SONUÇ YERİNE

Bir amacı olmayan doğa bizde karamsarlık yaratır. İnsan kendisini, özel olduğu bir evrenin içinde yaşamak fikrinden alıkoyamaz.Oysa ki kusursuz işleyen (fine-tuned) bir evren

Güncel Önkal

164

modeli, evrenin amacı olduğu fikri ile doğrudan bağlantılı değildir. Amaç ve anlam insan olma durumunun kavramlarıdır ve doğaya uygulanması ancak bir biçimde, göreceli, tartışmalı, öznel olabilir. Bir böcek için evrenin anlamı sorusu imkansız bir sorudur.

Doğanın düzen ve iyilik dolu görünüşü dışında, düzensiz ve felaketlerle dolu bir yüzü de vardır. Zeki tasarımcının neden bu türden felaketlere yol açacak bir sistem tasarımladığını, evrende kötülük problemine neden imkan verdiği, genel olarak Tanrı düşüncesine karşı ileri sürülen klasik bir argümandır. Dolayısıyla, eğer doğanın gerçekliğinde ve Tanrı’nın doğasında bir amaç ve zeki tasarım varsa, zeki tasarımcının kusursuzluğa göstermekten çekinmeyeceği bir özenden de bahsetmemiz gerekecektir.

Zeki Tasarım düşüncesi “bilimsel açıklamalar” başlığı altında kendisine muhalefet edilemez bir alan yaratmaya çalışmaktadır. Ancak burada bilim olarak ne kastedildiği, kullanılan bilim gözlüğünün mantığının ne ile doldurulduğunun ayırdına varmalıyız. Doğal teoloji başlığı altında felsefi olarak zeki tasarımcı hipotezine her zaman karşı çıkılabilir, eleştirilebilir. Bu tartışmalarda gözetilmesi gereken Zeki Tasarım kavramının doğaüstü olan her ne ise ona gönderme yapamadan kendi içinde sadece doğal sebep-sonuç ilişkisi içinde bir çıkarım olamayacağıdır. Zeki Tasarımcı hipotezini bilimsel olarak açıklama çalışmaları bu anlamda bilim felsefesinin konu ettiği temel kavramların kullanımında felsefi kaymalar olduğunu gösterir. Doğa bilimlerinin işleyiş ilkeleri açısından çelişki yaratan bu tutum felsefi olarak irdelenmelidir. Eğer Zeki Tasarımcı olarak Tanrı bizim üçboyutlu evrenimizin dışında bir yerlerde, gözlemlenebilir değilse Tanrı hipotezi bilimsel olarak incelenebilir ve test edilebilir değildir. Sadece çok dolaylı etkileri (sebep-sonuç ilişkisi, zaman ve yaşam ile evrenin başlangıcı sorunu gibi...) açısından bilebileceğimiz doğaüstü bir varlık bilimin konusu olmaktan uzaktır. Tanrı’yı analojilerle anlamaya çalışan bir bilim de sanırım pek itibar görmeyecektir, ya da bilim olmayacaktır.

Bir biliminsanı evrenin zeki bir tasarımcı tarafından tanrısal güç ile yaratıldığına inanabilir ancak bu inancını araştırma konusu yaptığında ortada çelişkili bir durum oluşur: Fiziksel alandaki fenomenler, o alana ait olmayan bir duyuş tarzında birbiri ile ilişkili sayılmaktadır. Böylece doğanın “olduğundan fazla, farklı” algılanması, biliminsanının perspektifinde gerçeklik sorunlarına yol açar. Şöyleki, bilimsellik adına, amaç, yüce plan, kader...ve bunun gibi kavramsallaştırmalar yerine; olasılık, süreç, ilerleme gibi objektif tabanlı, test edilebilirliği yüksek kavramları tercih etmeliyiz. Doğanın bir inancın nesnesi olması ile bilimin araştırma alanı olması arasında bilgi-bilimsel ve felsefi farkları gözeterek; doğanın gerçekliğine ilişkin bilimsel verilerimizle ile Tanrı’nın doğasına ilişkin inançlarımızı birbirine

Doğanın Gerçekliği, Tanrı’nın Doğası: Zeki Tasarım Düşüncesi Nasıl Bir Felsefi Projedir?

karıştırmayarak, iki rakip açıklama modeli olan Yaratılışçılık ve Evrim arasındaki gerilimin giderilebileceğini düşünebiliriz.

Kaynakça

1 _{Mengüşoğlu T., (1992), “Felsefeye Giriş”, 5.Basım, İstanbul, Remzi Kitabevi, ss.289-290.} 2 _{Bknz: Lefebvre H., (1987) “The Everyday and Everydayness”, Yale French Studies, 73, 7-}

11.

3 _{Batak, K.,(2008), “Tanrı’yı Bilmek: Alvin Plantinga’nın Din Felsefesinde Tanrı ve}

Epistemoloji”, İstanbul, İz Yayıncılık, s.15.

4 _{Russell, B.,(1997) “Din ile Bilim”, Çev: Akşit Göktürk, İstanbul, Yapı Kredi, s.35.} 5 _A.y.

6 _{A.g.e, s.52.}

7 _{Deleuze, G., (1991) “Empiricism and Subjectivity”, Constantin V. Boundas (trans.by), New}

York, Columbia Uni.Press, s.73.

8 _{Hume, D., (1957) “The Natural History of Religion”, Ed. H.E. Root, Stanford, Stanford Uni.}

Press, California, ss.41-45.

9 _{Bknz: Batak, A.g.e., ss.14-15.} 10 _{Russell, A.g.e., s.15.}

11 _{Plantinga, A. (1995) “Natural Theology”, A Companion to Metaphysics, J.Kim, E. Sosa}

(eds), Blackwell, Hartnolls, s.346.

12 _{Weaver, J.D., (1994) In the Beginning God: Modern Science and the Christian Doctrine of}

Creation, Regent’s Park College, Oxford and Symth&Helyws Pub. Georgia, s.7.

13 _{Turner, F.M., (19939) ,Contesting Cultural Authority: Essays in Victorian Intellectual Life,}

Cambridge: Cambridge Uni.Press, s.119.

14 _{McGrath., A.E., “The Order of Things: Explorations in Scientific Knowledge”, India,}

Blackwell, s.65.

15 _{Williams, S.N. “John Locke on the Status of Faith”, ss.592-600, Scottish Journal of}

Theology, 40, ss.592-594.

16 _{Locke, J., (1975) “An Essay Concerning Human Understanding”, ed. By P.H. Nidditch,}

Oxford: Clarendon Press, s.618.

17 _{Strenger, V.J., (2008), “Does the Universe have a Purpose? Yes.”,}

Güncel Önkal

166

18 _{Paley, W., (1968) “Natural Theology or Evidences of the Existence and Attributes of the}

Deity: Collected from Appearances of Nature”, 20th _{edition, Lincoln-Rembrandt, ss.1-3.} 19 _{“Göz” ile ilgili açıklamaları ve teleskop ile karşılaştırması için bknz: a.g.e., ss. 16-31.} 20 _{Sarkar, S., (2007), “Doubting Darwin”, USA, Blackwell, s.41.}

21 _{Vidal, F. (2007), “Knowledge, Belief and the Impulse to Natural Theology”, (ss. 381-400),} Science in Context, 20 (3), s.

22 _{Felsefe tarihinde Gettier problemi olarak bilinen bu kavramsallaştırma üzerine tartışmalar}

için bknz.: http://plato.stanford.edu/entries/atheism-agnosticism/

23 _{Bacon, F., (1999) “Novum Organum”, çev. Sema Önal Akkaş , Ankara, Doruk Yayımcılık,}

s.17.

24 _{Ratzsch, D.(2001) “ Nature, Design and Science: The Status of Design in Natural Science”,}

State University of New York Press, Albany, ss. 3-4. Yazar bu üçlü ayrımı kendi dilinde

pattern, design, to be designed kavramları ile karşılamaktadır. 25 _{A.g.e. ss.3-5.}

26 _{Dembski W.A., (2005), “What is Intelligent Design Is Not”, (ss.7-23) Signs of Intelligence,}

James M. Kushiner (ed), USA, s.8.

27 _{Sober, E., (2000), “Philosophy of Biology”, 2nd ed., Colorado, Westview Press, ss.36-37.} 28 _{A.g.e., s.47.}

29 _{Popper, K.R., (2002)” The Logic of Scientific Discovery: Logik Der Forschung”, Routledge,}

ss.23-32.

30 _{Dawkins, R. (1986), “The Blind Watchmaker”, New York, Norton&Co. Inc., s.1.} 31 _{Sober, E., (2008), “Evidence and Evolution: The Logic Behind the Science,” New York,}

Cambridge Uni. Press, s.156.

K. Yakut ve A. Şen (Editörler): Mantık, Matematik ve Felsefe VI. Ulusal Sempozyumu: Evrim