Sonuç 168

Bu vaka çalışmasında sorulan sorular doğrultusunda elde edilen veriler 5 başlık altında sınıflanarak analiz edilmiştir. Etkileşim tasarımcıları ve endüstriyel tasarımcıların ürün geliştirme faaliyeti içindeki rolleri konusundaki bilgilerinin söz konusu uzmanlık alanlarıyla genel olarak örtüştüğü görülmüştür. Ancak endüstriyel tasarımcının, etkileşim tasarımcının rolünü açıklamakta zorluk çektiği ve net ifadeler kullanamadığı saptanmıştır. Öte yandan etkileşim tasarımcılarının PASCO Spark adlı ürünün tasarım ve geliştirilme sürecinde tasarım yöneticisi, kullanıcı araştırmacısı ve etkileşim tasarımcısı olarak yer alması tüm faaliyet içinde baskın bir yer edinmesine sebep olmuştur. Ancak bu bölümde daha önce belirtildiği üzere, etkileşim tasarımcısının bir yandan kullanıcı araştırmacısı rolünü de üstlenmesinin sebebinin etkileşim tasarımcısının kullanıcılara bakış açısından kaynakladığı düşünülmektedir. Görüşmelerin yapıldığı kişilerin açıklamalarından etkileşim tasarımcısının kullanıcıyı anlamak için zihinsel modeller ve süreçler üzerine araştırma yapmakta olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu saptama gerek literatür araştırmalarında açığa çıkan ve tezin 3. Bölümü’nde açıklanan, aynı zamanda alan çalışmalarının ilk etabında da görüşmecilerin net bir şekilde ifade ettiği bir bulgudur. Etkileşim tasarımcısının Çizelge 6.1’de görüldüğü gibi, aynı zamanda tasarım-proje yöneticisi olarak rol almasının sebebi, tasarlanan ürünün içerik ve işlev açısından karmaşıklığından dolayı etkileşim tasarımının belirgin bir şekilde öne çıkması olarak görülmektedir. Zira Anderson (2008) ve Lebas (2008) LUNAR Design firmasında öncelikle tasarlanacak ürünün işlev açısından karmaşıklığının göz önünde

alanından olacağına karar verildiğini belirtmişlerdir. Öte yandan söz konusu faaliyet içinde farklı roller üstlenen etkileşim tasarımcılarının endüstriyel tasarım ekibinin iş tanımı açıklamakta zorluk çekmediklerini söylemek mümkündür. Bunun sebebinin ise etkileşim tasarımının tasarım ve geliştirme faaliyetinin ilk adımından itibaren tüm süreç boyunca aktif rol edinmesinden kaynaklanmasıdır. Ayrıca etkileşim tasarımcılarının gerek iş içeriğinin karmaşıklığı ve fazlalığı gerekse üstlendikleri birden fazla rol nedeniyle endüstriyel tasarımcılara göre çözüm getirmeleri beklenen daha fazla konu bulunmaktadır.

Son olarak görüşme yapılan uzmanlık alanlarının tasarım ve geliştirme faaliyeti içinde Şekil 6.10’daki gibi bir dağılıma sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Vaka çalışması görüşmelerinden yola çıkılarak oluşturulan Şekil 6.10’da proje yöneticisinin sürecin vizyon oluşturma aşamasında işveren firma PASCO ile firma ihtiyaç ve isteklerini anlamak üzere görüşmeler yapılması, sektör ihtiyaçlarının saptanması ve pazarlama araştırmaları verilerinin bu saptamalarla birlikte değerlendirmesi konularında aktif rol oynadığı görülmektedir. Etkileşim tasarımcısı ise aynı aşama içinde kullanıcıyı anlama konusunda diğer aktörlere göre baskın bir role sahip olmaktadır; öte yandan proje yöneticisi, endüstriyel tasarımcılar ve kullanıcı araştırmacısı ile birlikte firma ve sektör ihtiyaçlarını anlayıp bunları pazarlama araştırmaları verileriyle birlikte değerlendirmeye çalışmaktadır. Endüstriyel tasarımcıların ise vizyon oluşturma aşamasında kullanıcı ihtiyaç ve tercihlerini anlamak için birebir kullanıcıyı incelemek yerine ağırlıklı olarak pazarlama araştırmaları verilerini değerlendirme yolunu kullandıkları tespit edilmiştir. Aynı süreçte kullanıcı araştırmacının birebir kullancıyı anlamaya çalıştığı, bir yandan da firma ve sektör ihtiyaçları ve pazarlama araştırmaları verilerini bir arada değerlendirmeye çalıştığı görülmektedir. LUNAR Design ekibi vizyon oluşturma sürecinde gerek kendi içlerinde beyin fırtınaları yaparak gerekse işveren firma ile toplantılar düzenleyerek bu süreci yoğun bir şekilde geçirmiştir. Tasarım aşamasının kriterler belirleme ve hayali karakterler oluşturma adlı ilk iki adımı içinde yine vizyon oluşturma aşamasındaki gibi yoğun bir ortak çalışmanın yapıldığı görülmektedir. Söz konusu ilk iki adımdan sonra, tasarım ekiplerinin kendi uzmanlık alanları doğrultusunda küçük ekipler halinde çalıştıkları ortaya çıkmaktadır. tasarım aşamasının geri kalan adımları boyunca etkileşim tasarımı ve proje yönetiminin baskın rolleri olduğu görülmektedir. Bu adımlarda proje yöneticisi bir yandan

LUNAR Design ekibinin iç iletişimine destek olurken, bir yandan da işveren firma ile veri alışverişinin devam etmesi için öncülük yapmaktadır; ayrıca LUNAR Design ekibine işveren firma ve sektör ihtiyaçlarıyla pazarlama araştırmaları verilerinin ne kadar değerlendirildiğini vurgulamaktadır. Aynı adımlarda etkileşim tasarımının endüstriyel tasarıma göre baskın olmasının sebebi ürünün ürünü içerik ve işleyişinin bir anlamda ürünün fiziksel boyutunun önüne geçmesinden kaynaklanmaktadır. Tasarım aşaması adımlarında Şekil 6.10’da ifade edildiği gibi kullanıcı araştırmacısının rolünün giderek azaldığı ortaya çıkmaktadır. Buradaki azalmanın sebebi tasarım aşamasında tüm ekibin oluşturan tasarım kriterleri ve hayali kullanıcılar (persona) yoluyla kullanıcı ihtiyaç ve tercihlerini göz önünde bulundurarak tasarımlarını olgunlaştırmalarından kaynaklanmaktadır.

Şekil 6.9 : PASCO Spark’ın tasarımı ve geliştirilmesi sürecinde rollerin aşamalara göre dağılımı.

Bu bölümde daha önce Çizelge 6.2’de Pasco Spark’ın tasarım ve geliştirme süreci endüstriyel tasarımcılar ve etkileşim tasarımcılarının rolleri açısından bir ayrım yapılmadan genel adımlarıyla ortaya konulmuştur. Buna karşılık Çizelge 6.3’te, görüşmecilerin açıklamalarından yola çıkarak, Pasco Spark’ın tasarım ve geliştirilme faaliyetinde endüstriyel tasarımın aşamaları yerleştirilmiştir. Çizelge 6.4’te ise

dolayısıyla Çizelge 6.2’de ortak adımların yer aldığı ürün tasarım ve geliştirme aşamaları açığa çıkmaktadır. Bunlar vizyon oluşturma aşamasıyla tasarım aşamasının tasarım kriterleri ve hayali karakterlerin oluşturulduğu ilk iki adımıdır. Proje yöneticisi rolünü üstlenen Anderson (2008) her ne kadar vizyon oluşturma aşamasında rol dağılımı olmadığını belirtmiş olsa da, tasarımcıların bu aşamaya kendi uzmanlık alanları perspektifinden bakarak yaklaştıkları ortaya çıkmaktadır. Özellikle kullanıcı ihtiyaçlarını anlamak için belirgin şekilde farklı yollar kullandıkları görülmüştür. Söz konusu farklılıklar Şekil 6.11’de tüm tasarım ve geliştirme süreci kapsamında şemalaştırılmıştır.

Şekil 6.10 oluşturulurken dikkat edilen başka bir nokta ise, her iki tasarım sürecinin birbirine paralel olup olmadıklarının anlaşılmaya çalışılmasıdır. Süreç açısından paralelliklerin bulunması ya da bulunmaması, aynı zamanda her iki tasarım süreci adımlarının birbirine bağımlı olup olmadığını da ortaya çıkaracaktır. Bir başka deyişle endüstriyel tasarımcı ve etkileşim tasarımcılarının birbirlerinden bir veri almadan ilerlemelerinin mümkün olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Söz konusu tespitin yapılması endüstriyel tasarım ve etkileşim tasarımının BİT gömülü ürün geliştirme sürecinde birbirleriyle ilişkileri ve rollerin yeniden tariflenmesi açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla görüşmecilerin detaylı açıklamaları ışığında Şekil 6.11 hazırlanmıştır. Burada Pasco Spark’ın tasarım ve geliştirilme sürecinde endüstriyel tasarım ve etkileşim tasarımı süreçlerinin birbirlerine göre konumları ve ilişkileri görülmektedir.

Şekil 6.11 : Pasco Spark’ın tasarım ve geliştirilme sürecinde endüstriyel tasarım ve etkileşim tasarımının birbirine bağımlı olduğu adımlar.

Şekil 6.11’de Pasco Spark’ın tasarım ve geliştirilme sürecinde endüstriyel tasarım ve etkileşim tasarımının ilişkileri kapsamında her iki disiplinin birbirine bağımlı olduğu adımlar bulunmaktadır. Buna göre endüstriyel tasarımcılar etkileşim tasarımcılarına ürünün genel ebatları konusunda bilgi vermeden etkileşim tasarımcılarının ekran ebatları, içerik, etkileşim teknikleri, içeriğin işleyişi ve dolayısıyla ürün davranışıyla ilgili alternatifler üzerinde çalışmaları mümkün olmamıştır. Buna karşılık endüstriyel tasarımcıların etkileşim tasarımcılarından ekran ebatları verisini almadan ürünün biçim ve fiziksel özelliklerini tasarlamaya başlayamadıkları görülmektedir. Öte yandan üründeki etkileşimin bütünleşmesini sağlayacak olası fiziksel kontrollerin yer ve ebat verileri her iki tasarım alanının belirleyebileceği veriler olarak ortaya çıkmıştır. Zira fiziksel kontroller bir yandan ürünün fiziksel elemanları iken, bir yandan da ürünle kurulan etkileşimin sağlayan ara elemanlardır. Bu noktada yine etkileşim tasarımcıları ve endüstriyel tasarımcılar arasında yoğun bir ortak diyalog kurulduğu görülmüştür. Karşılıklı bağımlılığın bulunduğu diğer bir adım ise kağıt prototipleri ve eskiz maketlerin oluşturulup ekibin kendi içinde test ettiği adımdır. Söz konusu adımda kağıt prototipler ve eskiz maketler bir araya getirildiğinde ürünle kurulan diyaloğun kolay, kullanışlı ve arzu edilir şekilde işlemesi gerekmektedir.