erkeklere göre daha yüksektir. Andı (2014)‟ın yaptığı çalıĢmada yine, Çocukların cinsiyet değiĢkeninin sosyal yeterlilik davranıĢlarında etkisi olduğu ve istatistiksel olarak anlamlı fark yarattığı tespit edilmiĢtir.Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun çalıĢma bulgusu, Andı (2014)‟ın çalıĢma bulgusu ve Çorapçı vd. (2010)‟nin çalıĢma bulgusu mevcut çalıĢmanın bulgusuyla paralellik göstermemektedir. Fakat bu araĢtırmadan elde edilen bulgular, ġendil (2010)‟in cinsiyetin, sosyal yetkinlik kızgınlık-saldırganlık veya anksiyete-içe dönüklük davranıĢ sorunlarından herhangi birini farklılaĢtırmadığı görüĢünü desteklemektedir.
Tablo 35
Kardeş Sayısının Sosyal Yetkinlik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Kruskal-Wallis H Testi Sonuçları
Sosyal Yetkinlik Ölçeği Kruskal-Wallis H Testi n
x
Median Min Max ss Sıra Ort H p KardeĢSayısı
KardeĢi Yok 16 2,2 2,2 1,8 2,3 0,2 20,6
0,1 0,9 Bir KardeĢi Var 19 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2 20,0
Ġki veya Daha Fazla
KardeĢi Var 5 2,2 2,2 1,8 2,3 0,2 21,8 Toplam 40 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2
Tablo 35‟te kardeĢi olmayanların
x
2,2 (Ss=0,2), bir kardeĢi olanlarınx
2,1 (Ss=0,2), iki veya daha fazla kardeĢi olanlarınx
2,2 (Ss=0,2)‟dir. Gruplara ait puan ortalamaları incelendiğinde benzer düzeyde oldukları söylenebilir. Çocukların kardeĢ sayılarına göre sosyal yetkinlik toplam puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Elde edilen bulgulara bakıldığında, çocuğun kardeĢi olup olmama durumu ve kardeĢ sayısının çocukların sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı Ģeklinde yorumlanabilir. Genel olarak kardeĢi olan çocukların kardeĢi olmayanlara oranla daha sosyal oldukları düĢüncesi toplum tarafından benimsenen bir yargıdır. KardeĢi olan çocuklar gün boyu kardeĢleriyle birlikte zaman geçirir ve onlarla oyun oynayarak paylaĢımda bulunur ve böylece sosyal becerilerini geliĢtirmeye fırsatları olur. KardeĢi olmayan çocuklar ise sosyal becerilerini geliĢtirecek fırsat ve deneyimlerden kardeĢi olmadığından dolayı mahrum kalarak kardeĢi olanlara oranla daha az sosyal yönden yetkin olacakları düĢünülür. Mevcut çalıĢmanın, çocuğun kardeĢi olup olmama durumu ve kardeĢ sayısının çocukların sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı bulgusu bize kardeĢi olan çocuklar ile kardeĢi olmayan çocukların benzer düzeyde sosyal yetkinlik özellikleri gösterebileceklerini düĢündürmekte ve kardeĢi olan çocukların kardeĢi olmayanlara oranla daha sosyal oldukları düĢüncesini desteklememektedir.Tablo 36
Anne Öğrenim Düzeyinin Sosyal Yetkinlik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları
Sosyal Yetkinlik Ölçeği Tek Yönlü Varyans Analizi n
x
Median Min Max ss F pAnne Öğrenim Düzeyi
Ortaokul veya Ġlkokul
Mezunu 10 2,1 2,1 1,6 2,3 0,2
1,7 0,1
Lise Mezunu 16 2,2 2,2 1,8 2,3 0,2 Üniversite Mezunu 14 2,2 2,2 1,9 2,3 0,1 Toplam 40 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2
Tablo 36‟da annesi ortaokul veya ilkokul mezunu olanların
x
2,1 (Ss=0,2), annesi lise mezunu olanlarınx
2,2 (Ss=0,2), annesi üniversite mezunu olanlarınx
ise 2,2 (Ss=0,1)‟dir. Gruplara ait puan ortalamaları incelendiğinde benzer düzeyde oldukları söylenebilir. Çocukların anne öğrenim düzeylerine göre sosyal yetkinlik toplam puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Bu sayısal ortalamalara bakıldığında çocukların anne öğrenim düzeylerinin sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı söylenebilir. Annesi ilkokul mezunu olan çocuklar ile annesi lise mezunu veya üniversite mezunu olan çocuklar birbirine benzer düzeyde sosyal yetkinlik özellikleri gösterebilecekleri gibi birbirinden farklı düzeyde de sosyal yetkinlik özellikleri gösterebileceği Ģeklinde yorumlanabilir. Fakat Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun yaptıkları çalıĢmada, çocukların sosyal yetkinlik puanları, anne eğitim durumuna göre farklılık göstermektedir. Bu çalıĢmaya göre lise mezunu olan annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik puanları, ilkokul mezunu olan annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarından daha yüksek olduğu ve Üniversite mezunu olan annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik puanları da ilkokul mezunu olan annelerin çocuklarının sosyal puanlarından daha yüksek olduğu tesbit edilmiĢtir. Mevcut çalıĢma bulgusuyla Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun çalıĢma bulgusu örtüĢmemektedir. Alan yazın incelendiğinde çocuğun sosyal yetkinlik ve anne öğrenim düzeyi ile ilgili çok çalıĢma yapılmadığı görülmektedir. Bu durum bize çocuğun sosyal yetkinlik ve anne öğrenim düzeyi ile ilgili daha fazla çalıĢmaların yapılmasına ihtiyaç olduğunu göstermektedir.Tablo 37
Baba Öğrenim Düzeyinin Sosyal Yetkinlik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları
Sosyal Yetkinlik Ölçeği Tek Yönlü Varyans Analizi n
x
Median Min Max ss F pBaba Öğrenim Düzeyi
Ortaokul veya Ġlkokul
Mezunu 6 2,2 2,2 2,1 2,3 0,1
1,0 0,3
Lise Mezunu 21 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2 Üniversite Mezunu 13 2,2 2,2 1,8 2,3 0,2 Toplam 40 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2
Tablo 37‟de babası ortaokul veya ilkokul mezunu olanların
x
2,2 (Ss=0,1), babası lise mezunu olanlarınx
2,1 (Ss=0,2), babası üniversite mezunu olanlarınx
ise 2,2 (Ss=0,2)‟dir. Gruplara ait puan ortalamaları incelendiğinde benzer düzeyde oldukları söylenebilir. Ortalamalara bakıldığında çocukların baba öğrenim düzeylerinin çocukalrın sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı söylenebilir. Üniversite mezunu bir babanın çocuğu ile ilkokul mezunu veya lise mezunu bir babanın çocuğu benzer sosyal yetkinlik özellikleri gösterebilecekleri gibi farklı sosyal yetkinlik özellikleri de gösterebilirler Ģeklinde tablo 37‟de elde edilen bulgular yorumlanabilir. Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun yaptıkları çalıĢmada, çocukların sosyal yetkinlik puanları, baba eğitim durumuna göre de farklılık göstermektedir. Üniversite mezunu babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanları, ilkokul mezunu babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarından daha yüksektir. Sonuç olarak üniversite mezunu babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarının daha yüksek olduğu bulunmuĢtur. Mevcut çalıĢma bulgusuyla Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun çalıĢma bulgusu örtüĢmemektedir. Alan yazında bu konuyla ilgili fazla çalıĢmalara rastlanmamıĢtır. Bu durum bize bu konuyla ilgili daha fazla çalıĢmaya ihtiyaç olduğunu göstermektedir.Tablo 38
Sosyal Yetkinlik Özelliklerin Anne Meslek Durumu Üzerindeki Etkisine İlişkin Kruskal- Wallis H Testi Sonuçları
Sosyal Yetkinlik Ölçeği Kruskal-Wallis H Testi n
x
Median Min Max ss Sıra Ort H p Anne MeslekSerbest Meslek 8 2,2 2,2 1,8 2,3 0,2 25,0
6,6 0,0 Mesleği Yok 22 2,1 2,1 1,6 2,3 0,2 16,2
Diğer 10 2,2 2,3 2,0 2,3 0,1 26,2
Toplam 40 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2 Ġkili KarĢılaĢtırma: 2-3
Tablo 38‟de çocukların anne meslek durumlarına göre sosyal yetkinlik toplam puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (p<0,05). Meslek sahibi olmayan annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik toplam puanı diğer meslek gruplarına göre anlamlı derecede düĢüktür. Bu durum çalıĢan annelerin çocuklarının sosyal yetkinliklerinin çalıĢmayan annelerin çocuklarına oranla daha yetkin olduğu Ģeklinde yorumlanabilir. Genel olarak mesleği olmayan anneler çalıĢmadıklarından dolayı evde bulunur ve sık sık çocuklarıyla birlikte ev gezmelerine giderler. Bu nedenle mesleği olmayan annelerin çocukları daha fazla ve farklı sosyal ortamlara girerek sosyal deneyimler yaĢar. ÇalıĢan annelerin çocukları ise evde bir bakıcı tarafından veya kreĢe gönderilerek bakıldığından dolayı daha fazla ve farklı sosyal ortamlara girip sosyal deneyimler yaĢama yaĢantısından mahrum kalırlar. Bu durum karĢısında çalıĢmayan annelerin çocukları çalıĢan annelerin çocuklarına oranla sosyal özellikler yönünden daha yetkin olmaları beklenir. Fakat bu çalıĢmada elde edilen bulgular bu düĢüncenin aksine çalıĢan annelerin çocuklarının çalıĢmayan annelerin çocuklarına oranla sosyal özellikler yönünden daha yetkin oldukları bulgusu elde edilmiĢtir. Bu durum çalıĢan annelerin iĢ çalıĢma saatlerinde çocuklarından ayrı kaldıklarından dolayı çocuğun kendi baĢına kalması ve kendi kendine yetme çabası içerisinde olmasına neden olmakta ve sosyal yönden daha yetkin olma özelliği gösterbilmektedir Ģeklinde yorumlanabilir. Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun yaptıkları çalıĢmada, çocukların sosyal yetkinlik puanları, anne mesleğine göre farklılık göstermektedir. Memur mesleğine sahip annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik puanları, iĢçi mesleğine sahip annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarından daha yüksektir. Sonuç olarak memur annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarının daha yüksek olduğu bulunmuĢtur. Mevcut çalıĢma bulgusuyla Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun çalıĢma bulgusu paralellik göstermektedir. Fakat Andı (2014)‟n çalıĢmasında sosyal yeterlilik düzeyinin annenin çalıĢma durum değiĢkeni çocuğun sosyal yeterlilik davranıĢ
düzeylerinde bir değiĢiklik yaratmamaktadır bulgusu elde edilmiĢtir. Mevcut çalıĢma bulgusuyla Andı (2014)‟n çalıĢma bulgusu paralellik göstermemektedir.
Tablo 39
Baba Meslek Durumunun Sosyal Yetkinlik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Kruskal- Wallis H Testi Sonuçları
Sosyal Yetkinlik Ölçeği Kruskal-Wallis H Testi n
x
Median Min Max ss Sıra Ort H pBaba Meslek Memur 5 2,1 2,0 1,8 2,3 0,2 15,4 3,4 0,3 Serbest Meslek 21 2,2 2,2 1,8 2,3 0,1 22,2 ĠĢçi 7 2,0 2,0 1,6 2,3 0,2 14,6 Diğer 6 2,2 2,2 2,0 2,3 0,1 22,1 Toplam 39 2,2 2,2 1,6 2,3 0,2
Tablo 39‟da babası memur olanların
x
2,1 (Ss=0,2), babası serbest meslekte çalıĢanlarınx
2,2 (Ss=0,1), babası iĢçi olanlarınx
2 (Ss=0,2) ve babası diğer meslek grubunda çalıĢanlarınx
2,2 (Ss=0,1)‟dir. Çocukların baba meslek durumlarına göre sosyal yetkinlik toplam puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Sayısal verilere bakıldığında baba meslek durumu ile sosyal yetkinlik özellikleri arasında herhangi bir iliĢki olmadığı söylenebilir. Babası memur olan çocuklarla babası iĢçi olan, serbest meslekte çalıĢan veya farklı bir meslek grubunda çalıĢan çocukların birbirine benzer sosyal yetkinlik özellikler gösterebilecekleri gibi birbirinden farklı sosyal yetkinlik özellikleri de gösterebilirler Ģeklinde tablo 39‟da elde edilen bulgular yorumlanabilir. Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun yaptıkları çalıĢmada, çocukların sosyal yetkinlik puanları, memur mesleğine sahip babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanları çalıĢmayan babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarından daha yüksektir. Serbest mesleğe sahip babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanları, çalıĢmayan babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarından daha yüksektir. Memur mesleğine sahip babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanları, iĢçi mesleğine sahip babaların çocuklarının sosyal yetkinlik puanlarından daha yüksektir bulgusu elde edilmiĢtir. Mevcut çalıĢma bulgusuyla Ogelman ve Topaloğlu (2012)‟nun çalıĢma bulgusu örtüĢmemektedir.Tablo 40
Aile Gelir Düzeyinin Sosyal Yetkinlik Özellikleri Üzerindeki Etkisine İlişkin Mann Whitney U Testi Sonuçları
Sosyal Yetkinlik Ölçeği Mann Whitney-U Testi n
x
Median Min Max ss Sıra Ort z p Aile Gelir Düzeyi Ġyi 11 2,2 2,2 1,9 2,3 0,1 19,8 0,0 0,9 Orta veya DüĢük 28 2,1 2,2 1,6 2,3 0,2 20,0 Toplam 39 2,2 2,2 1,6 2,3 0,2Tablo 40‟ta gelir düzeyi iyi olanların
x
2,2 (Ss=0,1), gelir düzeyi orta veya düĢük olanlarınx
2,1 (Ss=0,2)‟dir. Gruplara ait puan ortalamaları incelendiğinde benzer düzeyde oldukları söylenebilir. Bu sayısal veriler göz önünde bulundurulduğunda çocukların aile gelir düzeylerinin sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı, aile gelir durumu yüksek olan çocuklarla aile gelir durumu orta veya düĢük olan çocukların birbirine benzer sosyal yetkinlik özellikleri gösterebilecekleri gibi birbirinden farklı sosyal yetkinlik özellikleri de gösterebilecekleri Ģeklinde yorumlanabilir. Fakat Çorapçı vd. (2010)‟nin yaptığı çalıĢmada, ailesi yüksek gelir düzeyine sahip çocukların SY alt ölçek puanlarının yüksek olduğu tespit edilmiĢtir. Çorapçı vd. (2010)‟nin çalıĢmasındaki bulgularla mevcut çalıĢmanın bulguları örtüĢmemektedir.4.4. Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Ġle Cinsiyet, KardeĢ Sayısı, Anne Babanın