Politika Transferinin Nedenleri

Politika transferi çalıĢmalarında aktörlerin transfere neden ihtiyaç duyduklarının bilinmesi gereklidir. Burada en önemli soru niçin bu transfer yapılmaktadır? Neden politika değiĢtirilir? Ne kadar değiĢim yeterlidir? (Dolowitz ve Marsh, 1996:346). Politika yapıcı var olan bir sorunu çözmek amacıyla mı yoksa iradesi dıĢında geliĢen bir baskı/zorlama nedeniyle mi transfere yönelecektir. Bu durum politika transferinin türünü belirlemede önemli bir ölçüt sayılabilir.

Politika transferinin gerçekleĢtiği dönem, türünü belirlemek için kullanılabilecek bir diğer ölçüt olabilir. Transfer, ülkenin istikrarlı bir döneminde gerçekleĢtirilmekteyse bunun gönüllü transfer olma olasılığı yüksektir. Ancak kriz dönemlerinde gerçekleĢtiriliyorsa, transfer süreci bazı zorlayıcı unsurlar içerecektir. 2008‟de “likidite krizi” olarak ABD‟de patlak veren daha sonra Avrupa‟ya ve tüm dünyaya yayılan küresel ekonomik krizden önemli ölçüde etkilenen Yunanistan‟ın, AB‟nin ekonomi politikalarına önce direnmesi sonra onları

“zorunlu” olarak kabul etmesi bu duruma örnek gösterilebilir. Dolowitz ve Marsh (2000:17) konuya baĢka bir açıdan bakarak; küresel bir krizin varlığında ülkelerin kendilerini baskı altında hissederek daha hızlı bir Ģekilde ve gönüllü olarak politika transferine gireceklerini belirtmiĢtir.

Çizelge 1.3.‟de görüldüğü gibi politika transferi bir dizi Ģeklinde gösterilmiĢtir.

Bu dizinin baĢındaki ders çıkarma politika transferinin bir parçasıdır ve gönüllü politika transferi içinde yer alır (Dolowitz ve Marsh, 2000:13) Çizelge 1.3‟ün sonunda ise, politikaların bir politik sistemden diğerine doğrudan zorlayıcı bir niteliği vardır; bir ucu gönüllü, diğer ucu zorlayıcı politikaya doğru gitmekte olan bu yelpazenin arasında kalan transferler bunların farklı bileĢim derecelerini oluĢturmaktadır.

Çizelge 1.3. Ders çıkarmadan zorlayıcı transfere politika transferi düzlemi (Dolowitz, 2000:13)

Yükümlü Ttransfer

(AnlaĢma yükümlülüklerinin bir sonucu olarak)

Ders Çıkarma ZorlayıcıTransfer

(Tam Rasyonel) (Doğrudan Zorlayıcı)

Ders Çıkarma Gönüllü fakat gerekli olarak algılanan transfer KoĢulsallık (Sınırlı Rasyonel) (Uluslararası kabul görülme isteği)

Politika transferinin niçin gerçekleĢtiğini açıklayabilmek için önce gönüllü ve zorunlu transfer arasındaki farkı vurgulamak gereklidir. Bununla birlikte doğrudan zorunlu ve dolaylı zorunlu transfer arasında da bir ayrım yapılmalıdır (Dolowitz ve Marsh,1996:346).

1.2.4.1. Gönüllü Transfer

Gönüllü transferin temelinde var olan düzenden duyulan memnuniyetsizlik veya var olan düzen içinde bazı sorunların ortaya çıkması yatmaktadır (Dolowitz ve Marsh,1996:346). Dolayısıyla gönüllü transfer sürecini baĢlatan politika yapıcının iradesidir.

Dolowitz ve Marsh (1998: 40) gönüllü politika transferini; politika yapıcının sorunu tespit etmesi, çözmek için giriĢimde bulunması, ardından yeni politika arayıĢlarına girmesi Ģeklinde açıklamıĢtır.

Bennett‟a (1991:200) göre sorun yaĢayan ülkelerin, diğer benzer problemlerle karĢılaĢan ülkelerin çözüm yöntemleri araĢtırarak uygulaması en mantıklı çözüm yoludur. Diğer bir deyiĢle, bir ülkedeki politika yapıcı baĢka bir ülkeden baĢarılı olacağına inandığı yeni politikaları transfer etmektedir. Ders alma, taklit etme ve harmonize etme, sistematik olarak fikirlerin alınması gönüllü transfer türleri olarak ifade edilmiĢtir (Stone,1999:52).

Gönüllü transfer, baĢka ülkelerdeki geliĢmeler gözlenerek, ülke içinde bu gözlem sonuçları doğrultusunda politikaların Ģekillendirilmesidir. Bunun yanında, belirli dönemlerde tekrarlanan siyasal olaylarda politika transferine yol açabilir.

Örneğin seçimler, çünkü yeni yüzler yeni kamu politikaları demektir (Sezgin, 2010:69).

1.2.4.2. Zorlayıcı Transfer

Zorlayıcı transfer dolaylı ve doğrudan olmak üzere iki farklı baĢlık altında incelenebilir. Bu fark uluslararası topluluklar, çokuluslu Ģirketler ya da diğer bir devlet tarafından, transferi gerçekleĢtirecek olan politika yapıcının üzerinde oluĢturulan baskının derecesi ve biçiminden dolayı ortaya çıkmıĢtır. Dolayısıyla zorlayıcı transferin içeriğinde politika yapıcının iradesi dıĢında bir unsur söz konusudur.

1.2.4.2.1. Dolaylı Zorlayıcı Transfer (KoĢullu/ Yükümlü Transfer)

Bu tip zorlayıcı transfer, bir devletin bir baĢka devletin belli bir politikayı/programı/kurumu/ideolojiyi benimsemesi için güçlü özendiricileri ortaya koyması durumunda meydana gelmektedir (Page, 2000:5). Dolowitz ve Marsh (2000:13)‟a göre, dolaylı zorlayıcı transfer gönüllü fakat politika değiĢikliğinin gerekli olduğunun farkına varıldığı durumdur. DıĢsallıklar, fonksiyonel karĢılıklı bağımlılık, uluslararası uzlaĢma oluĢması, geri kalmıĢlık duygusu (Kutlu, 2003:89;

Sezgin, 2010:70) dolaylı zorlayıcı transferin nedenleri arasında sayılabilir.

Çevre ve sağlık sorunlarının oluĢturduğu dıĢsallıklar ile mücadelede ortak politikaların benimsenmesi devletleri yükümlülük altına sokarak politika, program ya da yasal düzenleme değiĢikliğine itmektedir. Küresel iklim değiĢikliği ile mücadelede alınan kararlar va anlaĢmalara uyma zorunluluğu bu duruma örnek verilebilir.

Ġki ülke arasında dıĢ ticaret söz konusuysa fonksiyonel karĢılıklı bağımlılıktan söz edilebilir. Bir ülkede var olan dıĢ ticaret mevzuatında gerçekleĢen bir değiĢim, ticaret iliĢkisinde olan diğer ülkenin mevzuatını değiĢtirmesine neden olabilir.

Uluslararası kamuoyunda ortaya çıkan uzlaĢma, ülkeleri bu uzlaĢmaya uygun politikaları kabullenmeye, gerekli transferleri yapmaya itmektedir (Kutlu, 2003: 90).

Örneğin, Türkiye‟nin AB‟ye girme amacıyla Uyum Yasaları adı altında çıkardığı yasaları bu kapsamda değerlendirmek mümkündür.

Uluslararası örgütlerin kredi verirken çeĢitli koĢullar öne sürmesi zorlayıcı politika transferinin bir örneğidir. Ancak aynı örgütler tarafından belli bir politikanın tanıtılması için konferanslar düzenlendiğinde bu daha çok koĢullu politika transferi kapsamında değerlendirilmektedir (Dolowitz ve Marsh, 2000:15-16).

Geri kalmıĢlık kaygısı nedeniyle politika transferine yönelindiğinde politika yapıcıların öncelikle politikanın en iyi uygulandığı ülkeyi ele almaları ve bu nedenle psikolojik ve pratik kaygılar ile hareket etmeleri sürecin rasyonel ve gönüllü bir nitelikte iĢlemesine engel olmaktadır (Sobacı, 2009:73). Bu durumda politika yapıcının iradesi sürece dahil olsa bile politika transferinin baĢarıyla sonuçlanacağının garantisi yoktur. Ayrıca bu iradenin yukarıda sayılan nedenlerle kısıtlandığını gözden kaçırmamak gereklidir.

1.2.4.2.2. Doğrudan Zorlayıcı Transfer

Doğrudan zorlayıcı politika transferi bir devletin iradesine karĢı olarak baĢka bir aktör tarafından politika, yasal düzenleme ya da kurumsal bir yapıya iliĢkin değiĢiklikleri baskı unsuru oluĢturarak yapmaya zorlanması durumunda ortaya çıkmaktadır.

Dolowitz ve Marsh (1998:40) doğrudan zorlayıcı transferin, dıĢ aktörlerin baskı unsurunu kullanarak politika yapıcıları transfer sürecine dahil etmeleri durumunda ortaya çıkacağını ifade etmiĢtir. Örneğin Avrupa Adalet Divanı, ülkeleri AB tarafından çıkarılan düzenlemeleri kabul etmeye zorlayabilmektedir.

Ayrıca çokuluslu Ģirketler yatırımlarını baĢka yerlere taĢıma tehditiyle, doğrudan zorlayıcı politika transferinin aktörü haline gelebilmektedir (Dolowitz ve Marsh, 1996:348).

Evans (2004: 12) doğrudan zorlayıcı transfer türünün sömürge döneminde oldukça yaygın olduğunu ve etkilerinin hala Hindistan, Pakistan, Güney Afrika gibi ülkelerde görüldüğünden söz etmektedir. Yine aynı Ģekilde Sovyetler Birliği tarafından, komünist ekonomik örgütlenme biçiminin Doğu Asya ve Doğu Avrupa‟daki ülkelere transfer edildiği belirtilmiĢtir (Stone,1999:55).

Gönüllü ve zorlayıcı politika transferlerinin süreç ve aktör bakımından farklı nitelikler taĢıdığı bir gerçektir. Ancak Dolowitz ve Marsh‟ın (1998: 40) da belirttiği gibi; herhangi bir politika transferi süreci hem gönüllü hem de zorlayıcı öğeleri aynı anda içerebilir.

Politika transferinin nedenleri, baĢka bir deyiĢle politikanın gönüllü, doğrudan zorunlu veya dolaylı zorunlu olması, politika transferinin baĢarılı mı, baĢarısız mı olacağı konusunda ipuçları vermesi açısından önem taĢımaktadır.