Genel tanımlar 124

Görüşmelerin yapılan kişilere endüstriyel tasarım ve etkileşim tasarımı olmak üzere iki tanım sorusu yöneltilmiştir. Bu iki tanımlama sorusunun yöneltilmesindeki amaç, endüstriyel tasarım ve etkileşim tasarımı alanında çalışan uzmanların diğer disiplin hakkındaki bilgisini anlamaya çalışmaktır. Ayrıca görüşülen kişilerin diğer uzmanlık alanına bakış açılarının ortaya çıkacağı öngörülmüştür.

Moggridge (2005) endüstriyel tasarımın tanımını yapmak yerine, bütüncül ya da kapsayıcı olarak nitelendirilebilecek bir bakış açısıyla “tasarım” tanımını yapmıştır. Eames’in tasarım tanımı kullanmıştır; bu tanıma göre tasarım elemanların belirli bir süreci en iyi şekilde gerçekleştirecek biçimde düzenlenmesine yönelik bir plandır. Öte yandan LUNAR Design firmasında genel müdür olarak çalışan, lisans eğitimini makine mühendisliği ve yüksek lisans eğitimini ürün tasarımı konusunda alan Edson (2005), endüstriyel tasarımı “tüketicinin karşılanmamış ihtiyaçlarını tanımlayan, bu ihtiyaçları karşılayan, onlara hitap eden ürünler yaratan disiplin” olarak tanımlamaktadır. Bu tanım literatür araştırması sırasında açığa çıkan endüstriyel tasarımın ürün geliştirme faaliyetlerindeki güncel stratejik rolünü destekler nitelikte bir tanımlamadır.

Foley (2005) ise endüstriyel tasarımı bir ürünün işlev ve biçiminin tasarımını, tasarım sürecinden üretime kadar yer alan geniş yelpazeyi göz önünde bulundurarak ele alan disiplin olarak tanımlamıştır. Her ne kadar bu tanım Edson (2005)’in tanımı ile ürün geliştirme faaliyetinin de göz önünde bulundurularak ele alınması nedeniyle

vurgulamadığı için endüstriyel tasarımın ürün geliştirme faaliyetlerindeki güncel rolünü ortaya koyan bir tanımlama olmadığını söylemek mümkündür.

Cooper Interaction firmasında etkileşim tasarımı yöneticisi olarak çalışan Cronin (2005) endüstriyel tasarımın bir ürünün fiziksel etkileşimini tasarlayan bir disiplin olduğunu belirtmiştir. Bu noktada fiziksel etkileşimi ergonomi çalışmalarıyla bağdaştıran Cronin (2005) seri üretimin söz konusu olduğu bir ortamda endüstriyel tasarımcının kesinlikle bulunması gerektiğini ifade etmiştir.

Salomon (2005) ise endüstriyel tasarımı bünyesinde mekanik içeriği barındıran ve aynı zamanda ürünün fiziksel özelliklerinin tasarlandığı bir disiplin olarak tanımlamıştır.

Cronin (2005) ve Salomon (2005)’in endüstriyel tasarımı tanımlamaları paralellikler göstermektedir. Zira Cronin (2005)’in kullandığı “fiziksel etkileşim” teriminin, Salomon (2005)’un kullandığı “mekanik içerik” ve “ürünün görünümü” kelimelerine karşılık geldiğini söylemek mümkündür.

Yukarıdaki saptamalar ışığında endüstriyel tasarım tanımlamalarında etkileşim tasarımı üzerine çalışan Cronin (2005) ve Salomon (2005)’un tanımları, ürün tasarım ve danışmanlık firmalarında çalışan Edson (2005) ve Foley (2005)’in tanımları ile farklılıklar göstermektedir. Buna karşılık Moggridge (2005)’in tanımının ise kapsayıcı niteliğinden dolayı, bütün bu tanımlamaların temelinde yer aldığını söylemek mümkündür.

Etkileşim tasarımının tanımı ile ilgili olarak Moggridge (2005)’in iki tanımı bulunmaktadır. Bu iki tanım benzerlik göstermesine rağmen, ilk tanım etkileşim tasarımını insan-bilgisayar etkileşimi perspektifinden açıklamaktadır. İkinci tanımda ortaya çıkan ve etkileşim tasarımının odak noktasını oluşturan öznel ve niteliksel değerlerin vurgulanması, etkileşim tasarımını özgün yapan faktörler arasında görülmektedir. Söz konusu faktörler literatür araştırmasında da ortaya çıkan ve etkileşim tasarımını insan-bilgisayar etkileşimi ve bilgisayar bilimleri alanlarından ayıran faktörler olarak görülmektedir. Bu noktada Bill Moggridge’in “etkileşim tasarımı” terimini bir bilgisayar bilimcisi olan Bill Verplank ile birlikte ilk kez kullanan iki kişiden biri olduğunu vurgulamak gerekir.

Cronin (2005) ve Salomon (2005)’un etkileşim tasarımı tanımlarında birbirine paralel açıklamalar yaptıkları görülmektedir. Tanımlarında “davranış”, “mekanik

davranış” ve “karmaşık davranış” gibi ifadeleri kullanan Cronin (2005) ve Salomon (2005) etkileşim tasarımını temel olarak ürünlerin ve yazılımların davranışlarının tasarlanması olarak nitelendirmektedir. Ancak Salomon (2005)’un Cronin (2005)’den farklı olarak, “zaman” ve “deneyim” faktörlerini vurguladığı görülmektedir.

O döneme kadar kısıtlı sayıda BİT gömülü ürünler geliştirmiş olan ve bünyesinde devamlı çalışan etkileşim tasarımcıları bulundurmayan LUNAR Design firmasından Edson (2005) etkileşim tasarımını “karmaşık ve elektronik ürünlerin nasıl ve ne şekilde davranacağını tasarlayan yeni bir disiplin” olarak tanımlamıştır. Bu noktada dikkat çeken açıklama “etkileşim tasarımının bilgisayarları insanların ihtiyaçlarına göre şekillendirdiğini ve insanlar gibi düşünmelerini sağladığı”dır.

Foley (2005) ise etkileşim tasarımı tanımını çok genel bir çerçevede tanımlamıştır: etkileşim tasarımı “kişinin bir ürünü, aleti ya da bir hizmeti kullanırken nasıl hareket nasıl diyalog kuracağını ve bu diyaloğu nasıl yürüteceğini” çözen disiplin olarak görmektedir.

Yukarıdaki tanımlarda “davranış” kavramı açığa çıkan ortak nokta olarak saptanmıştır. Görüşmelerin gerçekleştirildiği 2005 yılına kadar yapılan literatür araştırmasında açığa çıkmayan bir nokta olmakla birlikte, “davranış” kavramı 2006 yılından itibaren etkileşim tasarımı tanımında ve ilgili literatürde kullanılmaya başlamıştır.

Etkileşim tasarımı tanımlarında Moggridge (2005) hariç, diğer görüşmecilerin özellikle ürün örnekleri üzerinden tanımlamayı yapmaya çalışmaları dikkat çekicidir. Her ne kadar etkileşim tasarımının kapsamı konusunda ortak verilere ulaşılmış olsa da, henüz yeni bir disiplin olmasından dolayı örneklerle açıklamalar yapıldığı düşünülmektedir. Benzer şekilde, uzmanlık alanları etkileşim tasarımı olan Cronin (2005) ve Salomon (2005)’un endüstriyel tasarımı örnekler üzerinden açıklayarak tanımdıkları gözlenmiştir.