BÖLÜM 2: BULGULAR VE YORUM
2.2. Genel Ekonomik Durum
Bu bölümde, araştırmaya katılan bireylerin sahip oldukları sosyal güvence durumu, gelirlerinin günlük ihtiyaçlarını karşılamadaki yeterlilik durumu, sahip oldukları gelir
durumu, risk durumunda sahip oldukları gelir durumu, evlerinin kime ait olduğu durumları ele alınacaktır.
2.2.1. Sosyal Güvence
Tablo 15’de araştırmaya katılan bakıcı bireylerin sahip oldukları sosyal güvencelerine göre dağılımı gösterilmiştir. Elde edilen verilere göre; bakıcı bireylerin %60,2’sinin herhangi bir sosyal güvenceye sahip olmadığı, %21,4’ünün SSK, %8,3’ünün bağkur, %4,9’unun emekli sandığına sahip olduğu, % 5,3’ünün ise diğer kategorisinde yer aldığı sonucuna varılmıştır. Diğer kategorisi ise, daha çok bireysel emeklilik sahibi ve 2022 kapsamında yaşlılık aylığı alan bakıcı bireylerden oluşmaktadır.
Tablo 15
Sosyal Güvence Durumlarına Göre Dağılım
Sosyal Güvenlik Durumu Sayı %
Herhangi bir sosyal güvenceye sahip değilim 124 60,2
SSK 44 21,4
Bağkur 17 8,3
Emekli Sandığı 10 4,9
Diğer 11 5,3
Toplam 206 100,0
Yaşlı bakımını üstlenen bakıcı bireylerin sahip oldukları sosyal güvence durumlarının, onların gelirlerinin yeterlilik durumuyla da ilişkili olduğu söylenebilir. Geçmişte emekli olmuş olan bir bireyin, bir sosyal güvenceye sahip olmaları ve dolayısıyla her ay düzenli bir şekilde gelir elde ettiği düşünülebilir. Bu durum gelir miktarının, kendilerine yetip yetmediği konusunda fikir sahibi olmasında etkili olabilir.
Yaşlı bireylerin gelirlerinin yeterlilik durumuyla ilgili veriler Tablo 16’da gösterilmektedir.
2.2.2. Gelir Durumu
Tablo 16’da da görüldüğü üzere, araştırmaya katılan bakıcı bireylerin % 76,7’ si elde ettikleri gelirin günlük ihtiyaçlarını karşılamada kendilerine yetmediklerini belirtmişlerdir. %14,6’sı elde ettikleri gelirlerin günlük ihtiyaçlarını karşılamada kendilerine yettiğini, %3,9’u elde ettikleri gelirlerin günlük ihtiyaçlarını karşılamada kendilerine fazlasıyla yettiğini, %4,9’u ise diğer cevabını vermiştir. Diğer cevabını veren bireyler daha çok çocuk ya da torunlarının kendilerine maddi destek olmaya çalıştıklarını ifade etmişlerdir.
Tablo 16
Gelirlerinin Günlük İhtiyaçlarını Karşılamadaki Yeterlilik Durumu Elde Ettikleri Gelirin İhtiyaçlarını Karşılama Durumu Sayı % Elde ettiğim gelir günlük ihtiyaçlarımı karşılamada bana
yetmiyor 158 76,7
Elde ettiğim gelir günlük ihtiyaçlarımı karşılamada bana
yetiyor 30 14,6
Elde ettiğim gelir günlük ihtiyaçlarımı karşılamada ve
planlarımı gerçekleştirmemde bana fazlasıyla yetiyor 8 3,9
Diğer 10 4,9
Toplam 206 100,0
Elde ettiğim gelir bana fazlasıyla yetiyor cevabını veren bireyler çalışmamız kapsamında objektif cevap almakta en çok zorlandığımız grubu oluşturmaktadır. Çalışmanın bilimselliği açısından verilen cevaplara kesinlikle müdahale edilmemiştir. Fakat maddi durum ile ilgili sorulara bakım paralarının kesileceği korkusu ile doğru cevap vermekten sakınan bakıcı bireyler olmuştur.
Yaşlı bireylerin bakımını üstelenen bakıcı bireylerin özellikle Bağkur ve SSK bünyesinde sosyal güvencesi olanların ve sosyal yardım karşılığında sosyal güvenceye sahip olanların, aldıkları miktarın kendilerine yetmediğini, bu nedenle devletin ilave bir hizmetinden yararlanmak istediklerini belirtmişlerdir.
Çalışmamız kapsamında elde ettiğimiz önemli verilerden biri de, bakıcı bireylerin sahip oldukları sosyal güvence durumlarından memnuniyet düzeylerinin düşük olması ve ilave bir bakım sigortasına ihtiyaç duymalarını belirtmeleri olmuştur. Sadece evde
bakım hizmetinin sorumluluğunu üstlenen ve herhangi bir güvenceye sahip olmayan özellikle de kendi yaşı da ilerlemiş bakıcı bireyler, bu durumdan oldukça fazla yakınmışlardır.
Genç bakıcılar ise yaşlı bireyin yanında bulunmak zorunda oldukları için çalışamadıklarını bu nedenle de ekonomik bir güvencelerinin olmadığını ve bakım sigortasının kendilerine temin edilmesi gerektiğinin önemini sıklıkla vurgulamışlardır.
2.2.3. Gelir Kaynakları
Tablo 17’de araştırmaya katılan bakıcı bireylerin gelir kaynak durumları gösterilmiştir.
Tablo 17
Gelir Kaynak Durumları
Gelir Kaynağı Sayı %
Evde bakım aylığı dışında gelirim yok 63 30,6
Eşimin Emekli Maaşı Var 36 17,5
Eşim çalışıyor 35 17,0
Emekli Maaşım Var 17 8,3
Akrabalarım, Yakınlarım ve Komşularımdan Yardım Alıyorum 12 5,8 2022 Sayılı Yasa Uyarınca Bağlanan Yaşlılık Aylığım Var 11 5,3
Halen Çalışıyorum 11 5,3
Belediyelerden Yardım Alıyorum 7 3,4
Kira Gelirim Var 6 2,9
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfından Yardım Alıyorum 3 1,5
Çocuklarımdan Yardım Alıyorum 2 1,0
Cevap vermedi 3 1,5
Toplam 206 100,0
Elde edilen verilere göre; bakım hizmetinin sorumluluğunu üstlenen bireylerin % 30,6’sı evde bakım aylığı dışında herhangi bir gelirinin olmadığını belirtmiştir. % 17,5’i eşinin emekli maaşı olduğunu, % 17,0’ si eşinin çalıştığını, %8,3’ü kendisinin emekli maaşı olduğunu, %5,8’i akrabalarından, yakınlarından ve komşularından yardım aldığını, %5,3’ü kendisinin çalıştığını, %3,4’ü belediyelerden yardım aldığını, %2,9’ u kira geliri olduğunu, %1,5’i sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfından yardım
aldığını, %1’i çocuklarından yardım aldığını belirtmiştir. %1,5’i ise soruyu yanıtsız bırakmıştır.
Soru sorulan 206 katılımcının tamamı evde bakım aylığı almaktadır. Bu nedenle evde bakım aylığı dışında herhangi bir gelirlerinin olup olmadığı araştırılmıştır. Katılımcıların büyük çoğunluğu evde bakım aylığı dışında herhangi başka bir gelirlerinin olmadığını belirtmiş, özellikle de bakım aylığının kesilme korkusu nedeni ile birçok katılımcı öncelikle soruyu cevaplamak istememiş, çalışmanın amacı detaylı olarak anlatıldıktan sonra soruyu yanıtlamışlardır. %1,5’lik dilimde yer alan ve soruya cevap vermeyen bireylerin bu korkulardan dolayı ikna olmayıp soruyu cevapsız bıraktığı düşünülebilir. Çalışma kapsamında eşinin çalıştığını belirten kişilerin, genellikle yaşı, orta yaş ve altında bulunan kadın katılımcılar olduğu düşünülebilir. Mevcut durumda hala kendisinin çalıştığını belirten kişilerin ise, genellikle erkek katılımcılardan oluştuğu söylenebilir.
2.2.4. Risk Durumundaki Gelirleri
Tablo 18’de bakım veren bireylerin herhangi bir risk durumunda sahip oldukları gelir durumlarına yer verilmiştir.
Tablo 18
Risk Durumunda Sahip Oldukları Gelir Durumları
Sahip Olunan Gelir Sayı %
Hiçbiri 193 93,7
Vadesiz banka hesabı 11 5,3
Altın 2 1,0
Toplam 206 100,0
%93,7’ si herhangi bir ilave gelirinin olmadığını belirtmişlerdir. %5,3’ü vadesiz banka hesabı olduğunu, %1’i ise altını olduğunu belirtmiştir. Araştırma kapsamında yer alan, risk durumunda sahip olunan; ‘Ziynet Eşyası, Yatırım Fonu, Hisse Senedi ve Diğer’ cevaplarını veren herhangi bir katılımcı bulunmamaktadır.
Araştırmaya katılan bireylerin yüksek oranda (%93,7) herhangi bir risk durumunda ilave bir gelire sahip olmadıkları sonucuna varılmıştır.
2.2.5. Ev Sahibi Olma Durumu
Araştırmada yer alan bakıcı bireylerin evlerinin kime ait oldukları durumuyla ilgili bilgilere tablo 19’da yer verilmiştir. Elde edilen bulgulara göre; bakım hizmetini veren bireylerin % 36,9’u oturduğu eve kira ödemektedir. %31,6’sı evinin eşine ait olduğunu belirtirken, %17’si kendisine ait olduğunu, %13,6’sı akrabalarına ait olduğunu, %1’ i ise çocuklarına ait olduğunu belirtmiştir.
Tablo 19
Evlerinin Kime Ait Oldukları Durumu
Ev Kime Ait Sayı %
Kira 76 36,9 Eşime 65 31,6 Kendime 35 17,0 Akrabalarıma 28 13,6 Çocuklarıma 2 1,0 Toplam 206 100,0
Ev sahibi olan bakıcı bireyler dışında kalan bireylerden, yakınlarına ait konutta kalanların bir kısmı kira ödemekte, diğer kısmı ise kira ödememektedir. Yakınlarına ait bir konutta kalan bakıcı bireylerden kira ödeyenlerden bir kısmı, yakınlarının maddi desteğe ihtiyaç duyduğunu, bu sebeple onlara maddi destek amaçlı kira ödediklerini belirtmişlerdir. Ayrıca çalışma dahilinde yer alan birçok mahalle merkeze sonradan bağlanmış köylerden oluşmaktadır. Bu nedenle oturduğu evin kendine veya eşine ait olduğunu belirten birçok ev, köy yaşamına uygun kendini idame ettirebilecek müstakil yapılardan oluşmaktadır.