Topluluk,1970‟liyıllarda,ileridedüĢünülen ekonomikvemalibütünleĢmeyi gözönünde tutarak,bütünleĢmenin tamamlayıcıetmeniolaraküyeülkelerin sosyal politikalarının eĢgüdümünü sağlamayı amaçlamıĢtır. Bu anlamda, kısmen baĢarı sağlanmıĢtır.
TopluluktayaĢanan birdiğerönemligeliĢmeise,1973 yılındakiilkpetrol Ģoku ile gün yüzüne çıkan ekonomik ve sosyal krizdir. Krizin sadece genel konjonktürden kaynaklanmadığı, aynı zamanda dünyadaki köklü değiĢimlerin de habercisi olduğu çok geçmeden anlaĢılmıĢtır. Dünyanın en eski ve köklü sanayilerine sahip AT ülkeleri, bu dönemde sanayi toplumu olma özelliklerinin bir
112
A.k., s.76. 113
EC, Bulletin of the European Communities,“European Union,ReportbyLeo Tindemans”, European CommunityNo.1/76,25 Aralık1975,
sınavdan geçtiğinin bilincinevarmıĢlardır114.Özellikle,birincipetrolĢoku sonrası ulusal ekonomilerde, stagflasyon115 kalıcıhalegelmeye baĢlamıĢtır.1979 yılında
ortayaçıkan ikincipetrolĢoku 1930‟lardan berigörülmeyen iĢsizlikoranlarının ortaya çıkmasınaneden olmuĢtur.DüĢükbüyüme,artan sosyal harcamalar ve yinelenen ekonomik dengesizlikler birçok Avrupa ülkesinin mali kriz içine girmesine neden olmuĢtur116.
AT ülkelerinden dahageçsanayileĢmiĢülkelerden ABD veJaponyaAvrupa karĢısındarekabetüstünlüğünü elegeçirmeyebaĢlamıĢtır.Rekabetaçısından geri duruma düĢen Avrupa, petrol krizlerinin de etkisiyle yüksek düzeyde iĢsizlik sorunuyla karĢı karĢıya kalmıĢtır.Bu sorun sanayi iĢgücünün üçte ikisini tehdit etmeyebaĢlamıĢtır.AT çokdikkatlibirsanayipolitikasıyürütmedöneminegirmiĢtir. DemokratikkurumlarvesosyalhukukdevletiteminatıaltındakikazanılmıĢsosyal haklarAT üyesiülkelerdeyenipolitikaların tespitindehareketalanınıkısıtlamıĢtır. Gerçekten,sermayebirikiminisağlamaveçalıĢanlarıkorumagereğiüye ülkelere ek yükler getirmiĢtir. Bu anlamda, yetersiz ekonomik büyüme devam ettiği halde, Topluluğun sosyal politikasında, refah artıĢının sağlanmasından önce gelen endiĢelerön planaçıkmıĢtır.Bu anlamda,sosyalpolitikalaryapısaldeğiĢimiveAT bütünleĢmesini destekleyecek biçimde yön değiĢtirmiĢtir. Gerçekten, ekonomik faaliyeti izleyen sosyal politikaların yeterli olmadığı, ekonomik politikaları destekleyecek, hatta çalıĢanların haklarını ve refahını kısıtlayacak biçimde müdahaleyi içeren dinamik sosyal politikaların gerektiğikabuledilmiĢtir117.
Topluluğun sosyal politikasında yaĢanan bu değiĢimler, ekonomik durgunluğun,yoğun iĢsizliğin veiçvedıĢrekabetbaskısının azaltılmasıamacıyla, yeniden düzenlemeveesneklikyaklaĢımlarınıgündemegetirmiĢtir118. Konsey bu amaçla19 Aralık1984 tarihinde,“Uzun Süreliİşsizlikle Mücadele için Eylem”adıyla bir bildirge yayınlamıĢtır. Bu bildirge ile, iĢsizlik sorunun çözümü için Topluluk
114
Ġlhan Dülger,Avrupa Topluluğunda SosyalPolitika GeçiĢ DönemiÖzelliklerive 21 Yüzyılda Hedef Alınan Toplum,DevletPlanlama TeĢkilatıYayınları,Ankara,1991,s.78.
115
Hem enflasyonun,hem de iĢsizliğin birarada olduğu ekonomikdurum.Turanlı,ĠĢgüden,s.327. 116
Maurızıo Ferrera,Anton Hemerıjck,Martın Rhodes,“The Future ofthe European „SocialModel‟in the GlobalEconomy”,JournalofComparative PolicyAnalysis:Research and Practice,Vol.3,2001, s. 167.
117
Dülger,GeçiĢ,s.80. 118
düzeyinde oluĢturulacak politikaların gerekliliğini vurgulamıĢtır. Topluluğun uzun süreli iĢsizlik sorununu ortadan kaldırmak için acil önlemler alması gerektiğini vurgulamıĢtır.Bu konuda;yeniişimkânlarının yaratılmasıve işgücü piyasasının daha fazla esnekleştirilmesiiçin çaba harcanması,işsürelerinin düzenlenmesine ilişkin sorunların çözülmesi, uzun süreli işsizlerin tekrar işgücü piyasasına kazandırılması için gerekli eğitimin verilmesi, istihdam ve sosyal güvenlik sistemlerinin geliştirilmesi ve uzun süreli işsizler açısından daha uygun hale getirilmesi, çok uzun süreli işsizlere yeterlidesteğin verilmesiönerilmiĢtir119.
Bu anlamda,sosyalpolitikaalanında kaydedilen önemligeliĢmede1984 yılındaTopluluktaĠkinciSosyalEylem Programının kabuledilmesiolmuĢtur.Ancak, bu program ilkinegöre pekde iddialıolmamıĢ,sadecebeĢtemelkonuya ağırlık verilmiĢtir.Bunlar;gençlerinişsizliği,yeniteknolojilere geçiş,işgüvenliği,sosyal güvenliğin maliyeti ile bunun işletmenin rekabeti ve işçilerin yaşam standartları üzerine etkisi ve Avrupa düzeyinde sosyal taraflar arasında diyalogun sağlanması şeklinde sıralanabilir. TopluluktadiğerbirgeliĢmede,Komisyon tarafından malların, hizmetlerin,sermayenin veiĢgücünün serbestdolaĢımıönündekitarife dıĢıengeller kaldırılarak,tekpazarın kurulmasıamacıylaBeyazKitap olarak bilinen bir raporun hazırlanmasıdır120.
Toplulukta,1980‟lerin ikinciyarısındakendiiçyapısındaönemlideğiĢiklikler yapılması ve gecikmiĢ hedeflerin gerçekleĢmesi için gerekli adımların atılması tasarlanmıĢtır. Roma AntlaĢması‟nda 1960‟ların sonuna kadar aĢamalı olarak tamamlanmasıöngörülen ortakpazar,ekonomikkrizlernedeniyle1970‟liyıllarda tamamlanamamıĢ,malların serbestdolaĢımısağlanmıĢsadakiĢilerin,hizmetlerin ve sermayenin dolaĢımıaçısından önemliadımlaratılamamıĢtır.Bu nedenle, Avrupa Komisyonu üyesiLord Cockfield‟in 1985 yılındakalemealdığıve Topluluküyesi ülkelerin farklı uygulamalarını uyumlulaĢtırmayı amaçlayan Beyaz Kitap, 1992 yılındakurulacakTekPazar‟ın getireceğisınırsızbirAvrupaiçingereklitoplam 300
119
EC, CouncilResolutionof19 December1984,“On Action toCombatLong-term Unemployment”, European Community,
http://europa.eu.int/eurlex/lex/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31985Y0104(03):EN:TML , EriĢim:05.06.2005.
120
öneriyi kapsamıĢtır. Fakat bu önerilerin sadece üçte biri kabul görmüĢtür121. Ġç Pazarın tamamlanmasınayönelikhazırlanan BeyazKitap,sosyalpolitika alanında sınırlıkalmıĢtır.Bu nedenle,dönemin Komisyon BaĢkanıJacquesDelors,programa sosyal boyutun da katılması konusunda önerilerde bulunmuĢtur. Delors, 1992 programınasosyaltarafların dadestekvermesiniistemiĢtir.1988 yılındaKonsey, Komisyon‟un sosyalboyutlailgiliönerisinikabuletmiĢtir.Bu öneri;eğitim,iĢsağlığı vegüvenliğiileiĢçilerin serbestdolaĢımıgibioldukçakısıtlıkonularıiçermiĢtir122.