Sosyal İlişkileri ve Serbest Zamanlarını Değerlendirme Durumu

Bu başlık altında, evde bakım hizmeti veren bireylerin kendilerini sosyal yönden değerlendirme durumları, serbest zamanlarını değerlendirme durumları, sosyo-kültürel etkinliklere katılma durumları, sportif etkinliklere katılma durumları ve sahip oldukları hobi ve uğraşlarla ilgili bilgilere yer verilmiştir.

2.4.1. Sosyal Yönden Değerlendirme

Tablo 27’de araştırmaya katılan bireylerin kendilerini sosyal yönden değerlendirme durumları ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Tablo 27 de de görüldüğü üzere bakıcı bireylerin; %63,6’sı sosyal faaliyetlere yeterli zaman ayıramadığını ifade etmişlerdir. %21,4 ile insanlarla bir arada olmaktan memnuniyet duyanlar ikinci sırada yer almaktadır. Bunu %5,8 ile yaşından dolayı sosyal ortamlara girmekte zorlananlar, %5,3 ile insanların bir arada olduğu ortamlar beni sıkıyor cevabını verenler ve % 2,9 ile de kendini sosyal yönden aktif bir insan olarak değerlendirenler takip etmektedir. Hemen akabinde %1’lik dilim ise sosyal çevre (arkadaş bulamıyorum) edinemediğini ifade etmiştir.

Tablo 27

Kendilerini Sosyal Yönden Değerlendirme Durumu

Kendisini Sosyal Yönden Değerlendirme Durumu Sayı Yüzde Sosyal faaliyetlere yeterli zaman ayıramıyorum _{131 63,6}

İnsanlarla bir arada olmaktan memnuniyet duyuyorum 44 21,4 Yaşımdan dolayı sosyal ortamlara girmekte zorlanıyorum 12 5,8 İnsanların bir arada bulunduğu ortamlar beni sıkıyor 11 5,3 Kendimi sosyal yönden aktif bir insan olarak değerlendiriyorum 6 2,9 Sosyal çevre (arkadaş bulamıyorum) edinemiyorum 2 1,0

Toplam 206 100,0

Tablo 27’den de anlaşılacağı üzere; araştırma grubunu oluşturan bireylerin büyük çoğunluğu çalışma kapsamında sorulan sorulara paralel cevaplar vermişlerdir. Evde bakım hizmetinin sorumluluğunu üstlenen birçok birey kendini sosyal yönden aktif bir birey olarak görmemektedir.

2.4.2. Serbest Zaman Değerlendirme

Serbest zaman kavramı “bireyin çalışma ve diğer ödevleri dışında özgürce dinlenme, eğlenme, toplumsal başarı veya kişisel gelişimi için kullandığı bir zamandır”. Bu zamanın kişisel doyum ve ilgi doğrultusunda istenildiği gibi kullanılması önemlidir (Onat, 2003: 70).

Tablo 28

Serbest Zamanlarını Değerlendirme Durumları

Serbest zamanlarını değerlendirme Sayı Yüzde

Serbest zamanlarımda hiçbir şey yapmıyorum 118 57,3 Serbest zamanlarımı arkadaşlarla buluşarak

değerlendiriyorum ^{39 18,9}

Serbest zamanlarımı hobilerle değerlendiriyorum 16 7,8 Serbest zamanlarımı gönüllü faaliyetlere katılarak

değerlendiriyorum ^{8 3,9}

Serbest zamanlarımı etkili bir şekilde değerlendiriyorum 7 3,4 Serbest zamanlarımı kültürel ve sanatsal faaliyetlerle

değerlendiriyorum ^{4 1,9}

Serbest zamanlarımı kahvehaneye giderek

değerlendiriyorum ^{4 1,9}

Serbest zamanlarımı tatil yaparak değerlendiriyorum _{1 ,5}

Serbest zamanlarımı sportif faaliyetlerle değerlendiriyorum 1 ,5

Diğer 8 3,9

Toplam 206 100,0

Serbest zaman, emeklilik döneminin insana sağladığı bir kazanç olduğu kadar, insanın ne yapacağını bilmediği karmaşık bir olay olarak da görülmektedir. 1972’de yapılan uluslararası bir gerontoloji konferansında, çağımızın en büyük problemi olarak sadece serbest zamanları değerlendirme konusu üzerinde durulmuştur. Çağımızda pek çok yaşlı ve bakıcısı, her gün zamanlarının büyük bir kısmını hiçbir şey yapmadan geçirmektedir. Bunun sonucu olarak ortaya çıkan moral çöküntüsü ve isteksizlik gibi durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu ve buna benzer problemlerin ortaya çıkmasını engellemek, yaşlıların ve bakıcılarının serbest zamanlarını doyum sağlayıcı faaliyetlerle değerlendirmelerine yardımcı olmak amacıyla günümüzde refah düzeyi gelişmiş

toplumlarda emeklilik sonrası serbest zaman değerlendirme programlarına ağırlık verilmektedir (Puner, 1988: 200). Ülkemizde ise yaşlı bireylerin ve özellikle bakıcıların serbest zaman istek ve beklentilerini karşılayacak programlara uygulamada nadiren rastlanmaktadır.

Tüm bu verilerden hareketle araştırmaya katılan bakıcı bireylerin yarıdan fazlası (57,3) serbest zamanlarında hiçbir şey yapmadıklarını ifade etmişlerdir. %18,9’u serbest zamanlarını arkadaşlarıyla buluşarak değerlendirdiğini, %7,8’i hobilerle değerlendirdiğini, %3,9’u gönüllü faaliyetlere katılarak değerlendirdiğini, %3,4’ü etkili bir şekilde değerlendirdiğini, %1,9’u kültürel ve sanatsal faaliyetlerle ve kahveye giderek değerlendirdiğini, %,5’i sportif faaliyetler ve tatil yaparak değerlendirdiğini ifade etmişlerdir. %3,9’u ise serbest zamanlarını değerlendirme durumlarına diğer cevabını vermişlerdir.

2.4.3. Sosyo-Kültürel Etkinliklere Katılım

Tablo 29’da da görüldüğü üzere görüşülen bireylerin; %77,2’si sosyo-kültürel etkinliklere katılmadığını belirtmiştir. Hemen akabinde sırası ile; %11,7’si sosyo-kültürel etkinliklere ayda birden daha nadir katıldığını, %4,4’ü ayda bir kez katıldığını, %1,5’i haftada bir kez katıldığını, %1’i ise haftada birkaç kez katıldığını ifade edenler takip etmektedir. %4.4’ü ise sosyo-kültürel etkinliklere katılım durumuna diğer yanıtını vermişlerdir.

Tablo 29

Sosyo-Kültürel Etkinliklere Katılma Durumları

Sosyo- Kültürel Etkinliklere Katılma Durumu Sayı %

Sosyo-kültürel etkinliklere katılmıyorum 159 77,2

Sosyo-kültürel etkinliklere ayda birden daha nadir katılıyorum 24 11,7 Sosyo-kültürel etkinliklere ayda bir kez katılıyorum 9 4,4 Sosyo-kültürel etkinliklere haftada bir kez katılıyorum 3 1,5 Sosyo-kültürel etkinliklere haftada birkaç kez katılıyorum 2 1,0

Diğer 9 4,4

Yukarıda açıklaması yapılan sosyo-kültürel etkinliklere katılım oranları oldukça düşük seviyeleri takip etmektedir. Katılım oranlarının bu kadar düşük olmasında çalışmanın birçok bölümünde de ifade edildiği gibi, Gümüşhane ilinin mevcut yapısının etkili olduğu düşünülmektedir. Gümüşhane ilinde sosyo-kültürel etkinlikler ve imkanlar oldukça düşük durumdadır. Bu durumun sonucunda ise, bakım hizmetini sunan bireylerin sosyo-kültürel etkinliklere katılımının doğrudan etkilendiği düşünülebilir. Ayrıca araştırmaya katılan bireylerin birçoğunun ekonomik gelirinin düşük olmasından ve sosyo-kültürel etkinliklerin ise belirli bir maliyet taşımasından ötürü, sosyo-kültürel etkinliklere katılımın düşük olduğu düşünülebilir.

Araştırmacının veri toplama sürecinde elde ettiği izlenimler doğrultusunda sosyo-kültürel etkinliklere ayda birden daha nadir ve ayda bir katıldığını ifade eden bireylerin büyük çoğunluğu birbirlerine yakın evlerde ve şehir merkezine en yakın mahallelerde ikamet etmektedirler.

2.4.4. Sportif Etkinliklere Katılım

Tablo 30’da bakım veren bireylerin spor salonuna devam etme, herhangi bir sporla faal olarak ilgilenme gibi spor etkinliklerine faal olarak katılma durumları incelenmiştir.

Tablo 30

Sportif Etkinliklere Katılma Durumu

Sportif Etkinliklere Katılma Sayı %

Sportif etkinliklere katılmıyorum 182 88,3

Sportif etkinliklere ayda birden daha nadir katılıyorum 14 6,8 Sportif etkinliklere ayda bir kez katılıyorum 8 3,9 Sportif etkinliklere haftada bir kez katılıyorum 2 1,0

Toplam 206 100,0

Elde edilen verilere göre; bakıcı bireylerin %83,3’ü faal olarak sportif etkinliklere katılmamaktadır. Bunu sırasıyla %6,8 ile sportif etkinliklere ayda birden daha nadir katılanlar , %3,9 ile sportif etkinliklere ayda bir kez katılanlar yer almaktadır. Sportif etkinliklere haftada bir kez katıldığını ifade edenler %1 ile en son sırada yer almaktadır.

Tablo 30’dan evde bakım hizmeti veren bireylerin büyük çoğunluğunun (88,3) sportif etkinliklere faal olarak katılmadıkları anlaşılmaktadır.

2.4.5. Sahip Olduğu Hobiler

Tablo 31’ de araştırmaya katılan bireylerin sahip oldukları hobiler ile ilgili bilgiler yer almıştır.

Tablo 31

Sahip Olduğu Hobiler

Hobi Sayı %

Herhangi bir hobi ya da uğraş ile ilgilenmiyorum 73 35,4

Örgü 71 34,5 Bahçe işleri 30 14,6 Müzik 14 6,8 Kitap okuma 6 2,9 Resim 3 1,5 Maket 2 1,0 Fotoğrafçılık 1 ,5

Şiir- Öykü- Roman Yazmak 1 ,5

Diğer 5 2,4

Toplam 206 100,0

Bakım hizmeti veren bu bireylerin % 35,4’ü herhangi bir hobi ya da uğraş ile ilgilenmediğini belirtmiştir. Herhangi bir hobi ya da uğraş ile ilgilendiğini ifade edenlerin %34,5’i örgü, %14,6’sı bahçe işleri yapmakta, %6,8’i müzik dinlemekte, %2,9’u kitap okumakta, %1,5’i resim , %1’i maket yapmakta, %,5’i fotoğraf çekmekte ve şiir-öykü-roman yazmakta, %2,4’ü ise diğer uğraş alanları ile ilgilenmektedir.

Araştırmaya katılan birçok birey yaşlısı ile ilgilendiği için herhangi bir hobi edinmeye vaktinin olmadığını ifade etmişlerdir. Gerek Gümüşhane ilinin sosyo-kültürel etkinliklerinin yetersiz oluşu, gerekse de herhangi bir hobi ve uğraş için yeterli teşvikin yapılmaması (kurslar gibi) hobi oranlarının bu kadar düşük oranda olmasında etkili olduğu düşünülebilir. Ayrıca kadın katılımcıların fazla oluşunun da uğraşılan hobilerde ‘örgü’yü birinci sıraya taşıdığı düşünülebilir. Yine Gümüşhane ilinin sosyo-kültürel yapısı ve geçim tarzı bahçe işlerinin diğer hobi alanlarına göre daha fazla uğraşıldığı sonucunu bizlere düşündürebilir. Kitap okuma ve şiir- öykü- roman yazma oranlarının düşük olmasında ise, araştırmaya katılan bireylerin birçoğunun eğitim seviyelerinin düşük olmasının etkili olduğu söylenebilir.

Çalışma genelinde bakım hizmeti veren bireylere sorulan sosyo- kültürel ve sportif etkinliklere katılım durumları ile serbest zamanlarını nasıl değerlendirdikleri ve kendilerini sosyal yönden nasıl değerlendirdikleri ile ilgili sorulara alınan cevaplar büyük oranda benzerlik göstermektedir. Büyük çoğunluğu bakım hizmetinin zorluğundan dolayı araştırmacıya ‘ kızım ne boş zamanı, boş zaman mı bulabiliyoruz sanki’ gibi çeşitli söylemlerde bulunmuşlardır. Hem bakım hizmetinin bünyesinde barındırdığı çeşitli güçlükleri hem de Gümüşhane ilinin sosyal faaliyetler açısından yetersiz ve gelişmemiş bir şehir olması nedeniyle katılımcılardan yüksek oranda olumsuz cevap alındığı düşünülmektedir.

2.5. Bakım Hizmeti Veren Bireylerin Yaşlılar ve Yaşlılık Dönemi Hakkındaki