Bir Reformcu Olarak Dayananda

Hindistan’da yaygın olan bazı geleneksel Hindu uygulamalar ve inançlara karşı çıkan Dayananda, Hinduizm’in önemli reformcularından biridir. Küçük yaşlarından itibaren Veda öğrenimine hayatını adayan Dayananda, Vedalar’ı Hinduizm’in tek otoritesi olarak kabul etmiştir. Bu nedenle Dayananda, zaman içerisinde Hinduizm’de ortaya çıkan sosyal ve dinî uygulamaları Veda’ya aykırı olduğu gerekçesiyle reddetmiştir. Böylece, Hindu toplumun yoğun olarak toplandığı yerlerde ders vererek,349 okullar açarak ve kitaplar yazarak kendi ideolojisini yaymaya çalışmıştır. 350

Hinduizm’deki batıl inançların temel kaynağının Vedaları ve kutsal kitapları kendilerine göre yorumlayan Brahman Panditler olduğunu fark eden Dayananda, onlara karşı çeşitli mücadelelere girişmiştir.351

Dayananda’nın ortaya çıktığı dönemde Hinduizm’de Brahminler önemli bir konumdaydı. Sadece doğuş esaslı her bir Brahman, tanrının temsilcisi olarak biliniyordu. Brahminlerin Veda ilmi çok az olsa da onların konuştuğu şeyler ister Puranadan olsun ister destanlardan olsun Veda’nın özü olarak sayılıyordu.

347 _{Jordens J.T.F, Dayananda Sarasvati: His Life and Ideas, s. 99.}

348 _{Dhanpati Pandey, Builders of Modern India; Swami Dayanand Sarasvati, s. 50.}

349 _{Onun Puna şehrinde yapılan konuşmaları en meşhurudur. On beş upadeşa/nasihat olarak bilinen bu}

konuşmaları “Sermons Delivered by Maharishi Dayananda Sarsvati” adında P.T. Satya Prakaş Beego tarafından İngilizceye çevirilmiştir.

350 _{Durga Prasad, English Translation of Satyartha Prakaş, ss. 17-18.}

351 _{Sanjay Paswan, Paramanshi Jaideva, Encyclopedia of Dalits in India, Vol.7, Kalpaz Publications,}

Hinduizm’in Brahman anlayışına göre her bir Hindu dinî ve sosyal konularda Brahminlerin otoritesini ve üstünlüğünü kabul etmek zorundaydı. Hindu toplumunun lideri olan Brahminler, toplumsal ve geleneksel kurallara ve yasalara tâbî değillerdi. Dinî gelenekleri ve görenekleri kendilerine göre şekillendiren Brahminler, sosyal sınıflanmayı güçlendirmeye çalışmışlardır. 352 _{Dayananda, Brahmanlığın doğuştan}

değil iyi amellerle elde edilebilecek bir statü olduğunu anlatmıştır.353

Brahmanizm’in en belirgin özelliği putperestlik ve sıkı kast sistemiydi. Dayananda ile Muhafazakâr Hindu akımları arasında bu konularda ciddî dinî tartışmalar olmuştur. Muhafazakâr Hinduların bütün itirazlarına ve engellemelerine rağmen Dayananda, putperestliğe getirdiği eleştiriler hususunda kararlığını sürdürmüştür. Bu konuda Dayananda’nın geleneksel Hindu âlimleriyle yaptığı en önemli tartışma, Maharaja’nın huzurunda yaptığı Varanasi354 _{Tartışmasıydı.}

Brahminler’in üstünlüğünü savunanlar, Manu Kanunnamesi’nden alıntılar

yapıyorlardı. Dayananda ise aynı Manu Kanunnamesi’ne dayanarak, Vedalar’da ifade edildiği üzere Brahminler’in fevkalâde ilim sahibi olmaları gerektiğini, aksi takdirde kitapta bahsettiği saygı ve özel statüleri hak edemeyeceklerini savunmuştur. Ona göre Brahman, doğuştan herkes gibi normal bir insandır. Brahman’a ilâh gibi ibadet edilmesi kesinlikle doğru değildir. Brahman ancak bir lider, bir hoca, bir filozof ve yol gösterici olabilir. 355

Brahminlere göre Vedalar’da bahsedilen “Varna” Hinduizm’in kast anlayışının temel prensibidir. Dayananda ise Varna’ya dayanan kast anlayışını reddetmiş ve bu anlayışın temeli olan Yajur Veda’daki sözlere farklı anlamlar vermiştir. Yajur Veda’ya göre Brahminler, Brahma’nın ağızından, Kşatriyalar Brahma’nın elinden, Vayşyalar, Brahma’nın uyluk kısmından ve son olarak Şudralar ise Brahma’nın ayağından yaratılmıştır. Dayananda’ya göre Brahma’nın el, uyluk ayak gibi organları yoktur. Burada bahsettiği şeyler fizîkî anlamda değil mecâzî anlamdadır. Bir insanın bedenindeki ağız gibi, Brahman’ın da toplumda üstün bir statüsü vardır. Diğerlerini de bunun gibi kıyaslamamız lazımdır. Toplum ağız, el,

352 _{Klaus K. Klostermaier, A Concise Encyclopedia Of Hinduism, s. 42.} 353 _{Dayanada Saraswati, Satyarta Prakaş, çev. Narendra Bhooshan, ss. 64-67.} 354 _{Hindistan’ın Gujarat eyaletindeki bir şehir adı.}

uyluk gibi parçalarla oluşan bir beden gibidir. Bu organların da bedenin iyiliği için farklı görevleri vardır.356

Dayananda’ya göre kast, doğuştan değil eylemlere göre belirlenir. Şudra ailesinde doğmuş birisi Brahman, Kşatriya veya Vayşya gibi kastlardan birinin eylemlerini yaparak üstün derecelere ulaşabilir; hatta Brahman bile olabilir. Aynı şekilde Brahman ailesinde doğmuş birisi de Şudra kastının eylemlerini yaparsa Şudra seviyesine inebilir. 357

Dayananda’nın Brahmanizm’e karşı başlattığı akıma karşı, geleneksel Hindu kesimler de örgütlenmeye başlamıştı. 1875’te Kalküta’da kurulan ‘Sanadan Darm Rakşını Saba’ ve 1890’da kurulan ‘Hindu Darm Maha Mandal’ gibi hareketler, Hinduizm’in yaygın inançlarını, âyinlerini ve putperestliğini savunmak için birçok miting yapmışlardır.358

Her konuda olduğu gibi Veda öğreniminde de Brahman otoritesinin yeri büyüktür. Veda öğrenme ve öğretme etkisini ellerinde bulunduran Brahminler, Şudra ve benzeri kastlara Veda öğretmeyi büyük günah olarak görmüşlerdir.359 _{Şudra kast}

mensuplarının Vedaları sadece öğrenmeleri değil, aynı zamanda Veda sözlerini dinlemeleri bile yasaktı. Manu Kanunnamesi’ne nispet edilen söze göre, Şudra kasttan biri Veda’yı dinlerse, kulakları erimiş kurşunla doldurmalıdır. Veda’yı söylerse dili kesilmelidir.360_{Teorik olarak Şudra dışındaki diğer kast mensuplarının}

Veda okumaları ve öğrenmeleri caiz olsa da genelde Brahminler Brahman olamayanlara Veda eğitimini vermemişlerdi.361

356 _{Ganga Prasad Upadyaya, The Origin Scope and Mission of the Arya Samaj, Arya Samaj Chowk,}

Allahabad, 1940, s. 103.

357 _{P.T. Satya Prakaş Beego, Sermons Delivered by Maharishi Dayananda Sarsvati, Govindaram}

Hasnanad, Delhi, 2009, ss. 42-43.

358 _{Dhanpati Pandey, Builders of Modern India; Swami Dayanand Sarasvati, s. 83.} 359 _{Rahul Samkrityayan,Vişva Darşanangal , PK Brothers, Trivandrum, 1956, s. 622.}

360 _{Sanjay Paswan, Paramanshi Jaideva, Encyclopedia of Dalits in India, Vol.7, Kalpaz Publications,}

Delhi, 2004,s. 17.

361 _{Rajendra Prasad, A conceptual- Analytic Study of Classical Indian Philosophy of Morals, Concept}

Dayananda ise, kast ve renk farkı gözetmeksizin herkesi Veda öğrenmeye ve kendi kendine yorumlamaya davet etmiştir.362 _{Bu, gerçekten yüzyıllardır}

Brahmanizm’in hiyerarşisine karşı ciddî bir tehdit idi. Dayananda, kendi döneminde yaygın olan Veda yorumlarını reddetmiş ve Vedalar’ın, has ve öz Sanskritçe dilbilgisine dayanarak yorumlanması gerektiğini savunmuştur. Klâsik Hindu anlayışına göre Hinduizm, doğuştan elde edilen bir dindi. Dayananda ise bu anlayışa karşı çıkarak Hinduizm’in kapılarını bütün dünyaya açmaya çalışmıştır. Ona göre Vedalar, ilâhın sözü olduğu için, onu okumak ve anlamak herkesin hakkı olmalıdır.

363