POLİYOMİYELİT (ÇOCUK FELCİ)

Etkeni enterovirüs polio olan, akut, ateşli bir hastalıktır. Ortalama kuluçka süresi 7-14 gündür. Vücuda dışkıyla kirlenmiş besinler aracılığıyla ve solunum yolu enfeksiyonuyla girer. Hastalık bazı kişilerde belirti vermezken, bazılarında ani başlayan ateş, baş dönmesi, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal, kas ağrıları ve boğaz ağrısı gibi belirtiler gösterir. Bazı hastalarda motor nöronların harabiyeti onucu felç görülür (Savaşer, 2018)

Türkiye’de hastalıkla mücadele de poliyomiyelit aşısı kullanılmış, kara sineklerle savaşa önem verilmiştir.

2.19. ŞARBON (KARA ÇIBAN)

Etkeni Bacillus anthracis olan şarbon en çok deride lezyonlar, nadiren de bağırsak enfeksiyonu şeklinde seyreden bir hastalıktır (Hot 2001). Hayvanlardan doğrudan temasla ya da hasta hayvanın etini yemek veya sütünü içmekle insana bulaşır.

Hayvan yetiştiriciliği yapan ülkelerde özellikle hayvanları yok eden salgınlar görülmüş, Türkiye’de de salgına sebep olmuştur.

Hastaların tecrit edilmesi sağlanmış. Hastalıktan korunmak için şarbon aşısı uygulanması gerektiği bildirilmiştir. Hastalıktan ölen hayvanların yakılması gerektiği tavsiye edilmiştir.

113 2.20. AIDS

AIDS (Kazanılmış bağışıklık yetmezliği sendromu) insanlık tarihinde en tanınan önemli bir hastalıktır. Etkeni human immunodeficiency virüs (HIV) tür.

Hastalık kan yolu ve cinsel temas ile bulaşmaktadır. Gebelik döneminde AIDS li anneden fetüse geçebilir. Yaşam şartlarının kötü olması ve intravenöz ilaç kullanımı hastalığın yayılmasına sebep olmaktadır (Hot, 2001,236-238).

Toplumsal yaşantımız, örf ve adetlerimiz, geleneklerimiz nedeniyle Türkiye’de bir tehdit olmamakla beraber gelecek dönemler açısından bazı önlemler alınmıştır.

Öncelikle hastane çalışanları riskli kişilere müdahale ederken dikkatli olmalı koruyucu önlemler almalıdır. Ayrıca toplumu hastalık, riskleri ve korunma yolları açısından bilgilendirmelidir. Şüpheli kişilerle cinsel temastan kaçınılmalıdır.

IV ilaç kullanan kişilerle aynı iğne kullanılmamalıdır. 3. TARİHSEL SÜREÇ VE HEMŞİRELİK

Bulaşıcı hastalıklar, sık ve yaygın görüldüğü, ölümlere, başka hastalıklara ya da sakatlıklara yol açtığı, iş gücü ve maddi kayıplara sebep olduğu için son derece önemlidir. Oysa ki bu kadar kötü sonuçlara sebep olan bulaşıcı hastalıkların çoğundan, temel hijyen kurallarına uyma ve etkin aşılama ile korunmak mümkündür (T.C. Sağlık Bakanlığı 2008). Dünya Sağlık Örgütü, sağlığı koruma ve geliştirme faaliyetlerinde temel insan gücü olarak hemşireleri işaret etmektedir (Whitehead, 2005).

En eski sağlık mesleği olan hemşirelik tarihin ilk devirlerinde hasta ve düşkünlere yardımla başlamıştır. Dünyada hemşirelik hizmetleri, kadının sağaltıcı rolü ile çok eski zamanlarda başlamış olmasına rağmen, olumsuz sosyal etkiler nedeni ile Türk kadınının çalışmasına engel olunduğundan hemşirelik Türkiye’de yavaş gelişen bir meslek olmuştur. 1868’te sağlık hizmeti sunmak üzere Hilal-i Ahmer Cemiyeti kurulmuş, bu cemiyete bağlı pek çok gönüllü kadın, salgın hastalıklarla mücadele kapsamında ve savaşlarda hasta bakıcı olarak çalışmıştır. Savaşlar ve bulaşıcı hastalıkların kol gezdiği şartlarda, yaralı ve hasta askerlerin bakımlarına duyulan gereksinim, askerlerin ve halkın beslenme, barınma ve temizlik gereksinimlerinin yeterli karşılanamaması sonucu Dr. Besim Ömer Paşa’nın bireysel çabaları ile ilk kez Kadırga Hastanesi’nde altı ay süreli gönüllü hastabakıcı kursu açılmıştır. Balkan savaşı ile birlikte ilk kez Türk kadını hastanede çalışmaya başlamıştır.

114

Cumhuriyetin ilanından sonra Atatürk’ün kadınlara verdiği sosyal haklarla birlikte Türk kadını hemşirelik okullarında okuma hakkını kazanmış ve hemşire olarak çalışma imkanı bulabilmiştir.

KAYNAKLAR

Artvinli, F. (2017). Verem savaşı hemşire okulu, Erenköy senatoryumu ve dispanserler: Muazzez Yazıcıoğlu ile bir sözlü tarih çalışması. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları,23,57-89.

Balcı, S., Yüksel, A. (2018). Lepra. Gülay Görak, Sevim Savaşer, Suzan Yıldız (Ed), Bulaşıcı Hastalıklar Hemşireliği (145-151).İstanbul: Nobel Tıp.

Doğan, H. (2017). Vefayata mahsus vukaat defterine göre salgın hastalıklardan ölümler: Adıyaman örneği. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 6(18), 597-615.

Görak, G. (2018). Boğmaca (whooping cough, pertusis) ve hemşirelik bakımı. Gülay Görak, Sevim Savaşer, Suzan Yıldız (Ed), Bulaşıcı

Hastalıklar Hemşireliği (119-121).İstanbul: Nobel Tıp.

Görak, G. (2018). Kızıl (scarlet fever, scarlatina) ve hemşirelik bakımı. Gülay Görak, Sevim Savaşer, Suzan Yıldız (Ed), Bulaşıcı

Hastalıklar Hemşireliği (117-119).İstanbul: Nobel Tıp.

Hot, İ. (2001). Sıhhıye mecmuasına göre ülkemizde bulaşıcı hastalıklarla mücadele (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Muşmal, H., Semiz, E. (2018). Osmanlı Devletinde kuduz hastalığı ve tedavi süreci: Konya örneği. Tarihinde Peşinde, 20,225-257.

Özer, S. (2015). II. Dünya Savaşı yıllarında İstanbul’da tifüs. Çağdaş

Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 15(30), 171-201.

Özer, S. (2016). I. Dünya Savaşında Osmanlı Devletinded tifüs (lekeli humma) salgını. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 80(287), 219-260.

Özgün, C. (2017). Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında bir illetle yüzleşmek: devletin resmi tutumu bağlamında daü’l-kelb (kuduz hastalığı). Tarih İncelemeleri Dergisi, 32(2), 491-529.

Özgür, Y. (2017). 1847-1848 kolera salgını ve Osmanlı coğrafyasındaki etkileri. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 6(1), 23-55. DOI: 10.26650/jes371499.

Özkaya,H. (2016). Cumhuriyet döneminde bulaşıcı hastalıklarla mücadele. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 20(2),77-84.

115

Sağlık Bakanlığı (2008) Bulaşıcı Hastalıklar ve KorunmaModülü.http://sbu.saglik.gov.tr/Eku tuphane/kitaplar/t10.pdf (erişim: 01.03.2019).

Savaşer, S. (2018). Tifo (enterik ateş) ve hemşirelik bakımı. Gülay Görak, Sevim Savaşer, Suzan Yıldız (Ed), Bulaşıcı Hastalıklar

Hemşireliği (164-167).İstanbul: Nobel Tıp.

Savaşer, S. (2018). Shigellozis (basilli dizanteri) ve hemşirelik bakımı. Gülay Görak, Sevim Savaşer, Suzan Yıldız (Ed), Bulaşıcı Hastalıklar

Hemşireliği (174-176).İstanbul: Nobel Tıp.

Savaşer, S. (2018). Poliomyelit (epidemik çocuk felci, çocuk felci,akut anterior poliomyelit) ve hemşirelik bakımı. Gülay Görak, Sevim Savaşer, Suzan Yıldız (Ed), Bulaşıcı Hastalıklar Hemşireliği (176- 179).İstanbul: Nobel Tıp.

Şentürk, E. (Ed.) (2014). Hemşirelik Tarihi. İstanbul. Nobel Tıp. Taşbaş, E. (2017). Osmanlı’da kuduz vakaları ve tedavi çalışmaları: Antalya örneği. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 60, 495-512. doi: http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat3740.

Tekeli, İ., İlkin, S. (). Türkiye’ de sıtma mücadelesinin tarihi: Cilt 3, 107-166. Cumhuriyetin Harcı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Torun, S. (Ed.) (2014). Kırım Savaşı’nda Hasta Bakımı ve

Hemşirelik.Ankara: Akademisyen.

Tuğluoğlu,F.(2008). Cumhuriyetin ilk döneminde verem mücadelesi ve propaganda faaliyetleri. Dergi Park,0(13-14), 1-26. dergipark.gov.tr/download/article-file/9825.

Whitehead D. Health promoting hospitals: The role and function of nursing. J Clin Nurs 2005; 14(1): 20-27.

Yavuz,E. (2018). Sıhhat ve içtimai muavenet vekaletinin 1924 yılı sıtma ile mücadele raporu- sıtma ve bataklık haritası. Journal of Social

116