Yorumlar
AraĢtırmaya katılan çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile cinsiyet, kardeĢ sayısı, anne babanın öğrenim düzeyi, meslek ve gelir durumu faktörleri arasındaki iliĢkiye dair istatistiksel veri analiz sonuçları aĢağıdaki tablo 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47‟ de verilmiĢtir.
Tablo 41
Cinsiyetin Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi Üzerindeki Etkisine İlişkin Bağımsız t Testi Sonuçları
Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası Bağımsız t Testi
n Median Min Max ss t p
Cinsiyet
Kız 18 0,35 0,33 -1,39 1,65 0,94
1,74 0,09 Erkek 22 -0,26 -0,62 -2,59 1,64 1,25
Tablo 41‟de kızların
x
0,35 (Ss=0,94) iken erkeklerinx
-0,26 (Ss=1,25)‟dir. Her iki grubun standart sapmalarının genel olarak benzer olduğu ve grupların homojen bir dağılım sergilediği Ģeklinde yorumlanabilir. Çocukların cinsiyetlerine göre çaba sarf ederek kendini denetleme puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Sayısal veriler göz önünde bulundurulduğunda çocukların cinsiyetinin çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı söylenebilir. Çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi çocuğun bulunduğu aile ortamında desteklendiği söylenebilir. Çocuk kendini denetlemek için uygun davranıĢları ortaya koyduğunda aile tarafından pekiĢtirilir. Aynı Ģekilde uygunsuz davranıĢ gösterdiğinde aile tarafından uygunsuz davranıĢı nasıl ketlemesi gerektiğini öğrenir. Aile çocuğun çaba sarf ederek kendini denetleme becerisini desteklerken kız ve erkek çocuk ayırımı yapmadan bunu yapar. Bu nedenle cinsiyetin çaba sarf ederek kendini denetleme becerisin üzerinde etkisi olmadığı kız ve erkek çocukların benzer düzeyde çaba sarf ederek kendini denetleme becerisini gösterebilecekleri gibi birbirinden farklı düzeyde de gösterebilecekleri düĢünülmektedir.Tablo 42
Kardeş Sayısının Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi Üzerindeki Etkisine İlişkin Kruskal-Wallis H Testi Sonuçları
Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası Kruskal-Wallis H Testi
n Median Min Max ss Sıra Ort H p
KardeĢ Sayısı
KardeĢi Yok (1) 16 -0,59 -0,74 -2,59 0,99 1,01 14,47
10,12 0,00 Bir KardeĢi Var (2) 19 0,22 0,29 -1,39 1,65 1,07 22,39
Ġki veya Daha Fazla KardeĢi Var (3)
5 1,14 1,63 -0,18 1,65 0,79 32,60
Ġkili KarĢılaĢtırma: 1-3
x
Tablo 42‟de çocukların kardeĢ sayılarına göre çaba sarf ederek kendini denetleme puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmaktadır (p<0,05). KardeĢi olmayanların çaba sarf ederek kendini denetleme puanı iki veya daha fazla kardeĢi olanlara göre anlamlı derecede düĢüktür. Bu veriler gözönünde bulundurulduğunda iki veya daha fazla kardeĢi olan çocukların kardeĢi olmayanlara oranla daha fazla çaba sarf ederek kendini denetleme becerisine sahip olduğu söylenebilir. KardeĢi olan çocuklar kardeĢleriyle zaman geçirirken kardeĢi olmayanlara oranla daha fazla odaklanma, dikkati baĢka yöne çekme, uygun davranıĢı ortaya koyma ve uygunsuz davranıĢı ketleme, hazzı erteleme gibi davranıĢları sergileyerek çaba sarf ederek kendini denetleme becerilerini geliĢtirme olanakları bulurlar. KardeĢi olmayan çocuklar ise genellikle yalnız oldukları ve tek baĢlarına oyun oynamak zorunda kaldıkları için çaba sarf ederek kendini denetleme becerilerini geliĢtirmeye yönelik odaklanma, dikkati baĢka yöne çekme, uygun davranıĢı ortaya koyma ve uygunsuz davranıĢı ketleme gibi davranıĢları daha az sergiledikleri düĢünülmektedir.
Tablo 43
Anne Öğrenim Düzeyinin Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi Üzerindeki Etkisine İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları
Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası Tek Yönlü Varyans Analizi
n Median Min Max ss F p
Anne Öğrenim Düzeyi Ortaokul veya Ġlkokul Mezunu 10 -0,09 -0,07 -2,59 1,65 1,30 0,26 0,77 Lise Mezunu 16 0,17 0,14 -1,39 1,64 1,08 Üniversite Mezunu 14 -0,10 -0,13 -1,98 1,65 1,18
Tablo 43‟te annesi ortaokul veya ilkokul mezunu olanların
x
-0,09 (Ss=1,30), annesi lise mezunu olanlarınx
0,17 (Ss=1,08), annesi üniversite mezunu olanlarınx
ise -1,10 (Ss=1,18)‟dur. Çocukların anne öğrenim düzeyine göre çaba sarf ederek kendini denetleme puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Çocukların anne öğrenim düzeylerinin çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı söylenebilir. Annenin öğrenim düzeyi her ne olursa olsun her anne fırsat buldukça çocuklarını kendi kendini denetlemeleri için yönlendirir. Annesi ilkokul mezunuveya ortaokul, lise, üniversite mezunu olan çocukların birbirine benzer düzeyde çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi gösterebilecekleri gibi aynı Ģekilde birbirinden farklı düzeyde de çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi gösterebilecekleri elde edilen bulgular doğrultusunda söylenebilir.
Tablo 44
Baba Öğrenim Düzeyinin Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi Üzerindeki Etkisine İlişkin Kruskal-Wallis H Testi Sonuçları
Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme
Bataryası Kruskal-Wallis H Testi
n Median Min Max ss Sıra
Ort H p
Baba Öğrenim Düzeyi
Ortaokul veya Ġlkokul Mezunu
6 -0,33 -0,33 -2,59 1,64 1,53 18,08
3,00 0,22 Lise Mezunu 21 -0,17 0,02 -1,98 1,65 0,96 18,33
Üniversite Mezunu 13 0,48 0,98 -1,39 1,65 1,20 25,12
Tablo 44‟te babası ortaokul veya ilkokul mezunu olanların
x
-0,33 (Ss=1,53), babası lise mezunu olanlarınx
-0,17 (Ss=0,964, babası üniversite mezunu olanlarınx
ise 0,48 (Ss=1,20)‟dür. Çocukların baba öğrenim düzeyine göre çaba sarf ederek kendini denetleme puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Elde edilen bulgular doğrultusunda baba öğrenim düzeyinin çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde etkisi olmadığı söylenebilir. Bir baba eğitim düzeyi ne olursa olsun çocuğunu hayata en iyi Ģekilde hazırlamak isteyeceği ve her zaman çocuğunun yanında olamayacağından dolayı çocuğunun yaĢamında kendi kendine yetmesi ve karĢılaĢtığı problemleri kolaylıkla çözebilmesi için onu uygun koĢullar içinde destekleyip yetiĢtirmeye çalıĢacağı düĢünülmektedir. Bu nedenle mevcut çalıĢmada elde edilen bulgular doğrultusunda ilkokul mezunu bir babanın çocuğu ile üniversite mezunu bir babanın çocuğu birbirine benzer düzeyde çaba sarf ederek kendini denetleme becerilerini gösterebilecekleri söylenebilir.Tablo 45
Anne Meslek Durumunun Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi Üzerindeki Etkisine İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları
Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası Tek Yönlü Varyans Analizi
n Median Min Max ss F p
Anne Meslek
Serbest Meslek 8 -0,34 -0,38 -2,59 1,64 1,30
2,90 0,06
Mesleği Yok 22 -0,18 -0,41 -1,98 1,65 1,10
Diğer 10 0,73 0,99 -0,88 1,65 0,90
Tablo 45‟te annesi serbest meslekte çalıĢanların
x
-0,34 (Ss=1,30), annesinin mesleği olmayanlarınx
-0,18 (Ss=1,10), annesi diğer meslek grubunda çalıĢanlarınx
ise 0,73 (Ss=0,90)‟dir. Grupların standart sapmalarının genel olarak benzer olduğu ve grupların homojen bir dağılım sergilediği Ģeklinde yorumlanabilir. Çocukların anne meslek durumuna göre çaba sarf ederek kendini denetleme puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Sayısal verilere bakıldığında çocukların anne meslek durumunun çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı söylenebilir. Genellikle mesleği olmayan anneler herhangi bir iĢte çalıĢmadığından dolayı evde çocuklarıyla zaman geçirirler. ÇalıĢmayıp evde kalan anneler mesleği olup çalıĢan annelere oranla çocuklarıyla daha fazla zaman geçirip onlarla ilgilenirler. Bu durum sonucunda mesleği olmayıp herhangi bir iĢte çalıĢmayan annelerin çocukları kendini denetleme yönüyle mesleği olup çalıĢan annelerin çocuklarına oranla daha yetkin olması beklenilir. Fakat mevcut çalıĢmada elde edilen bulgular değerlendirildiğinde mesleği olmayıp çalıĢmayan annelerin evde çocuklarıyla zaman geçirip onlarla ilgilenmelerinin çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisinin üzerinde herhangi bir etkisi olmadığını düĢündürmektedir. Elde edilen bulgular doğrultusunda mesleği olup çalıĢan annelerin çocuklarıyla mesleği olmayıp çalıĢmayan annelerin çocukları birbirine benzer düzeyde çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi gösterebilecekleri gibi birbirinden farklı düzeyde de çaba sarf ederek kendini denetleme becerisini gösterebilecekleri söylenebilir.Tablo 46
Baba Meslek Durumunun Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi Üzerindeki Etkisine İlişkin Tek Yönlü Varyans Analizi Sonuçları
Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası Tek Yönlü Varyans Analizi
n Median Min Max ss F p
Baba Meslek Memur 5 0,80 0,98 -0,63 1,64 0,85 1,34 0,27 Serbest Meslek 21 -0,26 -0,49 -2,59 1,65 1,20 ĠĢçi 7 -0,03 0,17 -1,53 1,01 0,99 Diğer 6 0,32 0,43 -1,29 1,65 1,33
Tablo 46‟da babası memur olanların
x
0,80 (Ss=0,85), babası serbest meslekte çalıĢanlarınx
-0,26 (Ss=1,20), babası iĢçi olanlarınx
-0,039(Ss=0,99) ve babası diğer meslek grubunda çalıĢanlarınx
0,32 (Ss=1,33)‟dir. Çocukların baba meslek durumlarına göre çaba sarf ederek kendini denetleme puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Bulgulara bakıldığında çocukların baba meslek durumunun çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı söylenebilir. Babanın evde kalıp çocuğuyla zaman geçirmesi meslek durumuna göre değiĢir. Genellikle serbest meslekte çalıĢan babanın evde bulunma süresi memur olan bir babaya oranla daha esnektir ve çocuklarıyla daha fazla zaman geçirme olanakları vardır. Bu durumda çocuklarıyla zaman geçirirken çocuğun uygun davranıĢı ortaya koyma ve uygunsuz davranıĢı ketleme gibi çaba sarf ederek kendini denetleme beceri davranıĢlarını desteklemesi beklenir. Fakat tablo 46‟da elde edilen bulgulara bakıldığında serbest meslekte çalıĢan babanın çocuğu ile memur olan bir babanın çocuğu arasında çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasında çok fazla fark bulunmadığı ayrıca babanın meslek durumu ile çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasında bir ilĢki olmadığı söylenebilir. Babası iĢçi olan bir çocuk ile babası serbest meslekte çalıĢan veya memur olan bir çocuğun birbirine benzer düzeyde çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi gösterebileceği gibi aynı Ģekilde birbirinden farklı düzeyde de çaba sarf ederek kendini denetleme becerisini gösterebileceği düĢünülmektedir.Tablo 47
Aile Gelir Düzeyinin Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi Üzerindeki Etkisine İlişkin Bağımsız t Testi Sonuçları
Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası Bağımsız t Testi
n Median Min Max ss t p
Aile Gelir Düzeyi
Ġyi 11 -0,10 -0,49 -1,39 1,65 1,11
-0,37 0,71 Orta veya DüĢük 28 0,04 0,10 -2,59 1,65 1,20
Tablo 47‟de aile gelir durumu iyi olanların
x
-0,10 (Ss=1,11), gelir durumu orta veya düĢük olanlarınx
0,04 (Ss=1,20)‟dir. Çocukların aile gelir düzeylerine göre çaba sarf ederek kendini denetleme puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır (p>0,05). Bulgulara bakıldığında çocukların aile gelir düzeyinin çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde herhangi bir etkisi olmadığı Ģeklinde yorumlanabilir. Aile gelir düzeyi yüksek olup rahat koĢullar içinde büyüyen çocuk genellikle zengin uyarıcı çevre içerisinde olur. Ailesiyle tatile gitme, çocuklara uygun sinema filmleri izlemeye gitme, çocuklar için özel yapılmıĢ kapalı oyun park alanlarına gitme vb. sosyal etkinliklere katılma durumu aile gelir düzeyi düĢük olan çocuğa oranla daha fazla olduğu söylenebilir. Farklı sosyal ortamlara girme ve farklı uyarıcılarla karĢılaĢma durumu karĢısında çocuğun kendini denetleme becerisini geliĢtirmesi beklenir. Tablo 47‟de elde edilen bulgulara bakıldığında aile gelir düzeyi yüksek olma durumu ile aile gelir düzeyi düĢük olma durumu arasında çocuğun çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi yönüyle herhangi bir fark olmadığı tesbit edilmiĢtir. Bulgular doğrultusunda aile gelir düzeyi iyi olan çocuklar ile aile gelir düzeyi orta veya düĢük olan çocukların birbirine benzer düzeyde çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi gösterebileceği gibi aynı Ģekilde birbirinden farklı düzeyde de çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi gösterebilecekleri söylenebilir.Alan yazın incelendiğinde Valiente vd. (2006), çaba sarf ederek kendini denetleme becerisinin bileĢenleri olan odaklanma, dikkati baĢka yöne çekme, uygun davranıĢı ortaya koyma ve uygunsuz davranıĢı ketlemenin ve duygusal tepkiyi ortaya koyma üzerinde etkisi olduğu bulgusunu ifade etmiĢtir. Aynı Ģekilde Ertan (2013), çaba sarf ederek kendini denetleme performansları yüksek olan çocukların baĢ etme stratejilerini sıklıkla kullanan çocuklar olduklarını gözlemlemiĢtir. Ayrıca Yerlioğlu (2010) yaptığı çalıĢmada çocuğun
çaba sarf ederek kendini denetleme becerisinin sosyo-duygusal uyum üzerinde anlamlı bir etkileĢimi olduğunu belirtmiĢtir. Fabes vd. (1999) ise yaptığı çalıĢmada çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi yüksek olan çocukların akran iliĢkilerinde yüksek düzeydeki olumsuz duygusal tepkilerini daha az ortaya koydukları bulgusunu tesbit etmiĢtir. Ayrıca Çorapçı vd. (2010)‟nin yaptığı çalıĢmada çaba sarf ederek kendini denetleme becerisinin sosyal yetkinliği pozitif yönde yordadığı vurgulanmıĢtır. Yapılan bu çalıĢmalar gözönünde bulundurulduğunda çocukların sosyal çevresinde geçirdikleri yaĢantıların ve sosyal çevredeki akran varlığının çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde etkisi olduğu söylenebilir. Bu çalıĢmada elde edilen, kardeĢi olmayan çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi iki veya daha fazla kardeĢi olanlara göre anlamlı derecede düĢüktür bulgusu akran varlığının çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde etkisi olduğunu göstermektedir. Ayrıca tek çocuk olan çocukların kardeĢ yokluğunun, yaĢadığı sosyal çevrede akran yoksunluğuna sebep olması durumu çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde olumsuz etkiye sebep olduğunu düĢündürmektedir.
BÖLÜM V
SONUÇ ve ÖNERĠLER
Bu bölümde; çocukların mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasındaki iliĢki durumu ile cinsiyet, kardeĢ sayısı, anne babanın öğrenim düzeyi, meslek ve gelir durumu faktörlerinin mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerine etkilerinin inceleme sonuçları ve varılan sonuçlar doğrultusunda önerilere yer verilmiĢtir.
5.1. Sonuç
Bu araĢtırmada anaokuluna devam eden 5 yaĢ çocuklarının mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasında iliĢki olup olmadığı incelenmiĢtir. Ayrıca mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerisinin cinsiyet, kardeĢ sayısı, anne babanın öğrenim düzeyi, meslek ve gelir durumu faktörlerinin üzerine etkisi olup olmadığı test edilmiĢtir.
AraĢtırma için Ankara‟nın Keçiören ilçesine bağlı 5 bağımsız anaokuluna devam eden 5 yaĢ grubu çocuklardan 18 kız 22 si erkek olmak üzere toplam 40 çocuk rastgele seçilerek çalıĢma grubu oluĢturulmuĢtur. Çocukların annelerine Kısa Mizaç ölçeği, öğretmenlerine ise Sosyal Yetkinlik ve DavranıĢ Değerlendirme-30 ölçeği uygulanmıĢtır. Ayrıca Çocuklara Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Bataryası‟nın altı oyun çalıĢmasından hazzı ve keyif verici etkinlikleri erteleme becerisini ölçen iki basit ketleme oyunu Bonibon/kraker geciktirme ve Hediye bekleme (Snack Delay and Gift Wrap) seçilerek uygulanmıĢtır. Oyun uygulaması esnasında video çekimi yapılarak yapılan uygulama kayıt altına alınmıĢtır. Elde edilen verilerin yöntem kısmında bahsedilen tekniklerle analiz edilmesi sonucu bulgular ortaya konularak aĢağıdaki sonuçlara ulaĢılmıĢtır.
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile mizaç özellikleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile mizaç özellikleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile sosyal yetkinlik özellikleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların Mizaç Özellikleri İle İlgili Sonuçlar
Çocukların mizaç özellikleri ile cinsiyet arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların mizaç özellikleri ile kardeĢ sayısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların mizaç özellikleri ile anne öğrenim düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların mizaç özellikleri ile baba öğrenim düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların mizaç özellikleri ile anne meslek durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların mizaç özellikleri ile baba meslek durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların mizaç özellikleri ile aile gelir düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların Sosyal Yetkinlik Özellikleri İle İlgili Sonuçlar
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile cinsiyet arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile kardeĢ sayısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile anne öğrenim düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile baba öğrenim düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile anne meslek durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmuĢtur (p>0,05). Meslek sahibi olmayan annelerin çocuklarının toplam sosyal yetkinlik puanı diğer anne meslek gruplarına dâhil çocuklara göre anlamlı derecede düĢüktür.
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile baba meslek durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların sosyal yetkinlik özellikleri ile aile gelir düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların Çaba Sarf Ederek Kendini Denetleme Becerisi İle İlgili Sonuçlar
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile cinsiyet arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile kardeĢ sayısı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmuĢtur (p<0,05). KardeĢi olmayan çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme batarya puanı iki veya daha fazla kardeĢi olan çocuklara göre anlamlı derecede düĢüktür.
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile anne öğrenim düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile baba öğrenim düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile anne meslek durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile baba meslek durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi ile aile gelir düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir iliĢki bulunmamıĢtır (p>0,05).
Yapılan bu çalıĢmada elde edilen sonuçlar göz önünde bulundurulduğunda çocukların mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi arasında herhangi bir iliĢkinin olmadığı bulgusu elde edilmiĢtir. Fakat annenin meslek sahibi olması çocukların sosyal yetkinlik özellikleri üzerinde etkili olduğu ve meslek sahibi olmayan annelerin çocuklarının sosyal yetkinlik puanı diğer anne meslek gruplarına dâhil çocukların sosyal yetkinlik puanına göre anlamlı derecede düĢük olduğu tesbit edilmiĢtir. Ayrıca
çocukların kardeĢi olmama ve kardeĢ sayısının çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerisi üzerinde etkili olduğu ve kardeĢi olmayan çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme puanı iki veya daha fazla kardeĢi olanlara göre anlamlı derecede düĢük olduğu tespit edilmiĢtir. Elde edilen sonuçların desteklenmesi amacıyla ileride bu konularla ilgili çalıĢmalar yapılması umut edilmektedir.
5.2. Öneriler
Öğretmenlere Yönelik Öneriler
Çocukların sosyal yetkinlik özelikleri ve çaba sarf ederek kendini denetleme becerilerinin önemi hakkında okul öncesi eğitim kurumlarında velilere seminerler düzenlenmesi önerilir.
Okul öncesi öğretmenlere, bu çalıĢmada elde edilen, meslek sahibi olan annelerin çocuklarının mesleği olmayan annelerin çocuklarına göre sosyal yönden daha yetkin oldukları bulgusunu göz önünde bulundurup, annesinin mesleği olmayan öğrencilerini sınıf ortamında bağımsız olabilecekleri sosyal yaĢantılarla desteklemeleri önerilir.
Okul öncesi öğretmenlere, sınıf ortamlarında kardeĢi olmayan çocukların çaba sarf ederek kendini denetleme becerilerini desteklemek amacıyla, akranlarıyla etkileĢime girdiği bağımsız hareket edebilecekleri etkinlikler planlayıp uygulamaları önerilir.
Araştırmacılara yönelik Öneriler
Bu araĢtırmada 40 çocuk ile oluĢturulan çalıĢma grubuyla çalıĢılmıĢtır. Gelecekteki araĢtırmalarda daha geniĢ bir örneklem grubu katılımcılarla çalıĢılması mevcut bulguların geçerliğini test etmeye ve alan yazınına katkıda bulunacaktır.
AraĢtırmacılara, anne mesleği olmayan çocukların sosyal yetkinlikleri mesleği olan annelerin çocuklarına göre daha düĢüktür mevcut çalıĢma bulgusunu göz önünde bulundurup, anne mesleği olmayan çocuklarla bir çalıĢma grubu oluĢturup çocukların sosyal yetkinliklerine yönelik çalıĢma yapılması önerilir.
KAYNAKLAR
Adler, A. (2014). Understanding human nature, insan tabiatını tanıma (A. Yörükan, Çev.). Ġstanbul: Türkiye ĠĢ Bankası Kültür.
Adler, A. (2013). Menschenkenntnis, insanı tanıma sanatı (K. ġipal, Çev.). Ġstanbul: Say. AkbaĢ, A., & Budak, E. (2011). Okul öncesi çocuğunun gelişimi ve Eğitimi. Ġstanbul: Ġdeal. Alexander, D. (2005). Child care and child development. New York London: The
Guilford.
Alkan Ersoy, Ö. (2014). Çocukların geliĢimini anlama ve değerlendirme. Neslihan Avcı- Mehmet Toran (Ed.), Okul öncesi eğitime giriş içinde (s. 110-111). Ankara: Anı. Altay, F., & Güre, A. (2012). Okulöncesi kuruma (devlet-özel) devam eden çocukların
sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranıĢları ile annelerinin ebeveynlik stilleri arasındaki iliĢkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, Educational Sciences,
Theory & Practice, 12(4), 2699-2718.
Altan, Ö. (2006). The effects of maternal socialization and temperament on children’s
Emotion regulation. Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Ġstanbul.
Andı, F. T. (2014). Okul öncesi çocukarda öğretmen tarafından ölçülen sosyal davranış
denetimi, sosyal uyum ve sosyal yeterlilik düzeylerinin, ebeveyn çocuk yetiştirme tutumları ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul.
Aral, N., & Baran, G. (2011). Çocuk gelişimi. Ġstanbul: YA-PA.
Argyle, M. (1967). The psychology of interpersonal behavior. Middlesex, England: Penguin 2 ġubat 2016 tarihinde http://www.amazon.co.uk/The-Psychology- Interpersonal-Behaviour-Penguin/dp/0140172742 sayfasından eriĢilmiĢtir.
Arkar, H. (2008). Cloninger‟in psikobiyolojik kiĢilik kuramı. Klinik Psikiyatri, 11, 115-