PEST

Örgütümüze iliflkin –içsel– ve çal›flma saham›za iliflkin –d›flsal– nitelik, etken ve koflullar› de¤erlendirmek önemli ve vazgeçilmezdir. Ne var ki, içerisinde yer ald›¤›m›z ba¤lama iliflkin büyük resmi de gözden kaç›r- mamak gerek. Yani, de¤erlendirmemiz gereken bilgileri üç düzeyde s›n›flamak gerekirse, flöyle özetleyebi- liriz.

• ‹ç koflullar (örgütümüzün yetenekleri, kapasitesi, iliflki a¤› vb.)

• D›fl koflullar (mikro düzeyde çal›flma alan›m›zla ilgili koflullar, geliflmeler, vb.) • Büyük resim (makro düzeyde ortam analizi)

Organizasyonlar›n büyük resmi görmelerine yard›mc› tekniklerden yayg›n olarak kullan›lan biri PEST’tir. PEST temel olarak faaliyetlerimizle ilgili, ama SWOT taraf›ndan kapsanmayan konular› içerir. Elbette makro ve mikro olaylar her zaman birbirleriyle ba¤lant›l› olduklar›ndan SWOT ve PEST analizleri baz› noktalarda kesiflebilirler. Basit bir diyagram PEST ile hangi etkenleri ele almaya çal›flt›¤›m›z›n anlafl›lmas›na yard›mc› olacakt›r (Çizim 3.4).

Çizim 3.4. PEST

‹çerisinde yer ald›¤›m›z ve faaliyet gösterdi¤imiz, bizi de kucaklayan, etkileyen ve hatta bir ölçüde biçimle- yen koflullar›n daha genifl ölçekli –makro çevre- analizini yapabilmek için göz önüne almam›z gerekenler:

Politik (ve hukuki), Ekonomik,

Sosyo-kültürel ve Teknolojik etkenlerdir.

PEST hangi güncel sorun ve e¤ilimlerin örgütleri daha derinden etkiledi¤ini anlamaya yarar. Genelde bu ko- nularla ilgili birçok analiz ve öngörüye ulaflmak mümkündür. PEST analizi bu etkenlere iliflkin bilgi y›¤›n›n- dan bir özet ç›karmam›z› sa¤lar. Bu analizin amac›, makro çerçevedeki olumlu ve olumsuz koflullar› örgüt stratejilerimizi olufltururken kullanabilmemizi sa¤lamakt›r. PEST analizinde temel etken bafll›klar› alt›nda yer alabilecek konular flu biçimde (Tablo 3.7) örneklenebilir:

Çevre De¤erlendirmesi

D›fl Koflullar

‹ç Koflullar

Makro Çevre

Mikro Çevre

Tablo 3.7: PEST matrisi

PEST analizi SWOT’a oranla daha yo¤un bir ön haz›rl›k gerektirir. Analiz için birtak›m verilerin toplanmas›, araflt›rmalar›n ve di¤er yay›nlar›n incelenmesi, baz› kilit isimlerle görüflmeler yap›lmas› ve bu analiz için bir çal›flma toplant›s› düzenlenmesi gerekebilir. E¤er d›fl ortamdaki de¤ifliklikleri düzenli olarak izleyen bir ör- gütseniz bu ifl yükünün alt›ndan kalkman›z daha kolay olacakt›r. PEST analizini ilk kez yapacaksan›z ve flim- diye kadar bu biçimde yap›land›r›lm›fl bir arfliv oluflturmad›ysan›z, öncelikli olarak nelerin analizde yer ala- bilece¤ine iliflkin bir çal›flma toplant›s› yaparak ilerleyebilirsiniz. PEST analizi s›ras›yla flu ad›mlar›n izlenme- siyle gerçeklefltirilir:

• Analiz edilecek alan ve temel bafll›klar›n tan›mlanmas›

• Bu bafll›klar alt›nda analiz edilecek verilerin ve araflt›rmalar›n, görüflme yap›lacak kiflilerin belirlenmesi • Her alt bafll›k için anahtar nitelik tafl›yan bilgilerin belirlenmesi

• Bilgilerin toplanmas›. Ortamda olacak de¤iflikliklere iliflkin beklentilerin derlenmesi

• Bu bilgilerin farkl› ölçütlere göre (örne¤in: en fazla etkisi olandan veya de¤iflim olas›l›¤› en yüksek olan...) PEST analizinde incelenmesi

Sosyo-kültürel

• Demografi

• Örgütümüze sempati duyabilecek yurttafllar›n e¤ilimleri

• Yaflam tarz› e¤ilimleri • Medya’n›n yaklafl›m›

• ‹lgilendi¤imiz konulara iliflkin toplumsal duyarl›l›ktaki de¤iflim • Etnik ve dinî yap›

• Ayn› alanlarda çal›flan di¤er kurulufllar›n faaliyetleri

• Genel olarak sivil toplum kurulufllar›n›n faaliyetleri

• Kültürel hayattaki de¤iflimler

Teknolojik

• Teknolojik geliflmenin ifl ortam›m›z ve mali kaynaklar›m›z aç›s›ndan yaratt›¤› dezavantajlar ve avantajlar

• Teknolojik geliflmenin faaliyetlerimiz/

eylemlerimiz aç›s›ndan yaratt›¤› dezavantajlar ve avantajlar

• Teknoloji aç›s›ndan uzmanl›¤a duyulan ihtiyaç • Enformasyon ve komünikasyon alan›ndaki

geliflmeler ve beklentiler

• Fikri mülkiyet haklar›, lisans, patent hakk› gibi alanlarda yaflanan de¤ifliklikler

Politik

• Siyasi iktidar • Siyasi istikrar • Var olan mevzuat

• AB ile adayl›k sürecindeki de¤ifliklikler • Mevzuatta beklenen de¤ifliklikler • ‹dari/resmî kurumlar

• Hükümet politikalar› • Seçim döneminin yak›nl›¤› • Siyasi e¤ilimlerdeki de¤iflimler • ‹lgili oldu¤umuz di¤er politikalarda ve

konulardaki de¤iflimler

• Ülke içindeki bask› gruplar› ve e¤ilimleri • Uluslararas› politikalar›n ve geliflmelerin etkisi

Ekonomik

• Ülke içindeki ekonomik koflullar • Uluslararas› ekonomik geliflmeler • Vergi, sosyal güvenlik v.b. mevzuat ve

beklenen de¤ifliklikler

• Fon kaynaklar› ve donör kurulufllar • Ekonomi politikalar›

Görüldü¤ü gibi PEST analizinde ayn› etkene iliflkin bafll›k alt›nda olumlu ve olumsuz geliflmeler yer almak- tad›r. Bu olumlu ve olumsuz geliflmeleri, SWOT analizindeki iç ve d›fl tehditler/f›rsatlar ile iliflkilendirmek resmin tamam›n›n anlafl›lmas›n› kolaylaflt›racakt›r. PEST analizi anlafl›lmas› ve uygulanmas› kolay bir ana- lizdir. Sadece stratejik planlama veya ayr›nt›l› eylem planlamas› için de¤il, kapasite gelifltirme/sorun analizi gibi baflka alanlarda da yararl›d›r. Ayn› zamanda de¤iflik ögeler aras›nda bir s›ralama yap›lmas›na elveriflli- dir. Bununla birlikte PEST analizinin baz› eksiklikleri de bulunmaktad›r. Öncelikle PEST analizinin do¤rulu¤u ve kapsam› büyük ölçüde eldeki verilerin ve bilgilerin do¤rulu¤u ve kapsam›na ba¤l›d›r. Baz› konularda bil- giye ulaflmak zor veya maliyetli olabilir. ‹kinci olarak PEST analizi içindeki hiçbir bafll›k alt›ndaki geliflme sta- tik de¤il dinamiktir. Dinamik boyutun dikkate al›nmas› için beklenen geliflmeler analize eklenmektedir. Bu- nunla birlikte beklenen geliflmeler ço¤unlukla özneldir – örne¤in PEST analizini haz›rlayan grup içinde “ge- lece¤in de geçmifle benzeyece¤ine iliflkin” bir inanç varsa, de¤erlendirmeden ç›kan sonuç da bu yönde ola- cakt›r. Son olarak PEST analizi etkenler ve bafll›klar aras› karfl›l›kl› iliflkilerin fark edilmesine çok uygun de- ¤ildir.

Buna bir alternatif PEST ve SWOT analizlerini yapt›ktan sonra eldekileri bir haritaya tafl›makt›r. Bu bir an- lamda stratejik planlama için gerekli kavram/sorun/neden haritas›n›n oluflturulmas› için bir yöntem olabilir. PEST makro SWOT ise mikro d›fl koflullar› bir s›ralama içinde analiz etmenizi sa¤lar. Harita üzerinde ise makrodan mikroya giden iliflkileri ve farkl› bafll›klar alt›ndaki iliflkileri gösterebilir, analizi zenginlefltirebilir- siniz.

Helsinki Yurttafllar Derne¤i Örgütlenme Özgürlü¤ü PEST analizi – temel bafll›klar: Politik

• AB ile uyum sürecinde Dernekler Kanunu ile ilgili de¤ifliklikler yap›ld› ancak uygulamada sorunlar var

• Bu alandaki özgürlükler büyük ölçüde ülke içindeki gerginliklere duyarl› • Mevzuatta gerçekleflen de¤ifliklikler sivil

toplum kurulufllar›n›n ihtiyaçlar› ile tutarl› de¤il, karmafl›k ve baz› noktalarda belirsiz • Dernekler Daire Baflkanl›¤› Valilikler alt›nda

yap›land›. Ancak yap›lanman›n sivilleflmesi bizzat yaklafl›m biçiminin de sivilleflti¤i anlam›na gelmiyor. Bununla birlikte Dernekler Daire Baflkanl›¤› ile ortak bir platform sayesinde görüflmeler yürütülebiliyor

• Emniyet Teflkilat› Dernekler Kanunu’nda gerçekleflen de¤ifliklikler konusunda yeterince bilgili de¤il

Ekonomik

• AB süreci içinde derneklerin yararlanabilece¤i fon kaynaklar›nda art›fl var.

• Sivil toplum Kurulufllar›’na yönelik baz› fonlarda ihale yöntemine geçildi. Bunun uygulamada mali ve hukuksal aç›dan getirece¤i de¤ifliklikler henüz belirsiz • Fon kaynaklar›na olan ba¤›ml›l›k hem biz

hem de di¤er STK’lar için giderek artmakta