Bu araştırmada üst biliş stratejilerinin öğretmen adaylarının üst bilişsel farkındalıklarına, fen öğretimi öz yeterliklerine ve öğretmenlik öz yeterlik algısına etkileri incelenmiştir. Araştırma sonucunda nicel verilerden elde edilen sonuçlar aşağıda sunulmuştur.
Deneysel süreç sonunda üst biliş stratejilerinin uygulandığı deney grubu öğrencileri ile üst biliş stratejilerinin uygulanmadığı kontrol grubu öğrencilerinin üst bilişsel farkındalıkları arasında anlamlı bir farklılık çıkmıştır. Bu farklılık deney grubu lehinedir. Böylece araştırmada üst biliş stratejisi olarak kullanılan günlük tutma ve soru sorma yöntemleri öğretmen adaylarının üst bilişsel farkındalıklarının artırılmasında etkili olmuştur. Deney grubu öğrencilerinin BFE’nin boyutları olan bilişin bilgisi ve bilişin düzenlenmesi boyutlarına ait farkındalık düzeyleri hem ön testte hem de son testte “yüksek” düzeydedir. Uygulama sonrasında deney grubu öğrencilerinin BFE’nin geneline ve alt boyutları olan bilişin bilgisi ve bilişin düzenlenmesi boyutlarına ait farkındalık düzeyleri ön teste göre anlamlı düzeyde artmıştır. Bu durum üst biliş stratejilerinin öğretmen adaylarının üst bilişsel farkındalıklarını arttırdığını göstermektedir. Kontrol grubunun ise deneysel süreçten önce ön testte bilişin bilgisi, bilişin düzenlenmesi ve BFE envanterinin geneli için farkındalık düzeyleri “yüksek” düzeydedir. Deneysel süreç sonunda ise kontrol grubundaki öğretmen adaylarının BFE’ne ilişkin görüşleri değişmemiştir. Yani deneysel süreç sonunda da bilişin bilgisi, bilişin düzenlenmesi ve BFE envanterinin geneli için farkındalık düzeyleri “yüksek” düzeydedir. Ayrıca BFE envanteri ve alt boyutlarına ait farkındalık puan ortalamalarında hiç bir değişim olmamıştır. Kontrol grubunun ön test ve son test puanları arasında anlamlı bir fark yoktur. Bu durum kontrol grubunda yapılan öğretimin üst bilişsel farkındalığı arttırmada etkili olmadığını göstermektedir.
Deneysel süreç sonunda deney grubu öğrencileri ile kontrol grubu öğrencilerinin fen öğretimine yönelik öz yeterlik inançları arasında anlamlı bir farklılık çıkmamıştır. Üst biliş stratejileri deney grubundaki öğretmen adaylarının fen öğretimine yönelik öz yeterlik inançlarını etkilememiştir. Üst biliş stratejisi olarak kullanılan günlük tutma ve soru sorma öğretmen adaylarının fen öğretimi öz yeterlikleri üzerinde etkili olmamıştır. Ayrıca FÖYÖYĐÖ alt boyutlarına ait son test sonuçlarında deney ve kontrol grubunun görüşleri farklı çıkmıştır. Son testte kişisel öz yeterlik inancı boyutunda deney grubunun ortalaması daha yüksektir. Ancak bu fark kontrol grubuyla anlamlı farklılık oluşturacak kadar çıkmamıştır. Sonuç beklentisi boyutunda ise kontrol grubundaki öğrencilerin öz yeterlik algısı deney grubundaki öğrencilerden anlamlı farklılık oluşturacak kadar yüksek çıkmıştır. Deney grubu öğrencilerinin ön testte FÖYÖYĐÖ’nin geneli, kişisel öz yeterlik ve sonuç beklentisi boyutlarına ait yeterlik algıları “orta” düzeyde iken; son testte kişisel öz yeterlik düzeyi artarak “yüksek” düzey olmuş, diğer iki boyut aynı düzeyde kalmıştır. Deneysel süreç sonunda deney grubu öğrencilerinin kişisel öz yeterlik inançları ve ölçeğin geneline ait yeterlik algıları yükselmiş, ancak bu artış ön test ile anlamlı farklılık oluşturmamıştır. Uygulama sonunda deney grubundaki öğretmen adaylarının sonuç beklentisine ait yeterlik algıları değişmemiştir. Bu durum deney grubunda uygulanan üst biliş stratejilerinin öğretmen adaylarının sadece kişisel öz yeterlik algısını olumlu etkilediğini göstermektedir. Kontrol grubunun ise FÖYÖYĐÖ’nin boyutlarına ait ön testteki yeterlik algıları son testte de aynı kalmıştır. Yani, kişisel öz yeterlik düzeyleri ile FÖYÖYĐÖ’nin geneli hem ön testte hem de son testte “orta” düzeydedir. Sonuç beklentisine ait ön test son test algı düzeyleri de “yüksek” düzeydedir. Deneysel süreç sonunda kontrol grubundaki öğretmen adaylarının fen öğretiminde kişisel öz yeterlik inancı, sonuç beklentisi ve ölçeğin geneline ait görüşlerinde ön testle anlamlı farklılık oluşturacak bir değişiklik olmamıştır. Buna göre kontrol grubunda uygulanan öğretim, öğretmen adaylarının FÖYÖYĐÖ’ne ait yeterlik algılarını değiştirmemiştir.
Deneysel süreç sonunda deney grubu öğrencileri ile kontrol grubu öğrencilerinin öğretmen öz yeterlik inançları arasında anlamlı bir farklılık çıkmıştır. Bu farklılık öğrenci katılımını sağlama, öğretimsel stratejiler alt boyutlarında ve ölçeğin genelinde çıkmıştır. Bu durum üst biliş stratejilerinin öğretmen adaylarının öğrenci katılımını sağlama ve öğretimsel stratejilerle ilgili öğretmen yeterlik algılarını arttırdığını göstermektedir. Deneysel süreçten önce deney grubundaki öğretmen adaylarının
ÖÖYÖ’nin geneline ve alt boyutlarına ait yeterlik algıları “yüksek” düzeydedir. Deneysel süreç sonunda ise öğretmen adaylarının ÖÖYÖ’nin geneline ve alt boyutlarına ait yeterlik algıları olumlu yönde artmıştır ve “yüksek” düzeydedir. Üst biliş stratejileri deney grubundaki öğretmen adaylarının ÖÖYÖ alt boyutlarından öğrenci katılımını sağlama, sınıf yönetimi ve ölçeğin geneline ait yeterliklerini ön test ile anlamlı farklılık oluşturacak kadar artırmıştır. Günlük tutma ve soru sorma stratejileri öğretmen adaylarının öğretmenlik öz yeterlikleri üzerinde etkili olmuştur. Kontrol grubunun ise ÖÖYÖ’nin geneline ve alt boyutlarına ait yeterlik algıları hem ön testte hem de son testte “yüksek” düzeydedir. Ayrıca son testteki ÖÖYÖ’nin geneline ve alt boyutlarına ait yeterlik algı düzeyleri ön teste göre az da olsa artış göstermiştir. Ancak bu artış ön test ile anlamlı farklılık oluşturacak kadar olmamıştır. Yani, kontrol grubunda uygulanan öğretim, öğretmen adaylarının ÖÖYÖ’ne ve alt boyutlarına ait yeterlik inançları üzerinde etkili olmamıştır.
Araştırmanın nitel verilerinden elde edilen sonuçlar şu şekildedir:
Deneysel süreç sonunda öğretmen adaylarının planlama, kendini ve arkadaşını izleme ve değerlendirme becerileri gelişmiştir. Deneysel süreç boyunca görüşme yapılan öğretmen adaylarının kendini kontrol etme becerilerinde bir değişiklik olmamıştır. Yani, deneysel uygulama öğretmen adaylarının kendini kontrol etme becerileri üzerinde etkili olmamıştır.