Jacques Delors baĢkanlığındaki Komisyon, 1993 yılının sonunda Birliğin SosyalPolitikası‟nın geleceğiniĢekillendirmekamacıylaYeĢilKitap yayınlamıĢtır. “AvrupaSosyalPolitikası:BirlikĠçin Seçenekler”isimliveCOM(93)551 sayılıbu YeĢilKitap ileSosyalPolitika‟nın geleceğiileilgilisosyaltaraflarabirtakım sorular yöneltilmiĢ ve bu sorulara verilecek cevaplar doğrultusunda 1994 yılında Beyaz Kitap yayınlamayıöngörmüĢtür.Komisyon,10 temelalandaüyeülkelerdekiilgililerin görüĢlerine baĢvurmuĢtur. ĠĢgücü piyasası, sosyal koruma, sosyal dıĢlanma ve eğitim konularındaönceliklisorunlar,istihdamın iyileĢtirilmesi,insan kaynaklarının geliĢtirilmesi ve kaliteyi esas alan bir üretim süreci, sosyal politikaların yakınlaĢtırılması,yoksullukvesosyaldıĢlanmailemücadele,tekpazarveiĢçilerin serbest dolaĢımı, kadın ve erkekler için fırsat eĢitliğinin sağlanması, sosyal diyalogun güçlendirilmesi, Avrupa Sosyal Fonu‟nun rolü,gençistihdamınönündeki risklervefırsatlar,yaĢlıların ekonomikvesosyalrolü,göçmenleriçin eĢitfırsatlar, engellilerin iĢgücü piyasasınakazandırılmasıdır147.
Komisyon‟a31.03.1994 tarihinekadarüyedevletlerin yetkilikuruluĢlarından, kamu sektörü veözelsektörden,sendikalardan,vatandaĢlardan 7000 sayfayıaĢkın 530 adetcevap veyorum gelmiĢtir.Bu cevap veyorumlardaBirliğin önündekien önemliproblemin iĢsizlikolduğu veçözümün sosyaldiyalog mekanizmalarısonucu geliĢtirilecek bir sosyal model‟de yattığı görüĢü ağırlık kazanmıĢtır. Komisyon, sosyalpolitikanın geleceğiileilgilihazırlanan YeĢilKitap‟ın ortayakoyduğu sorular ve üyedevletlerin yetkilikuruluĢlarından gelen cevap ve yorumlarıĢığında,“Avrupa Sosyal Politikası-BirliğeGiden BirYol”baĢlıklıBeyazKitap (COM(94) 333 final) yayınlamıĢtır148.
147
EC, Green Paper On European Social Policy- Option for the Union, European Community, http://www.europa.eu.int/scadplus/leg/en/cha/c10111.htm,EriĢim:07.08.2005.
Beyaz Kitap‟ta Avrupa sosyal modelinden ne anlaĢıldığı konusunda bazı değerler ortaya konmuĢtur. Buna göre, demokrasi ve insan hakları, piyasa ekonomisi, serbest toplu pazarlıkgibisendikalhaklar,fırsateĢitliği,sosyalrefah ve dayanıĢmaAvrupatoplum modelinin ortakdeğerleriolarakortayakonmuĢvebu değerlerin birmaliyetdeğil,rekabetin sürdürülmesiaçısından daönemliözellikler olduğu belirtilmiĢtir.Ortaya konan tüm bu değerler,Birlikdüzeyinde Avrupatoplum modeliyle, sosyal politika uygulamalarında farklılaĢan refah devletleri değil, ekonomik,siyasalvesosyalyapısındaöneçıkan temeldeğerlerkastedilmektedir; bunun sonucunda temel değerler çerçevesinde ilk bölümde bahsedildiği gibi bir modelden bahsetmek mümkün olabilmektedir149.
Birliğin BeyazKitap ileberabernasılbirsosyalpolitika anlayıĢıbenimsediği de az çok ortaya konmaktadır. Örneğin, sosyal politika uygulamaları açısından sorumlu olanlar öncelikle üyedevletlerdir;Birlikonlarıdestekleyecekvearalarında eĢgüdüm sağlayacaktır. Sosyal politika alanında, yasal düzenlemeler ve toplu sözleĢmeler de temel araçlar olarak kabul edilmiĢtir. Birliğin ele almayı gerekli gördüğü konularolarakiĢveçalıĢmakoĢulları,iĢgücü dolaĢımı,fırsateĢitliği,sosyal korumavekamu sağlığıgibitemelkonularolmuĢtur.BeyazKitap temeldeiĢgücü piyasası ve çalıĢma koĢulları üzerinde durmuĢ çalıĢma koĢullarında yüksek standartlar sağlanmasını ve üye ülkeler arasında sosyal bütünleĢmenin sağlanmasınıtemelhedefolarakgörmüĢtür150.
Komisyon bu temel hedefler doğrultusunda bazı önemli hususlarda önerilerdebulunmuĢtur;iĢsizliğin önünegeçmekiçin yeniiĢimkânlarının yaratılması vebu doğrultudaKOBĠ‟lerin desteklenmesi,iĢgücü kalitesinin artırılmasıiçin mesleki eğitime ağırlık verilmesi, iĢçilerin serbest dolaĢımı önündeki tüm engellerin kaldırılarak Avrupa çapında bir iĢgücü piyasasının oluĢturulması, Atipik çalıĢma Ģekillerinin yaygınlaĢtığıverekabetin arttığıiĢgücü piyasalarındaasgaristandartların sağlanması,kadın veerkekiçin fırsateĢitliği,sosyalgüvenlikvesosyalkoruma, kamu sağlığının korunması, sosyal politikaların belirlenmesi esnasında iĢçi http://europa.eu.int/scadplus/leg/en/cha/c10112.htm,EriĢim:07.08.2005.
149
Maria Jepsen,Amparo Serrano Pascual,“European SocialModel:an Exercise in Deconstruction”, Journal of European Social Policy, Vo.15, No.3, 2005, s.237.
150
sendikaları,iĢveren örgütlerivesiviltoplum kuruluĢlarıileiĢbirliğiyapılması,Avrupa hukukunun daha etkin kullanılması, sosyal politikaların uygulanması sürecinde uluslararasıiĢbirliğinin sağlanması,bu konudaKomisyon iĢbirliğinin güçlendirilmesi ve uluslararasıörgütlerle bağlantıkurulmasıkonusunda görevlendirilmiĢtir.(OECD, ILO,BM,AvrupaKonseyi)Ayrıca,endüstrileĢmiĢülkelerolan JaponyaveABD ile sosyal alanlarla ilgili bilgi alıĢveriĢinde bulunulması ve tecrübelerinden yararlanılmasıöngörülmüĢtür151.
Komisyon‟un YeĢil ve Beyaz Kitapları yayınlamasıyla Birliğin sosyal politikasının önceliklihedefleriortayakonmuĢtur.Fakat,Aralık1993‟teBrüksel‟de yapılan AvrupaKonseyitoplantısında Komisyon‟un yayımladığı“Büyüme,Rekabet ve Ġstihdam” (COM(93) 700 Final) baĢlıklı Beyaz Kitap‟a bakıldığında Birliğin büyümeverekabetaçısından iĢgücü piyasasındaesneklikisteyen biryaklaĢımın benimsendiğinive örneğin Avrupa‟dakisosyalkorumaönlemlerinin,kısmen de olsa istihdam yaratılması üzerindeki olumsuz koĢullarından söz edildiğini görüyoruz. Kitap iĢsizliğin nedenleriveortadan kaldırılmasıileilgilibazıönemlisaptamalarda bulunmuĢtur.
Büyümenin tekbaĢınaiĢsizlikilemücadeledeyeterlibirçözüm olmadığıveiĢ yaratmakonusundadahaönemliadımların atılmasıgerektiğivurgulanmıĢtır.Fakat atılacak adımların ülkelerin durumlarını hesaba katar nitelikte olması gerektiği belirtilmiĢtir.ĠĢsizliğin özellikleüyeülkelerin iĢgücü piyasalarının yeterinceesnek olmamasından kaynaklandığı ve üye ülkelerin eğitim sistemi, iĢ hukuku, iĢ sözleĢmeleri,toplu iĢsözleĢmesigörüĢmeleri,sosyalgüvenliksistemleriveçalıĢma yönetimialanındakiuygulamalarıherülkedeistihdam çevresinioluĢturan sütunlar olduğu ve bunlara belirleyici özellikler verebilmek için bir araya toplanmaları gerektiğivurgulanmıĢtır.ĠĢgücü piyasasının iĢleyiĢinin geliĢtirilmesiiçin tüm istihdam çevresinin harekete geçirilmesi gerektiği belirtilmiĢ ve istihdam çevreleriyle ilgili sorumluluksahibikiĢilerin biraradahareketetmesigerektiğivebu durumun gerekli dönüĢümeetkidebulunabileceğidüĢünülmüĢtür.Bu saptamalarıĢığındaKomisyon iĢyaratmaalanındabazıöncelikalanlarıbelirlemiĢtir; hayatboyu eğitim,hem içhem de dışpiyasada daha fazla esneklik,çalışma maliyetlerinin azaltılması,istihdam
151
politikalarının gözden geçirilmesi, yeni ihtiyaçların karşılanması, yenilik beklentilerininartırılması,olaraksıralanmıĢtır152.
BeyazKitap‟abakıldığındaBirliğin sosyalpolitikaileilgiliadımlarında bir yandan sosyal dayanıĢma istenmekte, öte yandan büyüme, verimlilik, yapısal değiĢim, rekabet gibi hedeflerden vazgeçilmemektedir. Bu nedenle, söylem düzeyindesosyalkoĢulların iyileĢmesivesosyaldayanıĢmanın artırılmasınıhedef olarakortayakoyan Birlik,gerçektesosyalpolitikalarınıekonomikönceliklerinegöre uyarlamaya çalıĢmaktadır. Bu nedenle hem ekonomik politikanın kaçınılmaz bir sonucu olarak gündeme gelen hem de bu ekonomik politikanın çerçevesinde sınırlanan birsosyalpolitikaizlenmesi,izlenen sosyalpolitikanın en önemliözelliği gibi görünmektedir. Bu temel özelliğin bir uzantısı olarak da Birlik düzeyindeki politikalarda istihdam artıĢı, çalıĢma koĢullarının iyileĢtirilmesi gibi yine çalıĢma merkezlisosyalpolitikalaröneminikorumakta,bunun dıĢındakisorunlara pekyer verilmemektedir153.
Sosyal ve ekonomikpolitikalararasındakibu etkileĢim özellikleMaastricht AntlaĢmasıileortayakonan EkonomikveParasalBirlik(EPB)hedefiyle beraber birbirleriyle daha fazla etkileĢim içerisine girmiĢtir. EPB,Birlikiçin kuruluĢundan bugüne kadar ortaya konmuĢen büyük veönemlihedeftir.Tekpazarın vetek paranın yaratılması düĢüncesi Avrupa bütünleĢmesinin bugüne kadar attığı en önemliadım olmuĢtur.Bu nedenleparasalbirlikvebütünleĢmekavramıüzerinde durmakoldukça önemliolacaktır.TekPazarvetekparanın yaratılması,yalnızca piyasanın birleĢmesiveyaparasalistikrarın sağlanmasıaçısından değil,çokdaha geniĢçapta etkileri olan biruygulamaolmuĢtur.DahageniĢçapta etkilerinin en önemlibölümüdeyarattığısiyasalvesosyalsonuçlarlailgilidir.
152
EC, W hite Paper: On Growth, Competitiveness, Employment: The Challenges and Ways Forward into the 21st Century, European Community,
http://europa.eu.int/en/record/white/c93700/contents.html,EriĢim:09.08.2005. 153