Konya Sultani Mektebi’nin Öğrencileri: Konya Sultani Mektebi’nin ilk

öğrencileri idadiden naklen gelen öğrencilerdi. Bunlardan ayrı olarak açılan iptidai şubelerine yeni öğrenciler alındı. 1913-1914 öğretim yılında okula 35 yeni öğrenci kayıt yaptırdı. Ancak bu öğretim yılında çeşitli sebeplerle 173 öğrenci okuldan ayrıldı. Buna rağmen okulun 215 kayıtlı öğrencisi bulunmaktaydı. Bu öğrencilerin 113 adeti yatılı olup bunların 41’i ücretli, 72’si ücretsizdi. Okulun 102 gündüzcü öğrencisinin ise 36’sı ücretli, 66’sı ücretsiz olarak

802 _{KMA., Muallim Teftiş Defteri (I), s. 47.} 803 _{Köroğlu, aynı eser, s. 55.}

804 _{BOA., MF. İST., 49/12.} 805 _{Köroğlu, aynı eser, s. 55.}

806 _{KMA., Konya Merkez Sancak ve Kazalarına Ait Sicil Defteri (2), s. 5-6.} 807 _{BOA., MF. İST., 49/12.}

808_{Aynı yer.}

809_{Maarif İhsâiyyâtı 1329-1330, s. 46.}

okumaktaydı. Okul öğrencilerinin 200’ü Müslüman, 15’i gayrimüslimdi811_{. Sonraki yıllarda}

öğrenci sayısı artmış 1922 yılında 300’ü bulmuştu812. Okulun eğitim-öğretim verdiği süre boyunca sultani şehadetnamesi alarak mezun olan öğrencilerinin sayısı 48’dir813.

Sultani mektepleri esasen ücretli okullardı. Okul ücretleri vilayetlere göre farklılıklar gösterse de gündüzcü öğrencilerden 1,5-2 lira, yatılı öğrencilerden de 15-20 lira yıllık ücret alınmaktaydı814. Bu miktar 23 Mart 1334/1918 tarihinde çıkarılan bir kanunla iki katına çıkarıldı815. Sultani mekteplerinde fakir öğrenciler öğrenim ücretlerden muaf tutulmaktaydı. Ancak 18 Ağustos 1335/1919 tarihli kararname ile sultanilere alınacak ücretsiz yatılı öğrenci miktarı okulun mevcut yatılı ücretli öğrenci sayısının yüzde yirmisi ile sınırlandırıldı816. 1922 yılında ise bu okullara yatılı ücretsiz öğrencinin alınması tamamen yasaklandı817_.

Konya Sultani Mektebi açıldığı sırada ücretsiz öğrencilerin miktarı oldukça fazlaydı. Anlaşıldığına göre ücretsiz öğrencilerin masrafları vilayet bütçesinden karşılanmaktaydı. Nitekim 1915 yılı vilayet bütçesinde, vilayet namına Sultani mektebe alınan talebe tahsisatı olarak 72.000 kuruş gider kalemleri içerisinde yer almaktaydı818. Bu gider kaleminin 1918 ve 1919 vilayet bütçelerinde 10.000 kuruş olarak belirlenmiş olması okula alınan ücretsiz öğrencilerin sayısının düşürüldüğünü göstermektedir819.

Millî Mücadele yıllarında ülkede maarif işleriyle ilgilenen iki otorite ortaya çıkmıştı. Bunlar İstanbul’da bulunan ve etki alanı bu şehirle sınırlı olan Maarif Nezâreti ile Anadolu’da eğitim-öğretim faaliyetlerinin mercii konumunda bulunan Ankara Hükûmetinin Maarif Vekâleti idi. Konya Sultani Mektebi, Maarif Vekâleti’ne bağlı bir kurum olduğu için Nezaretin almış olduğu kararlar okulda uygulanmamaktaydı. Nitekim yukarıda bahsedilen Maarif Nezâreti’nin yatılı ücretsiz öğrencilerin sayısının sınırlandırılması ve sonrasında sultani mekteplere ücretsiz öğrenci alımının yasaklanması gibi kuralların okulda uygulanmadığı görülmektedir. Zira 1922 yılında Konya Sultani Mektebi’nde 30 yatılı ücretli öğrencinin yanı sıra 32 ücretsiz yatılı öğrenci öğrenim görmekteydi. Yatılı ücretli öğrenciler

811_{Maarif İhsâiyyâtı 1329-1330, s. 40-41.} 812 _{M. Ferid (Uğur) ve diğerleri, aynı eser, s. 80.} 813 _{Yücel, aynı eser, s. 509; Önder, aynı eser, s. 61.} 814 _{Aytekin, aynı eser, s. 119.}

815_{Düstûr, II. Tertip, C. X., s. 178.} 816_{Düstûr, II. Tertip, C. XI., s. 342-343.} 817_{Düstûr, II. Tertip, C. XII., s. 691-692.} 818 _{Küçükdağ- Arabacı, 1915 Bütçesi, s. 27.}

üç taksitle yılda 90 lira, gündüzcü öğrenciler altı lira öğrenim ücreti ödemekteydiler. Yatılı öğrencilere bu yıllarda elbise ve çamaşır verilmemekteydi820.

Konya Sultani Mektebi öğrencilerinin okuldaki yaşamları hususunda çok az bilgi bulunmaktadır. Bu konuda en geniş bilgiyi okulda yatılı öğrencilik yapmış olan Selçuk Es vermektedir. Selçuk Es’in hatıralarında belirttiğine göre okulda öğrencilerin bir günü şöyle geçmektedir; yatılı öğrenciler sabah saat 06.00’da kalk zili ile uyanır, elbiselerini giyer, şadırvanda ellerini ve yüzlerini yıkayıp mütalaa sınıfına giderler. 06.30’da başlayan sabah mütalaası bir saat sürer daha sonra kahvaltı için yemekhaneye geçilir. Sabah kahvaltısı genellikle un ya da pirinç çorbası ile yapılır. Nadir olarak bazı günlerde kahvaltıda çay, zeytin ve peynir verilir. Kahvaltı bittikten sonra öğrenciler mütalaa sınıfına uğrayarak ders araç gereçlerini toplayıp kendi sınıflarına giderler. Bu sırada gündüzcü öğrenciler gelmeye başlar. Sabah saat 08.30’da ilk derse girilir. Öğleden önce üç, öğleden sonra üç saat ders yapılır. Öğlen arasında yatılı ve gündüzcü öğrenciler kendilerine mahsûs yemekhanelerde öğle yemeklerini yerler. Vakit kalırsa ve hava müsait olursa okulun bahçesinde futbol sahası hâline getirilmiş yerde büyük sınıflar top oynarlar, küçükler de onları seyreder. Öğleden sonraki derslerin bitimiyle gündüzcü öğrenciler evlerine gider. Yatılı öğrenciler bir süre serbest bırakıldıktan sonra saat 17.00’den 19.00’a kadar süren günün ikinci mütalaasına girerler. Saat 19.00’da akşam yemeği için yemekhaneye gidilir. Yemekhane kapısında sıraya giren öğrenciler okul imamının nezaretinde içeri alınır. Yemekler karavana ile gelir, her sekiz kişiden birisi yemek dağıtıcısı olup sıra ile uzatılan tabaklara yemekleri koyar ve öğrenciler iştahla yemeklerini yerler. Genellikle iki kap olan yemeklere bazen haftada bir kere tatlı ilave edilir. Yemekten sonra saat 20.00’de günün son mütalaasına girilir. Öğrenciler saat 21.00’de yat zili çalınca yatakhaneye giderler. Böylece okulda bir gün sona ererdi821.

Konya Sultani Mektebi çeşitli toplumsal gruplardan gelen öğrencilerin bir arada eğitim-öğretim görerek kaynaştıkları bir kurumdu. Türkiye’de toplumsal değişimin sağlanmasında türdeş diğer okullar gibi Konya Sultani Mektebi’nin de önemli katkıları olmuştu. Okulun 1913-1914 öğretim yılında mevcut 215 öğrencisinin babalarının mesleklerine göre yapılan bir istatistikte öğrenci velilerinin 31’inin tüccar, 19’unun zanaatkâr, 46’sının çiftçi, 17’sinin ulemadan, 54’ünün memurinden, üçünün fenniye erbabından ve 45’inin de diğer mesleklerden olduğu görülmektedir822. Bu meslek gruplarından gelen babaların oğulları Cumhuriyet Türkiyesi’nin önemli makamlarında görev aldılar. Okul

820 _{M. Ferid (Uğur) ve diğerleri, aynı eser, s. 80.} 821 _{Es, Sultani-Lise, s. 19-20.}

mezunları içerisinde öğretmenler, mühendisler, öğretim üyeleri, bakanlar olduğu gibi bir de başbakan vardır. Türkiye Cumhuriyeti’nin 38. Hükûmeti’ni kuran Sadi Irmak, Konya Sultani Mektebi mezunlarındandır823.

Konya Sultani Mektebi öğrencileri uzun süre öğrenim gördükleri okulda kazandıkları alışkanlıkları kendi ailelerine taşıdılar. Okul bu yönüyle toplumun yaşam biçiminin değişmesinde de önemli bir rol oynamıştır.