II. GELİR VERGİSİ KANUNU
4. Serbest Meslek Kazançları
6. Menkul sermaye iratları, 7. Diğer kazanç ve iratlar.
Bu Kanunda (Gelir Vergisi Kanunu) aksine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tespitinde gerçek ve safi miktarları ile nazara alınır.
1.2. Mükellefiyet 1.2.1. Tam Mükellefiyet
Aşağıda yazılı gerçek kişiler Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilirler:
1. Türkiye’de yerleşmiş olanlar;
2. Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye’de bulunan teşekkül ve teşebbüslere bağlı olup adı
geçen daire, müessese, teşekkül ve teşebbüslerin işleri dolayısıyla yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları (Bu gibilerden, bulundukları memleketlerde elde ettikleri kazanç ve iratları dolayısıyla Gelir Vergisine veya benzeri bir vergiye tabi tutulmuş bulunanlar, mezkur kazanç ve iratları üzerinden ayrıca vergilendirilmezler.)
1.2.2. Dar Mükellefiyet
Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden vergilendirilirler.
Aşağıda yazılı kimseler Türkiye’de yerleşmiş sayılır:
1. İkametgâhı (yerleşim yeri) Türkiye’de bulunanlar (İkametgâh (yerleşim yeri), Türk Medeni Kanunu’nun
“Yerleşim Yeri” başlıklı 19. ve müteakip maddelerinde yazılı olan yerlerdir);
2. Bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye’de oturma süresini kesmez.)
Aşağıda yazılı yabancılar Türkiye’de altı aydan fazla kalsalar dahi, Türkiye’de yerleşmiş sayılmazlar:
1. Belli ve geçici görev veya iş için Türkiye’ye gelen iş, ilim ve fen adamları, uzmanlar, memurlar, basın ve yayın muhabirleri ve durumları bunlara benzeyen diğer kimselerle tahsil veya tedavi veya istirahat veya seyahat maksadıyla gelenler;
2. Tutukluluk, hükümlülük veya hastalık gibi elde olmayan sebeplerle Türkiye’de alıkonulmuş veya kalmış olanlar.
2. Ticari Kazançlar 2.1. Tanım ve Kapsam
Her türlü ticari ve sınaî faaliyetlerden doğan kazançlar ticari kazançtır.
Ticari faaliyetin en önemli belirleyicileri; yapılan faaliyette emekten çok sermayenin ağırlıklı olması, faaliyetin bir organizasyon dahilinde yapılması ve süreklilik (devamlılık) göstermesidir.
2.2. Ticari Kazancın Tespit Şekilleri
Ticari kazanç elde eden mükellefler Gelir Vergisi Kanunu’na göre iki gruba ayrılırlar,
• Esnaf muaflığından yararlanan ve Gelir Vergisine tâbi olmayanlar,
• Esnaf muaflığından yararlanmayan ve Gelir Vergisine tâbi olanlar.
• Gelir Vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı ise, kazancın tespit usulü bakımından ikiye ayrılmaktadır.
• Basit Usulde gelir vergisine tabi olanlar,
• Gerçek Usulde gelir vergisine tabi olanlar.
2.2.1. Esnaf Muaflığı
Gelir Vergisi Kanunu gelirleri basit usulde vergilendirilme kapsamında bile düşünülmeyecek ölçüde sınırlı olup, aşağıda yazılı şekilde çalışanları GVK’nun 9. maddesine
II. Gelir Vergisi Kanunu
göre gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile aşağıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.
1. Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit iş yerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o iş yerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar hariç);
2. Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı;
3. Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir iş yeri açmak suretiyle yapanlardan GVK 47. maddede yazılı Basit Usule tabi olmanın genel şartlarına haiz bulunanlar (GVK 51.
maddede sayılanlar bu muafiyetten faydalanamazlar);
4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dahil) kadar makinesiz veya motorsuz nakil vasıtaları işletenler;
hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar (Bu bentte yazılı ölçüler, birlikte yaşayan eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği
vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle tespit edilir);
5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler;
6. Evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla;
oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamûlleri, kırpıntı deriden üretilen mamûller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın veya yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı ilgili yıl için geçerli olan asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar. Bu ürünlerin, pazar takibi suretiyle satılması ile ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç
1 Uygulama usul ve esasları 11.06.2018 tarih ve 30448 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 303 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satılması muaflıktan faydalanmaya engel değildir.
7. Ticari işletmelere ait atıkları mutat olarak veya belli aralıklarla satın alanlar hariç olmak üzere, bir işyeri açmaksızın kendi nam ve hesabına münhasıran kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi toplayarak veya satın alarak bu malların ticaretini yapanlara veya tekrar işleyenlere satanlar,
8. Kanunun 47. maddesinde yazılı şartları haiz olanlardan kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar, 9. Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca lisanssız
yürütülebilecek faaliyetler kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik enerjisi üretimi amacıyla, sahibi oldukları veya kiraladıkları konutların çatı ve/veya cephelerinde kurdukları kurulu gücü azami 10 KW’a kadar (10 KW dâhil) olan (Kat maliklerince ana gayrimenkulün ortak elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanması amacıyla kurulan dâhil) yalnızca bir üretim tesisinden üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlasını son kaynak tedarik şirketine satanlar (Bu bendin uygulanmasında GVK Madde 9’un üçüncü fıkra hükmü dikkate alınmaz. Yani bu bent kapsamında esnaf muaflığından faydalananlar faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri saklamak zorunda değillerdir.);1
10. Ayrı bir iş yeri açmaksızın ve sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve alet kullanmaksızın oturdukları evlerde imal ettikleri malları internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar. Bu bent kapsamında
esnaf muaflığından faydalanılabilmesi için Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi alınması, Türkiye’de kurulu bankalarda bir ticari hesap açılması ve tüm hasılatın münhasıran bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi şarttır. Bankalar, bu bent kapsamında açılan ticari hesaplara aktarılan tutarlar üzerinden, aktarım tarihi itibarıyla %4 (bir ve üzeri işçi çalıştırıldığı durumda %2) oranında gelir vergisi tevkifatı yapmak ve 98 ve 119 uncu maddelerdeki esaslar çerçevesinde beyan edip ödemekle yükümlüdür. İstihdama bağlı indirimli oranın uygulanması için ilgili ayda bir işçinin en az on gün süreyle çalıştırılması gerekir. Bu hasılat tutarı üzerinden ayrıca 94. madde kapsamında tevkifat yapılmaz.
Bu bent kapsamında elde edilen hasılatın 220.000 Türk lirasını aşması hâlinde, mükellef izleyen takvim yılı başından itibaren gerçek usulde vergilendirilir ve tekrar bu
II. Gelir Vergisi Kanunu
muafiyetten faydalanamaz. Bentte yer alan hasılat koşulu dışındaki diğer şartların ihlal edildiğinin tespit edilmesi hâlinde muafiyetten faydalanılamaz ve zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası kesilmek suretiyle gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur. Bentte yer alan oranları ve tutarı, yarısına kadar indirmeye ve iki katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
11. Yukarıdaki bentlerde sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca kabul edilen ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler.
Ticarî, ziraî veya meslekî kazancı dolayısı ile gerçek usûlde Gelir Vergisine tâbi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar.
Esnaf muaflığından faydalananlar faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mallara ve giderlerine ilişkin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinden aldıkları belgeleri saklamak zorundadırlar.
Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak; milli piyango bileti satanlar ile Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlar yukarıdaki şartlarla sınırlı olmaksızın gelir vergisinden muaftırlar.
Bu muaflığın GVK 94. madde uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye etkisi yoktur. Yani bu faaliyetler üzerinden ilgili madde uyarınca vergi tevkifatı yapılabilir. Bu tevkifat nihai vergi olur.
2.2.2. Basit Usulde Ticari Kazanç
GVK’nun 46. maddesine göre, yine aynı kanunun 47 ve 48. maddelerinde yazılı şartları topluca taşıyanlar ticari kazançlarını basit usulde tespit edeceklerdir. Basit usule tabi olmanın şartları genel ve özel şartlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
2.2.2.1. Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları
1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak,
2. İşyeri mülkiyetinin iş sahibine ait olması halinde, emsal kira bedeli, kiralanmış olması halinde, yıllık kira bedelinin toplamı;
büyükşehir belediye sınırları içinde;
-01.01.2021 tarihinden itibaren 12.000 TL -01.01.2020 tarihinden itibaren 11.000 TL -01.01.2019 tarihinden itibaren 9.000 TL -01.01.2018 tarihinden itibaren 7.400 TL
diğer yerlerde;
-01.01.2021 tarihinden itibaren 7.600 TL -01.01.2020 tarihinden itibaren 7.000 TL -01.01.2019 tarihinden itibaren 6.000 TL
-01.01.2018 tarihinden itibaren 4.900 TL’nı aşmaması.
3. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla gerçek usulde Gelir Vergisi’ne tabi olmamak.
2.2.2.2. Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları
1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının;
-01.01.2021 tarihinden itibaren 150.000 TL -01.01.2020 tarihinden itibaren 140.000 TL -01.01.2019 tarihinden itibaren 120.000 TL -01.01.2018 tarihinden itibaren 100.000 TL veya yıllık satışları tutarının
-01.01.2021 tarihinden itibaren 240.000 TL -01.01.2020 tarihinden itibaren 220.000 TL -01.01.2019 tarihinden itibaren 180.000 TL
-01.01.2018 tarihinden itibaren 148.000 TL’nı aşmaması, Satış bedeline ilişkin haddin hesabında, peşin tahsil edilen bedel ile tahakkuk eden alacağın toplamı; alış bedeline ilişkin haddin hesabında ise, ödenen bedel ile tahakkuk eden borcun toplamı esas alınacaktır.
2. (1) numaralı bentte yazılı olanların dışındaki işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hâsılatının;
-01.01.2021 tarihinden itibaren 76.000 TL -01.01.2020 tarihinden itibaren 70.000 TL -01.01.2019 tarihinden itibaren 60.000 TL
-01.01.2018 tarihinden itibaren 49.000 TL’nı aşmaması.
3. (1) ve (2) numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının;
-01.01.2021 tarihinden itibaren 150.000 TL -01.01.2020 tarihinden itibaren 140.000 TL -01.01.2019 tarihinden itibaren 120.000 TL
-01.01.2018 tarihinden itibaren 100.000 TL’nı aşmaması.
Milli Piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kâr hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak
II. Gelir Vergisi Kanunu
tespit edilmiş bulunan emtia için, (1) ve (3) numaralı bentlerde yazılı hadler yerine ilgili Bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenecek alım satım hadleri uygulanır.
2.2.2.3. Basit Usulden Yararlanamayacak Olanlar
GVK’nun 51. maddesinde sayılan işleri yapanlar basit usulden yararlanamazlar.
2.2.2.4. Basit Usulde Ticari Kazancın Tespiti
Basit usulde ticari kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile giderler ve satılan malların alış bedelleri arasındaki müspet farktır. Bu fark, yapılan faaliyetle ilgili olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre alınması ve verilmesi mecburi olan alış ve giderler ile hâsılatlara ilişkin belgelerde yazılı tutarlara göre hesaplanacaktır.
Kazancın bu şekilde tespiti sırasında emtia ticareti ile uğraşanlarca;
- Hesap dönemi sonundaki emtia mevcudunun değeri hâsılata,
- Hesap dönemi başındaki emtia mevcudunun değeri giderlere,
ilave edilecektir.
Ancak, kullanılan sabit kıymetler gider yazılmayacak ve üzerlerinden amortisman hesaplanmayacaktır. Kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin defter tutma yükümlülükleri bulunmamaktadır. Bu mükellefler, kazancın tespiti ve Vergi Usul Kanunu’nun defter tutma hükümleri hariç, bildirme, vesikalar, muhafaza, ibraz, diğer ödevler, ceza hükümleri ile bu Kanun ve diğer Kanunlarda yer alan ikinci sınıf tüccarlar hakkındaki hükümlere tabidirler.
Örnek:
Bolu ilinde bakkallık faaliyetinde bulunan ve basit usulde vergilendirilen Ahmet Bey 2020 yılında 15.000 TL kâr elde etmiştir. Bu mükellef yıl içinde 3.000 TL Bağ-Kur (5510 s.k.
4/b) primi ödemiştir.
Mükellefin beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.
Ticari Kazanç... 15.000 TL 5510 4/b (Bağ-Kur) Primi... 3.000 TL Kalan (15.000 TL - 3.000 TL)... 12.000 TL Vergiye Tabi Gelir (Matrah)... 12.000 TL Hesaplanan Gelir Vergisi... 1.800 TL Ödenecek Gelir Vergisi... 1.800 TL
2.2.2.5. Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü
Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin, bir takvim yılı içinde aldıkları mallara ve hizmetlere ait alış belgeleri ve yaptıkları giderler ile hasılat belgeleri kayıtlarının tutulduğu özel bürolarda muhafaza edilecektir. Cari takvim yılına ilişkin belgelerin ibrazı da bu özel bürolardan talep edilecektir.
Cari takvim yılı kayıtlarının tutulması ve vergilendirmeyle ilgili tüm ödevler bürolarca yerine getirilecektir. Yıllık beyannamenin verilmesinden sonra o yıla ilişkin belgeler muhafaza edilmek üzere mükellefe teslim edilecektir.
Teslim alınan belgeler, ilgili bulundukları yılı takip eden takvim yılı başından başlayarak beş yıl süre ile mükelleflerce muhafaza edilecektir.
2.2.2.6. Basit Usulde Katma Değer Vergisi Uygulaması
Basit Usulde vergilendirilen mükelleflerin teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisna tutulmuştur.
Buna göre;
a) Basit Usulde vergilendirilen mükellefler, mal teslimleri ve hizmet ifalarında katma değer vergisi hesaplamayacaklar, bunlardan mal ve hizmet alan mükellefler de katma değer vergisi indirimi yapmayacaklardır.
b) Gerçek Usulde vergilendirilen mükelleflerden mal ve hizmet satın alan basit usulde vergilendirilen mükellefler, ödedikleri katma değer vergisini gider veya maliyet olarak dikkate alacaklardır.
2.2.2.7. Basit Usulde Vergi Tevkifatı ve Geçici Vergi
a) Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde, yaptıkları ödemelerden vergi tevkif edecekler arasında basit usulde vergilendirilen mükellefler sayılmamıştır. Bu nedenle, bu mükellefler yaptıkları ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapmayacaklar ve muhtasar beyanname vermeyeceklerdir.
b) Basit Usulde vergilendirilen mükellefler geçici vergi ödemeyeceğinden buna ilişkin beyanname vermeyecekler ve bildirimde bulunmayacaklardır.
2.2.2.8. Basit Usule Tabi Mükelleflerde Gün Sonunda Toplu Belge Düzenleme Uygulaması
Basit Usulde vergilendirilen mükelleflerle ilgili 215 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile getirilen, belge vermedikleri günlük hâsılatları için gün sonunda tek bir
II. Gelir Vergisi Kanunu
fatura düzenlemesine ilişkin uygulamanın 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği kapsamında 31.12.2021 tarihine kadar devam edecektir.
2.2.2.9. Basit Usule Tabi Mükelleflere Uygulanacak Kazanç İndirimi
GVK’nın 89/15 maddesi: “15. Basit usulde tespit edilen ticari kazançların yıllık 8.000 Türk lirasına kadar olan kısmı (Bu Kanunun mükerrer 20 nci maddesinde yer alan kazanç istisnasından faydalananlar bu bent hükmünden yararlanamaz. Bu bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.).” şeklindedir. Bu bentte yer alan had her yıl yeniden değerleme oranına göre artacaktır. 2017 yılı için geçerli had 296 Seri No.lu GVK Genel Tebliği ile 8.000 TL; 2018 yılında %14,47 yeniden değerleme oranına göre bu had (302 Sıra No.lu GVKGT ile de ilan edildiği üzere) 9.000 TL olarak; 2019 yılında % 23,73 yeniden değerleme oranına göre bu had (305 Sıra No.lu GVKGT’de de açıklandığı üzere) 11.000 TL; 2020 yılında ise % 22,58 yeniden değerleme oranına göre bu had (310 Sıra No.lu GVKGT’de de açıklandığı üzere) 13.000 TL olarak; 2021 yılında ise % 9,11 yeniden değerleme oranına göre bu had (313 Sıra No.lu GVKGT’de de açıklandığı üzere) 14.000 TL olarak dikkate alınacaktır.
İndirimden faydalanacaklar:
İndirim uygulamasının usul ve esasları 292 No.lu GVK Genel Tebliği ile belirlenmiştir.
- GVK’nun 89. maddesinin birinci fıkrasına eklenen (15) numaralı bent hükmü uyarınca, ticari kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerin beyan ettikleri ticari kazançlarına herhangi bir süre ile sınırlı olmaksızın 8.000 TL’lık (2017: 8.000 TL, 2018: 9.000 TL, 2019: 11.000 TL, 2020: 13.000 TL, 2021: 14.000 TL) indirim uygulanır.
- İndirim, 1/1/2016 tarihinden itibaren elde edilecek gelirlere uygulanır. Dolayısıyla, indirim 2020 yılına ait kazançlara ilişkin olarak 2021 yılında verilecek yıllık beyannamede dikkate alınabilecektir.
- Söz konusu indirim, basit usule tabi mükelleflerin sadece ticari kazançlarına uygulanacak olup beyana tabi diğer gelir unsurlarının da bulunması halinde bu gelirlere indirim uygulanmaz. Ayrıca, vergilendirme döneminde kazanç elde edilmemesi veya 8.000 Türk lirasının (2018: 9.000 TL, 2019: 11.000 TL, 2019: 11.000 TL, 2020: 13.000 TL, 2021: 14.000 TL) altında kazanç elde edilmesi nedeniyle yararlanılamayan indirim tutarı ertesi yıllara devredilmez.
- Ticari kazancı basit usulde vergilendirilen mükellefler genç girişimcilere ilişkin kazanç istisnası ile 8.000 TL’lık (2018: 9.000 TL, 2019: 11.000 TL, 2019: 11.000 TL,
2020: 13.000 TL, 2021: 14.000 TL) indirimden birlikte yararlanamazlar.
- Ticari kazancı basit usulde tespit edilen mükelleflerden genç girişimcilere ilişkin kazanç istisnası ile 8.000 TL’lık (2018: 9.000 TL, 2019: 11.000 TL, 2019: 11.000 TL, 2020:
13.000 TL, 2021: 14.000 TL) indirime ilişkin şartları birlikte taşıyanlar, söz konusu istisna veya indirimin hangisinden faydalanacaklarını kendileri belirler.
- Basit usule tabi mükelleflerin herhangi bir nedenle takvim yılı içerisinde gerçek usule geçmeleri durumunda, 8.000 TL’lık (2018: 9.000 TL, 2019: 11.000 TL, 2019:
11.000 TL, 2020: 13.000 TL, 2021: 14.000 TL) indirimden yararlanmaları mümkün değildir. Ayrıca, gerçek usule geçen mükellefler genç girişimci istisnasına ait diğer şartları taşısalar dahi ilk defa mükellefiyet tesis edilme şartı ihlal edilmiş olduğundan, söz konusu istisnadan da yararlanamazlar.
- İndirim tutarı, Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin (Beyana Tabi Geliri Sadece Basit Usulde Tespit Edilen Ticari Kazançlardan İbaret Olanlar İçin) “Gelir Bildirimi”
bölümünün ilgili satırında gösterilir. Öte yandan, söz konusu indirim tutarı basit usulde tespit edilen ticari kazancın yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması halinde “Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesinin Eki”nde yer alan “Basit Usulde Ticari Kazançlara İlişkin Bildirim” bölümünün ilgili satırında gösterilir.
2.2.3. Gerçek Usulde Vergilendirme
Basit usul koşullarını taşımayan gelir vergisi
mükelleflerinin ticari kazançları gerçek usule göre tespit edilir. Gerçek usule tabi mükellefler tutacakları defterler yönünden iki sınıfa ayrılırlar:
• Birinci sınıf tacirler
• İkinci sınıf tacirler
2.2.3.1. Birinci Sınıf Tacirler
2.2.3.1.1. Bilanço Esasına Göre Defter Tutanlar
Aşağıda sıralanan mükellefler bilanço esasına göre defter tutacaklardır:
1. Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanlardan yıllık alım veya satım tutarları VUK`nda belirtilen miktarlardan fazla olanlar (2018 yılı için yıllık alımlarda 190.000 TL veya yıllık satımlarda 260.000 TL) (2019 yılı için yıllık alımlarda 230.000 TL veya yıllık satımlarda 320.000 TL) (2020 yılı için yıllık alımlarda 280.000 TL veya yıllık satımlarda 390.000 TL) (2021 yılı için yıllık alımlarda 300.000 TL veya yıllık satımlarda 420.000 TL)
II. Gelir Vergisi Kanunu
2. Diğer işlerle uğraşanlardan bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hâsılatı VUK`nda belirtilen miktarı aşanlar (2018 yılı için 100.000 TL) (2019 yılı için 120.000 TL) (2020 yılı için 140.000 TL) (2021 yılı için 150.000 TL) 3. İlk iki bentte yazılı işleri beraber yapanlardan 2. bentte anılan iş hâsılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı VUK`nda belirtilen miktarı aşanlar (2018 yılı için 190.000 TL) (2019 yılı için 230.000 TL) (2020 yılı için 280.000 TL) (2021 yılı için 300.000 TL)
4. Her çeşit ticaret şirketleri
5. Kurumlar vergisine tabi diğer tüzel kişiler
6. Kendi istekleri ile bilanço esasına göre defter tutanlar Bilanço esasına tabi olan mükellefler Vergi Usul Kanunu’na göre aşağıda yazılı olan defterleri tutmak zorundadır:
· Yevmiye defteri
· Defteri kebir
· Envanter defteri
Bu defterlerin yanı sıra sürekli imalat işiyle uğraşanlar imalat defteri (Maliyet muhasebesi kayıtlarını 7/A seçeneğine göre tutanlar ve imalatlarına dair VUK 197 ilâ 203. maddelerinde yer verilen bilgilere ulaşılacak bir raporlama sistemi oluşturanlar imalat defteri tutmak zorunda değildir); banka, banker ve sigorta şirketleri banka ve sigorta muameleleri defteri; depo (ardiyeler) işletenler ambar defteri; yabancı nakliyat ve ulaştırma kurumları veya Türkiye’deki temsilcileri hasılat defteri tutmak mecburiyetindedirler.
Ayrıca, 16 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeye göre anonim şirketler, damga vergisi defteri tutmak zorundadır. (32 ve 33 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği ile anonim şirket dışındaki diğer kurumlar vergisi mükellefleri ile kollektif ve adi komandit şirketler ve
Ayrıca, 16 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği ile yapılan düzenlemeye göre anonim şirketler, damga vergisi defteri tutmak zorundadır. (32 ve 33 Seri No.lu Damga Vergisi Genel Tebliği ile anonim şirket dışındaki diğer kurumlar vergisi mükellefleri ile kollektif ve adi komandit şirketler ve