Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Ġle Ġlgili AraĢtırmalar

Ertan (2013) yaptığı çalıĢmada, okul öncesi çağdaki çocukların "duygusal düzenleme" ve "baĢ etme stratejileri" arasındaki iliĢkinin, "çaba sarf ederek kendini denetleme"aracılığıyla incelenmesini amaçlamıĢtır. ÇalıĢmada 4-6 yaĢlarında 45 çocukla (25 kız, 20 erkek) çalıĢılmıĢtır. AraĢtırmada, Duygu Düzenleme Ölçeği (DDÖ) (The Emotion Regulation Checklist) (Shields ve Cicchetti,1997), Okul Öncesi Çağdaki Çocukların BaĢ etme Stratejilerini Değerlendirme Bataryası (Vignette Assessment Preschool Children‟s Coping Strategy) (VAPCCS) ( Halpern, 1997) ve Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası (Effortful Control Battery) (Kochanska, Murray, Jacques, Koenig ve Vandegeest, 1996) sırasıyla baĢ etme stratejilerini ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerisinin ölçümü için kullanılmıĢtır. Çocukların duygu düzenleme becerileri ise anaokulu öğretmenleri tarafından Duygu Düzenleme Ölçeği ile değerlendirilmiĢtir. Sonuç olarak çocukların duygu düzenleme becerileri ile baĢ etme stratejileri arasında anlamlı bir iliĢki olduğu bulgusunu göstermektedir. Ayrıca, duygusal düzenleme becerisi yüksek olan çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme performanslarının da yüksek olduğu, aynı Ģekilde baĢ

etme stratejilerini sıklıkla kullanan çocukların, çaba sarf ederek kendini denetleme becerilerinin de yüksek olduğu gözlemlenmiĢtir. Duygusal düzenleme ile çaba sarf ederek kendini denetleme arasındaki iliĢkinin benzeri, baĢ etme stratejileri ile çaba sarf ederek kendini denetleme arasında da olduğu bulgusununa varılmıĢtır.

Çorapçı vd. (2010) çalıĢmaların Sosyal Yetkinlik ve DavranıĢ Değerlendirme-30 (SYDD- 30) ölçeğinin psikometrik özelliklerinin incelemiĢlerdir. YaĢları 31 ve 73 (58 + 8.5) ay arasında olan 417 çocuk (221 erkek, 196 kız), anneleri ve anaokulu öğretmenleri çalıĢmaya katılmıĢtır. Öğretmenler, SYDD-30 ve duygu düzenleme ölçeklerini, anneler ise davranıĢ sorunları ve duygu düzenleme ölçeklerini doldurmuĢlardır. Kochanska ve arkadaĢları (1996) tarafından okul öncesi çocuklar için geliĢtirilmiĢ Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme bataryasından 6 tane oyun niteliğinde etkinlik çocuklara uygulanmıĢtır. Doğrudan gözlem yöntemiyle 130 çocuktan kendini denetleme becerisi verisi toplanmıĢtır. Sonuç olarak, Çocuğun yaĢı, cinsiyeti, davranıĢ sorun belirtileri, duygu düzenleme ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerileri ile SYDD-30 alt ölçekleri arasında bulunan anlamlı iliĢkiler ölçeğin geçerliğini desteklemiĢtir. Çaba Sarf ederek kendini denetleme becerisi ile öğretmen verisine dayalı SY alt ölçek puanları arasında orta derecede güçlü ve pozitif yönde, KS alt ölçek puanları arasında ise anlamlı ve negatif yönde iliĢkiler gözlenmiĢtir. Çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi puanlarının sosyal yetkinliği pozitif yönde yordadığı görülmüĢtür.

Yerlioğlu (2010) Yaptığı çalıĢmada çocuğun bağlanma davranıĢı, anne duyarlılığı, çocuğun Çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ve sosyal yetkinliği arasındaki iliĢkiyi incelemeyi; Bağlanma DavranıĢı Sınıflandırma Seti‟nin (BDSS) laboratuvar ortamında uygulanabilirliği ve geçerliliğini araĢtırmayı amaçlamıĢtır. Bu çalıĢmada 76 okul öncesi çağdaki Türk çocuğu, anneleri ve anaokulu öğretmenleri ile çalıĢmıĢtır. Sonuç olarak çocuğun çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ve bağlanma davranıĢının, sosyo-duygusal uyum üzerinde anlamlı bir etkileĢimi olduğu görülmüĢtür. Çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ve bağlanma davranıĢı yüksek puanlanan çocuklar, anaokulu öğretmenleri tarafından daha duygusal değiĢme eğiliminde, negatif ve endiĢeli- çekingen olarak değerlendirilmiĢtir.

Carlson ve Wang (2007) 4-6 yaĢ arasındaki 53 çocukla çalıĢma yapmıĢlardır. Söz konusu araĢtırmada duygu düzenleme becerileri Saarni'nin (1984) hayal kırıklığı ve sır tutma çalıĢması ile, çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ise farklı gözlemsel ölçeklerle (yasaklanmıĢ oyuncak, hediye geciktirme ve “Simon diyor ki”) test edilmiĢtir. Sonuç

olarak çaba sarf ederek kendini denetleme beceri düzeyi yüksek olan çocukların hayal kırıklığı çalıĢmasında olumsuz duygusal ifadelerini daha fazla maskeleyebildiklerini bulmuĢtur.

Valiente vd. (2006) tarafından yapılan çalıĢmada, 6,5- 10 yaĢ arası 181 çocuk ve ebeveynleri ile çalıĢılıp 6 yıllık boylamsal çalıĢma olarak yapılmıĢtır. Bu analiz, üç değerlendirme Ģeklinde 2 yıl arayla yapılmıĢtır. Çocukların anneleri ve öğretmenleri çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme ve dıĢa yönelim içselleĢtirme problemlerini değerlendirip rapor etmiĢlerdir. (Achenbach, 1991) Çocuk DavranıĢ Kontrol Listesi (CBCL) çalıĢmaya katılan velilere uygulanmıĢtır. Sonuç olarak, çaba sarf ederek kendini denetleme becerisinin bileĢenleri olan odaklanma, dikkati baĢka yöne çekme, uygun davranıĢı ortaya koyma ve uygunsuz davranıĢı ketlemenin, duyguyu düzenleme ve duygusal tepkiyi ortaya koyma üzerinde etkide bulunduğu bulgusuna eriĢilmiĢtir.

Hanish vd. (2004) yaptıkları araĢtırmada okul öncesi çağdaki çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile öfkenin dıĢavurumu ile iliĢkili duygusal düzenleme becerileri arasındaki iliĢkiyi incelemiĢlerdir. Bu çalıĢmada 134 çocuk ve onların ebeveynleri ile çalıĢmıĢlardır. Okul öncesi çağdaki çocukların akran zorbalığına uğramasıyla ilgili risk etmenlerinin test edildiği bu boylamsal çalıĢmada çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerileri öğretmenleri tarafından puanlanmıĢtır. Aynı çocukların öfke kontrolü ve dıĢavurumu ebeveynleri ve farklı öğretmenler tarafından gözlemlenerek kaydedilmiĢtir. Yapılan bu çalıĢmada çocuğun çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile öfke dıĢavurumu arasında iliĢki olduğu bulunmuĢtur

Fabes vd. (1999) yaptığı çalıĢmada okul öncesi çağdaki çocuklara çaba sarf ederek kendini denetleme bataryası uygulanmıĢ ve çocukların gün içerisinde akranlarıyla olan iliĢkileri gözlemlenmiĢtir. ÇalıĢmalarında 77 erkek ve 58 kız olmak üzere 135 okul öncesi çocuk ile çalıĢmıĢlardır. Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerileri ile akranlarıyla kurdukları sosyal etkileĢimin kalitesi arasındaki iliĢki test edilmiĢtir. Sonuç olarak çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi yüksek olan çocukların akran iliĢkilerinde yüksek düzeydeki olumsuz duygusal tepkilerini daha az ortaya koydukları bulgusunu elde etmiĢler. AraĢtırmacılar son olarak çocukların kendini denetleme becerileri ile ilgili farklılıklarının durumsal etmenlerle etkileĢim içerisinde olduğunu belirterek bu etkileĢimin çocuğun sosyal becerileri üzerindeki etkisini vurgulamıĢlardır.

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümde araĢtırmanın modeli, evren örneklem, verileri toplama araçları, verilerin toplanması ve verilerin çözümlenmesi baĢlıkları açıklanacaktır.