Paranın üzerindeki tezyinat ve süslemeler, dönemin sanat ve kültür anlayışı hakkında bazı mesajlar verebilir.

Bu değerlendirmelere belki başka değerlendirmeler de eklenebilir. Ancak açıkça görüleceği üzere, bir Osmanlı parası bize ait olduğu dönemin, siyasi,sosyal, iktisadi, idari vb. pek çok durumu hakkında önemli bilgiler vermiştir(Köstüklü, 2001:122).

Yukarıdaki çeşitli etkinliklerin dışında öğrencilerin geçmişe tanıklık eden kaynakları anlayabilmeleri için kaynakların nasıl meydana geldiğiyle, geçmiş hissini verecek kaynak belge oluşturmayla, tarihsel kaynaklar açısından resmi belgelerin önemini anlamak için imza oluşturmayla, gelecek için arşiv oluşturmayla, tarih mahkemesiyle ilgili etkinlikleri, ilköğretim seviyesine uygun olarak yaptırılabilir.

4. 3. 2. Kaynaklar Nasıl Meydana Getirilir?

Kaynak belgelerin altındaki yazıları okuyunuz. Her bir belge ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplamak için grup çalışması yapınız ve tartışınız.

Sigorta Pulu Kurs Şehadetnamesi

Ortaçağ İslam Dünyasından Bir tarih kitabı sayfası Padişah Beratı

1. Her bir kaynağın oluşturulmasıyla ilgili ne düşünüyorsunuz? 2. Bu kaynakları yazmak için neye ihtiyaç duyulmuştur? 3. Kaynakların her biri hangi dilde yazılmıştır? Niçin? 4. Kaynakları kimin yazdığını düşünüyorsunuz?

5. Önemli belgelerin üzerine niçin mühür vurulmuştur? 6. Padişah yazısının üstüne niçin tuğra çekilmiştir?

4. 3. 3. Kendi Kaynağınızı Oluşturun

Kaynaklar her çeşit şekilde ve ölçüde oluşturulabilir. Örneğin padişah fermanları dikdörtgen şeklinde ve geniştir. Örneğin vergi makbuzları buna göre daha küçüktür. Yüzyıllar önce kayıtlar kıvrımlı uzun kağıtlardan oluşturulurdu. Parşömenden yapılan bu kağıtların uzun hale getirmek için dikerlerdi. Çünkü metrelerce uzunlukta kağıtlar meydana getiriliyordu.

Aşağıdaki taslaklar üzerinde karar verin: • Hangi tür bir kanıt oluşturacaksınız? • Hangi ölçüde olabilecek?

• Kaynağı etiketlerken mühür vuracak mısınız? • Kaynağın altında imzanız olacak mı?

İçerikle İlgili Düşünceler

• Uzun bir kağıt rulo üzerine okul kurallarını yazabilir siniz. • Okuldan aldığınız önemli bir ödülün kaydı olabilir.

• Okuldaki bir olayla ilgili duyuru olabilir.

Tasarlama

Okunabilir olacağından emin olmalısınız?

Sizin için önemli bir belge izlenimi yaratacak şekilde değişik renkler ve yazılar kullanın.

4. 3. 4. Kendi İmzanızı Oluşturun

Belgeler üzerinde imza kullanma geleneği çok eskilere kadar gitmektedir. Osmanlı padişahları ise kendileri adına yazılan belgelere imza olarak tuğra çekerlerdi.Her padişahın tuğrası farklıydı.

İmza kullanılmadan önce soylular, hükümdarlar ve din adamlarının yazdıklarının geçerli ve doğru olması için belgelere kendilerine ait mühürler basarlardı. Avrupalı devletlerin liderleri imza atarken o dönemde Osmanlı padişahları onun karşılığında tuğra çekerlerdi. Tuğralarda kendi isimleri süslemeli bir şeklide hat yazısıyla yazılırdı. Pek çok insan okuma yazmayı öğrendikten sonra belgelere parmak basma yerine kendi imzalarını atmayı öğrendiler.Yasal belgeler yakın tarihte mühürle birlikte imza da taşımak zorunda kaldı.

ÇALIŞMA

Çeşitli imza resimleri üzerinde çalışın. Kişisel sadece size ait olan imzanızı oluşturmada düşüncelerinizi kullanın. Ayrıntıyla donatarak isminizin alıştırmasını yapın. Geniş ve ilginç olmalı fakat hepsinden önemlisi başka birinin kopyalamasının ve taklit etmesinin zor olmasına dikkat edin.

4. 3. 5. Gelecek İçin Kendi Arşivinizi Oluşturun

Orijinal belgeler yüzyıllardır korunarak bizim tarihimizin parçası olmuşlardır. Bugün bizim ürettiğimiz belgeler mektuplar,kitaplar, gazeteler, paralar, pullar, günlükler, bilgisayarda oluşturduğumuz ürünler bir gün sonraki nesillerin üzerinde çalışması için geleceğin arşivleri ve kayıtları olacaktır.

Her gün ki bilgi kaynaklarının toplanması ve seçimi için grup çalışması yapın. Bu bilgi kaynakları gazete makaleleri, reklam afişleri, yemek menüsü, fotoğraflar, haritalar, paralar, kartpostallar, davetiyeler, okul karneleri, özel kimlik belgeleri, teşekkür ve takdir belgeleri, cd, dvd, cep telefonları, hafıza kartları olabilir. Aşağıdaki soruları tartışın.

Onların oluşum biçimleri- onlar neden yapılmıştır? Hayatta kalacaklar mı?

Onların içeriği- Onlar ne tür bilgi vermek içindir? Doğru ve eksiksiz mi? Onlar gelecek için korunmaya değer mi? Evet ise bunu nasıl yapabilir siniz? Bulgularınızı tabloya kaydedin.

Tablonuzda işaretlediklerinizden birini seçin. Gelecek için saklanması gerektiğini veya yok edilmesi gerektiğinin sebeplerini düşününüz ve bunu açıklayan kısa bir rapor yazınız.

BİLGİ KAYNAĞI

KAYNAĞIN ÜRETİLDİĞİ

MADDE İÇERİĞİ DEĞERİ SAKLANIR

YOK EDİLİR Gazete Haberi Gazete kağıdına baskı Okul Meclisleri seçimi Katılımcı Demokrasinin geliştirilmesi

x

Otobüs Bileti Kağıt Evden Okula yolculuk

Düzenli Sıradan

4. 3. 6. Sınıfta Tarih Mahkemesi

TEMA:Sanayii inkılabı kendi çocukları harap etti mi?

Bu etkinlikte sanayii inkılabını mahkemeye taşıyacaksınız. Bazı öğrenciler, fabrikalarda ölen çocuk işçilerin ölümüne sebep olanların suçlu olduğu konusunda sizi ikna etmeye çalışacak. Diğerleri ise size bir suçun olmadığını veya kasıtlı olmadan ölüme sebep verme suçunun olduğunu söyleyecekler.

Hazırlık

1. Sınıfta 5 veya 6 gruba ayrılın.Davacı için mi savunma için mi iddiada bulunacağınıza karar verin.

2. Her bir grup çocuk işçilerin fabrikalarda çalıştırılmasıyla ilgili kaynakların yer aldığı sayfaları tekrar kontrol etsin ve davanın konusuyla ilgili tanıkların isimlerinin listesini yapsın. Bu çağıracağınız tanık kişi sizin iddianızı kanıtlayıcı olmalıdır. 3. Her bir tanığa soracağınız soruların olduğu liste yapın.Tanığın verebileceği cevapları da hazırlayın. Örneğin davacının tanığa sorduğu “ Çalışan çocukların koşulları nasıldı?” sorusuna , tanık tarafından verilecek cevabın da çalışma saatlerini ve cezaları tanımlamasını içermesi gerekir.

4. Öğretmenin hakim rolünde olması gerekir. Duruşma

1. Önce davacı grup daha sonra da savunma grubu tanıklarını çağıracak ve onlara sorular soracak.

2. Onların yalan söylediğini veya abarttıklarını görmek için öğretmen ve diğer öğrenciler de sorular sorabilecektir.

3. Daha sonra öğretmen hangi tarafın kazandığına karar verecek ve daha iyi yapılıp yapılmamasına göre puan verecektir.