PASCO Spark’ın tasarım ve geliştirilme süreci 155

Tasarım danışmanlığı LUNAR Design firması tarafından yapılan PASCO Spark, PASCO Scientific firması tarafından üretilmiştir (Anderson, 2008; Bangsund, 2008; Lebas, 2008).

Anderson (2008) ürünün tasarım ve geliştirme sürecini “vizyon” (vision), “sihir” (magic) ve “gerçekleştirme” (reality) olmak üzere üç temel aşamada ele almıştır.

Anderson (2008) ürünün üretiminin PASCO firması tarafından yapıldığını, dolayısıyla gerçekleştirme aşamasının ilgili firmaya ait olduğunu belirtmiştir.

“Vizyon oluşturma” olarak Türkçe’ye çevrilen ilk aşamada, Anderson (2008) tüm ekibin serbest kalarak kullanıcı, firma ve sektör ihtiyaçları ve tercihleri ile pazarlama verileri elde etmek için araştırma yaptıklarını belirtmiştir. Pasco Spark’ın vizyon oluşturma aşaması ile ilgili görsel bilgiler Şekil 6.5’te görülebilir. PASCO firmasının mevcut bir ürünle LUNAR Design firmasına geldiğinden aynı zaman o ürünün kullanıcıları ile de görüşmeler yaptıklarını belirtmiştir. Anderson (2008) bu bakış açısıyla, bir anlamda denklemin iki yönünü de anlamaya çalıştıklarını ifade etmiştir. Anderson (2008) vizyon oluşturma aşamasında kısaca, kullanıcıları, mevcut olan ürünü sektör ihtiyaçlarını ve pazarlama verileriyle anlamaya yoğunlaştıklarını belirtmiştir. Bu aşamada tüm ekibin bu tip veriler üzerine araştırma yaptığından söz konusu veriler üzerine beyin fırtınalarının çok yoğun bir şekilde yapıldığını ifade eden Anderson (2008), ekip içi etkileşimin en fazla olduğu aşamanın vizyon oluşturma aşaması olduğunu belirtmiştir.

Ürün tasarım ve geliştirme sürecinin ikinci aşaması “tasarım” aşaması olarak Türkçeleştirilmiştir. Anderson (2008) bu aşamada vizyon oluşturma aşamasında elde ettikleri verilerle varsayımlar oluşturduklarını ve bu varsayımların hayali karakterler (persona) ortaya çıkarmak için destek olduğunu belirtmiştir. Belirlenen kriterler ve yaratılan hayali karakterlerin özelliklerinden yola çıkarak tasarım yapmaya başladıklarını belirten Anderson (2008), bu kriterlerin belirlenmesiyle birlikte endüstriyel tasarım ve etkileşim tasarımı ekiplerinin kendi içlerinde daha küçük gruplar halinde çalışmaya başladıklarını belirtmiştir. Anderson (2008) her ne kadar grupların önceki aşamaya göre birbirinden ayrı olarak çalıştığını belirtse de, haftalık çalışma süresi içinde iki ya da üç kez bir araya gelerek oluşturulan tasarım alternatifleri ile ilgili fikir alışverişlerinde bulunduklarını ifade etmiştir. Bu süreç içinde ortalama beş ya da altı adet endüstriyel tasarım eskizi ortaya çıkarılırken, etkileşim tasarımı bölümü için iki ya da üç konsept geliştirildiğini söyleyen Anderson (2008), PASCO firmasından üretimin yanı sıra yazılım geliştirme konusunda destek aldıklarını açıklamıştır.

Şekil 6.5 : Vizyon oluşturma aşaması (LUNAR Design, 2008).

Anderson (2008) projenin içeriğinde etkileşim tasarımının daha yoğun yer alması nedeniyle proje yönetici olarak rol aldığını belirtmiştir. Ürünün yanı sıra tüm sürece de bakıldığı zaman etkileşimin baskın bir şekilde öne çıktığı görülmektedir.

Şekil 6.6 : Vizyon oluşturma aşaması (LUNAR Design, 2008).

Tasarım süreci ile ilgili sorulan bir diğer soru “Kullanıcı araştırmalarında elde ettiğini verileri tasarım sürecine nasıl aktarıyorsunuz?” sorusudur.

Tasarım ve geliştirme sürecinde kullanıcı araştırmalarıyla ilgili yaptıkları çalışmaları tasarım sürecine nasıl aktardıklarını anlamak amacıyla sorulan soruda Anderson (2008), söz konusu aşamada PASCO firması ile yakın çalıştıklarını, öğretmenlerle görüşmelere yaptıklarını, ancak zaman kısıtlamasından dolayı öğrencilerle görüşmeler yapamadıklarını, dolayısıyla öğrencileri gözlemleme fırsatlarının olmadığını belirtmiştir. Bu açıklamaya ek olarak, Bangsund (2008) PASCO

özellikle öğrencilerle ilgili konularda onlardan destek aldıklarını ifade etmiştir. Bangsund (2008) bu süreç içinde PASCO firmasının ürünle ilgili gereksinim ve tercihlerini anlamak amacıyla birçok ürün fotoğrafı ve resmi gösterdiklerini belirtmiştir. Bu noktada, Bansgsund (2008) LUNAR Design ekibinin bir gözlemini açıklamıştır. Buna göre, müşteri konumunda olan PASCO firması projenin etkileşim tasarımı kısmından çok endüstriyel tasarım kısmı ile ilgili yorumlarda bulunmuşlardır; Bangsund (2008) söz konusu saptamanın ürün tasarım ve geliştirme sürecinin başlangıcından üretime kadar devam ettiğini açıklamıştır. PASCO firmasına ürün çeşitli ürün fotoğrafı ve resimleri göstermenin tasarım ekibine ürünle ilgili nelerin önemli olacağı konusunda ipucu verdiğini belirten Bangsund (2008), örneğin ürünün hem kapalı mekanda hem açık bir mekanda kullanılmasının istendiğini, bu isteğin de ürünün gerek taşınabilirliği gerekse kullanılacak malzemelerin seçiminin her iki duruma uyacak şekilde yapılmasının gerekliliğini ortaya koyduğunu ifade etmiştir. Bangsund (2008) bu örneğe ek olarak, ürünün donanımda arandığı saptanan yalınlık konseptinin aynı zamanda etkileşim tasarımı bölümü için de temel tasarım kriteri olarak ortaya koymaları gerektiğini tespit ettiklerini belirtmiştir. Bu verileri elde etmek için birebir görüşmelerin yanı sıra ortak toplantılar da yaptıklarını ifade eden Anderson (2008), bütün bu araştırma sürecinde LUNAR Design ekibi olarak kendi içlerinde de toplanarak, PASCO firması ve kullanıcıların en fazla hangi konular üzerinde durduklarını tespit ettiklerini açıklamıştır.

Şekil 6.7 : Tasarım aşaması (LUNAR Design, 2008).

Tasarım süreci ile ilgili sorulan bir başka soru “Prototipler konusunda ortaklık nasıl kuruluyor? Prototip oluşturma sürecinde nasıl çalışıyorsunuz?” sorusudur.

Prototip oluşturma konusunda birlikte nasıl çalıştıkları sorulduğunda, ilk prototip çalışmalarında endüstriyel tasarım açısından ölçeksiz, genel olarak ürünün mimarisi ile ilgili eskiz maketler (mockup) yapıldığı belirtilmiştir (Anderson, 2008; Lebas, 2008). Lebas (2008) tasarım düzeyi ilerledikçe, bir başka deyişle daha detaylı tasarım yapmaya başladıkça, 3 boyutlu ürün baskıları (3D prints) almaya başladıklarını ifade etmiştir. Anderson (2008) ve Bangsund (2008) fiziksel kontrollerle ilgili olan ergonomik faktörlerin ve kullanıcı arayüzünün bu fiziksel kontrollerle nasıl ilişki kurduğunu anlamanın etkileşim tasarımı açısından önemli olduğunu belirtmişlerdir.

Şekil 6.8 : Tasarım aşaması (LUNAR Design, 2008).

Prototipler oluşturmanın bu ilişkinin durumunu açığa çıkarmakta kritik rol oynadığını öne sürülmüş, ilk etapta kağıt prototipler oluşturup ürünün donanım prototipinde ekran için belirlenen alana Şekil 6.8’de görüldüğü gibi kağıt prototiplerin (paper prototype) yerleştirildiği belirtilmiştir. Diğer projelerde donanım prototipinin bir bilgisayarla bağlantı kurarak bilgisayar üzerinde kullanıcı arayüzü ile etkileşim sağladıklarını belirten Anderson (2008), PASCO Spark sürecinde bu tür prototip oluşturma tekniğini kullanmadıklarını, zira dokunma duyarlı ekranın onlara prototipler üretme açısından kolaylık sağladığını belirtmiştir. Öte yandan, etkileşimde yer alacak tüm kontrollerin fiziksel değil de dokunmaya duyarlı ekran

içinde bulunmasının ekranın kullanım alanını kısıtladığını ifade etmiştir. Prototipleri oluşturup denemek için bir araya geldiklerini söyleyen Anderson (2008), bu deneme sürecinde fikir alışverişlerinde bulunduklarını ve yeni bir bakış açısı oluşursa, o bakış için tasarım alternatifi oluşturduklarını ve daha sonra o alternatifi de test ettiklerini belirtmiştir.

Çizelge 6.2 : Pasco Spark’ın tasarım ve geliştirilme aşamaları. Pasco Spark’ın

Tasarım ve Geliştirme Süreci Aşamaları

Aşamaların Alt Adımları Çalışma Yöntemi

VİZYON OLUŞTURMA (tüm ekip içi iletişimin

en yoğun olduğu aşama) Kullanıcı ihtiyaçları Bağlam verileri Firma ihtiyaçları Sektör ihtiyaçları Pazarlama araştırmaları verileri

İşveren firma ile görüşmeler

Ortak çalışma (havuz) Rol dağılımı yapılmıyor Beyin fırtınası İşveren firmayla görüşmelerde her ekipten bir temsilci

bulunuyor

TASARIM Konsept Oluşturma

Kriterler belirleme

Hayali karakterler oluşturma

Yalınlık kavramı ile ilgili konseptler

Yazılımın yalınlaştırılması Donanımın yalınlaştırılması Kağıt prototipler

Eskiz Maketler

İşveren firma ile görüşmeler

Uzmanlık alanlarına göre küçük gruplar

halinde çalışma Gruplar arası iletişim

İşveren firmayla görüşmelerde her ekipten bir temsilci

bulunuyor

Tasarımı Detaylandırma

Ürün davranışının detaylandırılması

Grafik kullanıcı arayüzünün tasarımı

Donanım alternatiflerinin detaylandırılması

Eskiz maketler Prototipler

İşveren firma ile görüşmeler

Uzmanlık alanlarına göre küçük gruplar

halinde çalışma Gruplar arası iletişim

İşveren firmayla görüşmelerde her ekipten bir temsilci

bulunuyor GERÇEKLEŞTİRME Geliştirme ve üretim Pasco Scientific Firması _{tarafından yapılmıştır}

Pasco Spark’ın tasarım ve geliştirilme süreciyle ilgili yapılan açıklamalardan yola çıkarak, ürünün sürecinin aşamaları, bu aşamalardaki alt adımlar, söz konusu alt adımların nasıl bir işbirliği içinde gerçekleştirildiği Çizelge 6.2’de görülebilir. Her ne kadar Anderson (2008) iletişim ve ortak çalışmanın en yoğun hale geldiği aşamanın vizyon oluşturma aşaması oldunu belirtmiş olsa da, Bangsund (2008)ve Lebas (2008)’in açıklamalarında söz konusu yoğun iletişim ve ortaklığın vizyon oluşturma aşamasının yanı sıra tasarım aşamasının erken adımlarında da devam ettiği ortaya çıkmaktadır. Zira tasarım kriterlerinin belirlenmesi ve hayali karakterlerin oluşturulması yine yoğun ortaklık içinde yapılacak faaliyetlerdir. Ancak bu noktada yoğun ortaklık olmakla birlikte, etkileşim tasarımcılarının endüstriyel tasarımcılara göre daha aktif rol oynadıkları tespit edilmiştir. Bunun bir sebebinin etkileşim tasarımcılarının aynı zamanda kullanıcı araştırmacıları olarak görev üstlenmelerinden kaynaklandığı öngörülmüştür. Diğer sebebi ise, etkileşim tasarımcıları her ne kadar kullanıcı araştırmacısı olarak görev üstlenmiş olsalar da, kullanıcıları bilişsel, psikolojik ve zihinsel süreçler ve bağlamla kurdukları ilişkiler açısından algılamaya çalıştıkları için tasarım aşamasının söz konusu erken adımlarında endüstriyel tasarımcılara göre baskın şekilde rol oynamaları doğal kabul edilmiştir. Zira bu konuya benzer durum literatür araştırmasında elde edilen ve tezin 3. Bölümü’nde ortaya konan bir bulgudur.