Fen ve Teknoloji Öğretimi II dersinde deney ve kontrol grubunda işlenen konular ve öğretim materyalleri Tablo 10’da verilmiştir:
Tablo 10
Deney ve Kontrol Grubunda Đşlenen Konular ve Öğretim Materyalleri
Konular Kullanılan Öğretim Materyalleri
Deney Grubu Kontrol Grubu
1. Bilimsel Süreç Becerileri
Bilimsel Süreç Becerileri (BSB) sunusu (Ek-2),
Üst bilişsel sorularla BSB çalışma yaprağı (Ek-3)
Çalışma yaprağı hazırlama ev ödevi (üst bilişsel sorularla) (Ek-4) Öğrenci günlükleri
BSB sunusu (Ek-10), BSB çalışma yaprağı (Ek-11), Çalışma yaprağı hazırlama ev ödevi 2. Kavram Öğretimi, Kavramsal Değişim, Kavram Yanılgıları
Kavram öğretimi ders planı (Ek-5), Üst bilişsel sorular
Kavram haritası ev ödevi Öğrenci günlükleri
Kavram öğretimi sunusu (Ek-5),
Kavram haritası ev ödevi
3. Probleme Dayalı Fen Öğretimi
Direk öğretim, Soru-Cevap, Üst bilişsel sorular
Probleme Dayalı Fen Öğretimi ödevi (Ek-6)
Öz ve Akran Değerlendirme Ölçeği (Ek-7), Öğrenci günlükleri
Direk öğretim, Soru- Cevap,
Probleme Dayalı Fen Öğretimi ödevi (Ek-12)
Tablo 10’un Devamı
Konular Kullanılan Öğretim Materyalleri
Deney Grubu Kontrol Grubu
4. Đşbirliğine Dayalı Fen Öğretimi
Đşbirliğine dayalı öğretim sunusu (Ek-8),
Üst bilişsel sorular Ayrılıp-birleşme tekniği Đşbirlikli teknik uygulaması ödevi
Öğrenci günlükleri
Đşbirliğine dayalı öğrenme sunusu (Ek-8),
Ayrılıp-birleşme tekniği Đşbirlikli teknik uygulaması ödevi 5. Fen ve Teknoloji Dersinde Ölçme ve Değerlendirme Ölçme ve değerlendirme sunusu (Ek-9), Üst bilişsel sorular Grid hazırlama ve puanlama ödevi Öğrenci günlükleri Ölçme ve değerlendirme sunusu (Ek-9), Grid hazırlama ve puanlama ödevi
3.5.1 Bilimsel Süreç Becerileri
Deney ve kontrol grubunda bilimsel süreç becerileri konusu 2x3 saat olarak işlenmiştir.
Deney grubunda, hazırlanan slaytlardan yararlanarak önce öğrencilerin dikkati bilimsel süreç becerileri üzerine çekilmiş, ilk ders saati süresince üst bilişle ilgili verilen soruları günlüklerine cevaplamaları istenmiştir. Slaytlardan (Bakınız Ek-2) yararlanarak, soru-cevap, tartışma yaparak konunun öğrenciler tarafından anlaşılması sağlanmış, slaytların sonunda Aydoğdu (2009: 308-316) tarafından hazırlanan sorular kullanılarak bilimsel süreç becerileri sorular üzerinde gösterilerek pekiştirilmiştir. Son iki derste de dağıtılan çalışma yapraklarını doldurmaları istenmiştir. Çalışma yaprağı (Bakınız Ek-3) BSB ile ilgili olarak Kazeni (2005: 107-117) tarafından hazırlanan BSB testinden yararlanılarak hazırlanmıştır. Öğrencilerin üst bilişsel gelişimini sağlamak için sorulardan önce üç tane planlama becerisine yönelik üst bilişsel soru sorulmuştur. Ayrıca çalışma yaprağında birkaç soru sonra izleme becerisine yönelik, en sonda da
değerlendirme becerisine yönelik üst bilişsel sorular sorulmuştur. Deney grubundaki öğrencilerin tamamladıkları çalışma yaprağı örneği Ek-13’te verilmiştir. 6 saat süren bilimsel süreç becerileri dersinden sonra öğrencilerden yaptıkları çalışma yaprağına benzer, bilimsel süreç becerileriyle ilgili çalışma kâğıdı hazırlamaları istenmiştir. Çalışma yaprağını hazırlarken Ek-4’teki soruları cevaplandırmaları istenmiştir. Öğretmen adaylarının çalışma yaprağını hazırlamadan önce doldurdukları bu üst bilişsel doküman örnekleri Ek-14’te verilmiştir. Bilimsel süreç becerileri dersinin son yarım saatinde öğretmen adaylarının sorulan üst bilişsel sorulara günlüklerinde yanıt vermesi istenmiştir.
Kontrol grubunda da bilimsel süreç becerileri dersi, hazırlanan slayttan yararlanılarak, soru-cevap ve tartışma yöntemleriyle işlenmiştir. Son iki derste ise, dağıtılan çalışma yapraklarını tamamlamaları istenmiştir. Çalışma yaprağındaki sorular (Bakınız Ek-11), deney grubunun sorularıyla aynıdır, ancak üst bilişsel soruları içermemektedir. Dersten sonra, kontrol grubundaki öğrencilere de bilimsel süreç becerileriyle ilgili çalışma yaprağı hazırlama ödevi verilmiştir.
3.5.2 Kavram, Kavram Öğretimi, Kavram Yanılgısı ve Kavramsal Değişim Kavram konusu deney ve kontrol grubunda iki hafta boyunca işlenmiştir (2x3 ders saati). Deney grubunda kavram dersine başlamadan önce, ilk ders saatinde öğretmen tarafından üst bilişsel sorular tahtaya yazılmış ve bu sorulara günlüklerinde yanıt vermeleri istenmiştir.
Her iki grupta da kavram, kavram geliştirme süreçleri ve kavram öğretimi direk anlatım, soru-cevap yöntemiyle işlenmiştir. Kavram öğretimi ders planı Ek-5’te verilmiştir. Son ders deney grubundaki öğretmen adaylarına üst bilişsel sorular yöneltilerek, bunları günlüklerine ders süresince cevaplamaları istenmiştir. Dersin sonunda öğrenci günlükleri, öğrencilerin istenilen derinlikte düşünüp düşünmediğini değerlendirmek için toplanmış, bir sonraki hafta tekrar öğrencilere teslim edilmiştir.
Dersin sonunda da her iki gruba kavram haritası hazırlama ödevi verilmiş, deney grubundaki öğrencilerden ödevi hazırlarken aşağıdaki üst bilişsel soruları yanıtlamaları istenmiştir. Ödeve başlamadan önce:
1. Bu ödevle neyi amaçlıyorum? (Hangi becerilerim gelişecek?) 2. Bu ödevi hazırlamak için hangi kaynakları kullanacağım? 3. Bu ödevi ne kadar sürede hazırlayabilirim?
Ödevi bitirdikten sonra?
1. Bu ödevi yapmadan önce belirlediğim amaca ne derece ulaştım? 2. Belirlediğim kaynaklardan hangilerine ulaştım?
3. Belirlediğim süre bu ödevi hazırlamak için yetti mi, ek süreye ihtiyaç duydum mu?
3.5.3 Probleme Dayalı Fen Öğretimi
Deney grubunda her derste olduğu gibi ilk derste üst bilişsel sorular yöneltilerek, bu sorular günlüklere cevaplanmıştır. Deney ve kontrol grubunda probleme dayalı fen öğretimi direk öğretim, soru-cevap, tartışma yöntemiyle işlenmiştir. Üç saatlik dersin sonunda her iki grupta da öğrencilerden beşerli gruplar oluşturularak bir senaryo verilmiş ve bu senaryoya çözüm üretmeleri istenmiştir. Ayrıca öğrencilerin bu ödevlerini rapor halinde vermeleri istenmiş, rapor formatı öğrencilere verilerek, her grubun ödevini raporlaştırdıktan sonra sınıfta sunacağı belirtilmiştir. Deney grubuna verilen probleme dayalı öğrenme ödevi formatı Ek-6’da verilmiştir. Deney grubunun probleme dayalı öğrenme ödevlerinde, kontrol grubundan farklı olarak aşağıdaki üst bilişsel soruları yanıtlamaları istenmiştir:
Bu konu hakkında neler biliyoruz? Neleri öğrenmeye ihtiyacımız var? Bunları nasıl bulabiliriz?
Çalışma sonunda;
Bu etkinlikte neler yaptım?
Bu etkinlik sırasında grubumdaki arkadaşlarıma nasıl yardım ettim? Gruptaki arkadaşlar arasında benim çözümümden farklı çözüm üreten var
mıydı? (Varsa o ne önerdi?)
Bu etkinlikte en çok zorlandığım şeyler:
Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım:
Deney grubundaki öğretmen adaylarının probleme dayalı öğrenme ödevlerine örnek Ek-15’te verilmiştir. Probleme dayalı öğrenme etkinliğinden sonra öğrencilerden kendini ve gruptaki bir arkadaşını değerlendirmesi istenmiştir. Burada amaç öğrenciye üst bilişsel becerilerden kendini ve başkalarını izleme ve değerlendirme becerisi kazandırmaktır. Öğretmen adaylarının yaptığı öz ve akran değerlendirme örneği Ek- 16’da verilmiştir.
Deney grubundaki öğrenciler sınıfta raporlarını sunduktan sonra ders sonunda yine günlüklerine dönerek, öğretmenin yönelttiği üst bilişsel sorulara cevap yazmışlardır. Öğrencilerin günlüğü nasıl tutacaklarını iyice öğrendikleri düşünülerek son derste bir sonraki hafta işbirlikli öğrenme konusuna geçileceği, bunun için bütün öğrencilerin derse hazırlıklı gelmesi gerektiği belirtilmiş, işbirlikli öğrenme dersinin başında cevaplayacakları sorular bu derste verilerek, öğrencilerin artık bu sorulara evde yanıt vermesi istenmiştir.
3.5.4 Đşbirlikli Fen Öğretimi
Đşbirlikli fen öğretimi konusu deney ve kontrol gruplarında üç hafta süresince (3x3 saat) işlenmiştir.
Đlk hafta işbirlikli öğretim sunusundan (Ek-8) yararlanarak her iki grupta da direk öğretim yapılmıştır. Bu süreçte öğrencilerin derse katılımını sağlamak için soru- cevap ve tartışma yöntemlerinden de yararlanılmıştır. Đkinci hafta deney ve kontrol grubunda ayrılıp birleşme tekniğinin uygulamalı olarak öğretilmesi planlanmıştır. Bunun için ilk hafta üçüncü derste öğrenciler 5’erli gruplara ayrılarak, gruptaki herkesin bir sonraki derse Vücudumuz Bilmecesini Çözelim Ünitesi’nden belirlenen 5 konu başlığından birine çalışarak gelmesi istenmiştir. Đkinci hafta ilk derste her grupta aynı konuyu alan öğrenciler bir araya gelerek uzman gruplar oluşturulmuştur. Öğrenciler uzman gruplarda bir ders saati boyunca çalıştıktan sonra, ikinci derste herkes kendi ana grubuna dönmüştür. Đkinci ders ana gruptaki herkes sırasıyla kendi konusunu arkadaşlarına anlatmıştır. Üçüncü derste de öğretmen tarafından sınıfın tamamına Vücudumuz Bilmecesini Çözelim Ünitesi’nden hazırlanmış bir sınav uygulanmıştır.
Uygulanan sınav soruları Ek-17’de verilmiştir. Sınav sonucu herkesin aldığı not belirlenerek ertesi hafta birinci grup seçilmiştir. Đkinci hafta hem deney hem de kontrol grubundaki öğrencilere işbirlikli öğrenme tekniklerinden birini seçerek etkinlik planlama ödevi verilmiştir. Üçüncü hafta da öğrencilerin hazırladıkları etkinlikleri sınıfta sunmaları istenmiştir. Deney grubunda işbirlikli öğrenme dersi bittikten sonra evde cevaplamaları için işbirlikli öğrenme ve ölçme değerlendirme konularıyla ilgili üst bilişsel sorular verilmiştir. Hafta içinde öğrenci günlükleri tekrar toplanarak öğretmen tarafından incelenmiş ve gerekli yönlendirmeler deftere not düşülmüştür.
3.5.5 Fen Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme
Fen öğretiminde ölçme ve değerlendirme konusu bir hafta (1x3 ders saati) sürmüş, deney ve kontrol grubunda ölçme ve değerlendirme sunusundan (Ek-9) yararlanarak ders işlenmiştir. Bu süreçte öğrencilerin derse katılımını sağlamak için soru-cevap ve tartışma yöntemlerinden de yararlanılmıştır. Dersin sonunda her iki gruptan yapılandırılmış grid hazırlayıp, puanlamaları istenmiştir. Deney grubu öğrencileri her dersin sonunda olduğu gibi ölçme ve değerlendirme dersi sonunda da günlük tutmuşlardır.