Rehber-i Hürriyet Mektebi: Rehber-i Hürriyet Mektebi, R.1324/M

yılında eğitim-öğretime başladı377. Bir belgede okulun 1 Mart 1325/14 Mart 1909 tarihinde açıldığı belirtilmektedir378. İkinci verilen tarih, okulun Maarif Nezâreti tarafından kayıtlara geçirildiği tarih olmalıdır.

Rehber-i Hürriyet Mektebi, Kürkçü Mahallesi’nde bulunan Nizamiye Medresesi arsası üzerinde daha önce yaptırılan ve Konya Darülmuallimin Mektebi’nin kullanmakta olduğu binada eğitim-öğretime başladı. Her iki okul 1910 yılına kadar aynı binayı kullandılar. Bu tarihte darülmuallimin başka bir yere taşınınca bina Rehber-i Hürriyet Mektebi’ne kalmıştır*.

Rehber-i Hürriyet Mektebi’nde 1921 yılında öğrenci olan Selçuk Es’in belirttiğine göre okul binası, hükûmet binası ile Alaaddin Tepesi arasında uzayan tramvay hattının güney tarafında yer almaktaydı. Binanın güneyinde Nalıncı Baba Tekkesi, doğusunda bir metre boyunda demir parmaklıklarla çevrili küçük bir bahçe ve batısında eski belediye binası vardı. Okul binasının içi geniş bir salonun etrafına konumlanmış altı odadan ibaretti. Bu odalardan bir tanesi başöğretmen ve öğretmen odası olarak ikiye bölünmüş olup diğer beş oda dershane olarak kullanılmaktaydı. Duvarlar kireçli bağdadî, çatısı adi kiremitle örtülü idi379.

Rehber-i Hürriyet Mektebi hakkında bilgi veren en eski kaynak 13 Mayıs 1326/26 Mayıs 1910 tarihli Maşrık-ı İrfân Gazetesi idi. Bu kaynakta Donanma Cemiyeti’ne yardımda bulunan Konya öğretmenlerinin bir listesi verilmekteydi. Buna göre kampanyaya yardımda bulunan okul öğretmenlerinden Ali Hıfzı Efendi, Abdurrahman Şükrü Efendi ve Mehmed Şükrü Efendi’nin isimleri tespit edilmekteydi380. 1914-1915 yıllarında ise okulda Galib Efendi, Osman Efendi, Ahmed Efendi, Mehmed Efendi ve Nail Efendi adlarındaki öğretmenler ile bevvâb Osman Efendi görev yapmaktaydı381. Okulun personeline 1915

376 _{KMA., Konya Merkez Sancak ve Kazalarına Ait Sicil Defteri (2), s. 29-30.} 377_{Konya Salnâmesi H.1332, s. 665-666.}

378 _{BOA., MF. İST., 29/2.}

* _{Bu binayı daha önce Darülmualliminle İdadi de bir süre ortak kullanmışlardı. Bu konu, araştırmanın ileriki}

bölümlerinde “Konya Darülmuallimin Mektebi” başlığı altında incelenmiştir.

379 _{Selçuk Es, “Hayal Olmuş Hakikatler: İstiklâl Savaşı Yıllarında Konya Rehber-i Hürriyet Mekteb-i İbtidaisi}

Hatıralarım”(kısaltma; Rehber-i Hürriyet), Koyunoğlu Müzesi Kütüphanesi Selçuk Es Arşivi (trs), s. 25; Hasan Âli Yücel, Türkiye’de Orta Öğretim, Ankara 1994, s. 508.

380_{Maşrık-ı İrfân, 13 Mayıs 1326.}

381 _{Galib Efendi; R.1306/M.1890 doğumludur. Maarif İdaresinden ehliyetname alarak öğretmenlik}

yapmaktaydı. Rehber-i Hürriyet Mektebi’ne 25 Nisan 1331/8 Mayıs 1915 tarihinde 400 kuruş maaşla atanmıştır. Ahmed Efendi; R.1307/M.1891 doğumludur. Arabgirli-zâde Hacı Mustafa Efendi’nin oğludur. Konya Darülmuallimini’nden R.1328/M.1912 yılında mezun oldu. Rehber-i Hürriyet Mektebi’ne 16 Teşrîn-i Sânî 1330/29 Kasım 1914 tarihinde 220 kuruş maaşla atandı. Alemdar Mustafa Paşa Mektebi’nde 1921 yılında

yılında maaşları karşılığı olarak Vilayet Hususi Bütçesi’nden 12.000 kuruş ödendi382_{. 1918}

yılında ödenen miktar 21.000 kuruşa ve 1919 yılında 30.000 kuruşa ulaştı383. Okul personeline ödenen miktarın yıllara göre artış göstermesi okulun öğretmen sayısının artmasından kaynaklanmamaktadır. Bunun nedeni o yıllarda görülen yüksek enflasyon karşısında alım gücü azalan öğretmen maaşlarının kademeli olarak artırılmasından ileri gelmektedir.

Rehber-i Hürriyet Mektebi’nde H.1332/M.1913-1914 Konya Salnâmesi’ne göre 70 öğrenci bulunmaktaydı ve o yıla kadar okuldan mezun olan öğrenci sayısı 75 idi384. Bu okula ait bir cetvelde 1918 yılında okulda 34 öğrencinin bulunduğu kayıtlıdır385. Selçuk Es, 1921 yılında öğrenci sayısının 60-70 civarında olduğunu ayrıca okulda 25-30 kadar da Konya Darüleytam Mektebi öğrencisinin bulunduğunu belirtmektedir386. Öyle anlaşılıyor ki o yıllarda okul binasında iki ayrı okul eğitim-öğretim vermektedir.

Rehber-i Hürriyet Mektebi’nde hemen hemen her dersin ayrı öğretmeni bulunmaktaydı. Selçuk Es, hatırladığı okul öğretmenlerini, verdikleri dersler ile birlikte saymaktadır. Buna göre Musiki derslerine Arif Şahap Bey, Resim dersine Mithad Bey, din derslerine Kurşuncu-zâde İrfân Efendi, Türkçe dersine Eskilli Mustafa Efendi, Eşya dersine Fahreddin Bey, Hesap dersine Mustafa Bey, Hendeseye Hacı Mustafa Bey ve Kur’an dersine de aynı zamanda okulun müdürü olan Hakkı Bey girmekteydiler387_{. Bu öğretmenlerden}

bazılarının daha sonraki yıllarda da okulda öğretmenlik yaptıkları görülmektedir. Rehber-i Hürriyet Mektebi’nde 1922-1924 yılları arasında yine bir dönem müdürlük yapan Hakkı Bey ile bundan sonra müdür olan Hüseyin Remzi Efendi’den başka Mustafa Azmi Efendi, Mehmed Cemil Efendi, Mustafa Servet Efendi, Ali Haydar Efendi ve okulun eski öğretmeni Ahmed Mithad Efendi görev yapmışlardır388.

çğretmenlik yaptı. Mehmed Efendi; R.1291/M.1875 doğumludur. Darülmuallimin mezunudur. Rehber-i Hürriyet Mektebi’ne 16 Teşrîn-i Evvel 1330/29 Ekim 1914 tarihinde 200 kuruş maaşla atandı. KMA., Konya

Merkez Sancak ve Kazalarına Ait Sicil Defteri (2), s. 39-40.

382 _{BOA., MF. İST., 29/2.}

383 _{“1334-1335 Konya Vilâyeti Hususi Büdcesi”, BOA., DH. UMVM., 24/30.} 384 _{Konya Salnâmesi H.1332, s. 665-666.}

385 _{KMA., “Rehber-i Hürriyet Mektebi Şakirdânının Mevcudiyetini İrâe Eden Cedvel”, Konya ve Mülhakatı İlk}

Mekteplerinin İmtihan Cedvelleri 1332-1333,1333-1334.

386 _{Es, Rehber-i Hürriyet.} 387 _{Es, Aynı yer..}

388_{Hakkı Efendi; R.1308/M.1892 doğumludur. Karahisar Darülmuallimini’nden R.1329/M.1913 yılında mezun}

oldu. Rehber-i Hürriyet Mektebi’ne 4 Ağustos 1337/4 Ağustos 1921 tarihinde 600 kuruş maaşla atandı. Hüseyin Remzi Efendi; R.1304/M.1888 doğumludur. Bursa İdadi Mektebi mezunudur. Saidili Darülirfân Mektebi öğretmenliğinde bulundu. Rehber-i Hürriyet Mektebi’ne 13 Eylül 1337/13 Eylül 1921 tarihinde 1.000 kuruş maaşla atandı. Mustafa Azmi Efendi; R.1318/M.1902 doğumludur. Konya Darülmuallimini’nden R.1329/M.1913 yılında mezun oldu. Rehber-i Hürriyet Mektebi’ne 1 Nisan 1340/1 Nisan 1924 tarihinde 700 kuruş maaşla atandı. Mehmet Cemil (Böğüren) Efendi; R.1316/M.1900 doğumludur. Konya

Rehber-i Hürriyet Mektebi’nin, Cumhuriyet Devri’nde Hapishane Caddesi’nde bulunan başka bir binada hizmet verdiği bilinmektedir389. Eski bina 1927 yılında yol çalışmaları nedeniyle yıktırılmıştı. Okul yeni binada 1934 yılına kadar eğitim-öğretim vermiş ve daha sonra 19 Mayıs İlk Mektebi adını almıştır390.