Nikolaki Efendi 791 Rütbe-i Sâlise

3.4.3. NiĢan

NiĢan, devlet tarafından yapılan hizmet karĢılığında mükafat olarak farklı derecelerde verilen ve göğse takılan alametlere denilmektedir. Avrupalılar tarafından çok eski zamanlardan beri kullanılan niĢanın Osmanlı Devletiʼnde ilk defa II. Mahmud döneminde (1832) memurlara verildiği görülmüĢtür. NiĢan, sonraki yıllarda da mesleklerinde yararlılık gösterenlere verilmiĢ; 1852 yılında Mecidî NiĢanı, 1862 yılında Osmanî NiĢanı ortaya çıkmıĢtır. En fazla niĢan II. Abdülhamid zamanında ihdas olunmuĢtur.792

Sicil-i Ahvâl kayıtlarına göre mesleklerini layıkıyla yapan Antalya doğumlu memurlardan 7ʼsine niĢan verilmiĢtir. ÇeĢitli rütbelerden bu niĢanlar 11ʼi Mecîdî, 8ʼi NiĢân-ı Âli-i Osmânî, 1ʼi Takovo (Takova) olmak üzere toplam 20 tanedir.

Mecîdî NiĢanı: Osmanlı devlet niĢanlarından olan Mecîdî (Mecidiye) niĢanı Sultan

Abdülmecid tarafından verilmeye baĢlandığı için bu adı almıĢtır. Osmânî niĢanının bir derece altındadır. Mecidi niĢanı birden beĢe kadar sıralanan rütbelerden oluĢmakta; birinci rütbesi 50, ikinci rütbesi 150, üçüncü rütbesi 800, dördüncü rütbesi 3000, beĢinci rütbesi ise 6000 olmak üzere toplam 10.000 adetten meydana gelmektedir.793

NiĢân-ı Âli-i Osmânî: Abdülaziz döneminde çıkarılan NiĢân-ı Âli-i Osmânî, Mecidi

NiĢanıʼndan farklı olarak üç rütbe esas alınarak çıkarılmıĢ, daha sonra dördüncüsü eklenmiĢtir.794

Takovo NiĢanı: Sırp NiĢanıʼdır.795

788 _{BOA. DH. SAĠD. 52/267.} 789 BOA. DH. SAĠD. 4/822. 790 _{BOA. DH. SAĠD. 23/227.} 791 _{BOA. DH. SAĠD. 81/223-224.} 792 _{Pakalın, 1983: 694, 695.} 793 _{Artuk, 2007: 154-155.} 794 Artuk, 2007: 155. 795 Eldem, 2004: 224.

Tablo 3.10. Antalya Doğumlu Memurların Aldıkları NiĢanlar

Memurun Adı Aldığı NiĢan

1 Ali Nazîf Efendi796

- Dördüncü Rütbeden Mecîdî NiĢânı - Üçüncü Rütbeden Mecîdî NiĢânı - Üçüncü Rütbeden NiĢân-ı Âli-i Osmânî - Ġkinci Rütbeden (Takovo) NiĢânı - Ġkinci Rütbeden Mecîdî NiĢânı - Ġkinci Rütbeden NiĢân-ı Âli-i Osmânî - Birinci Rütbeden Mecîdî NiĢânı - Birinci Rütbeden NiĢân-ı Âli-i Osmânî - Murassa NiĢân-ı Âlî-i Osmânî

2 Cemal Efendi797 - Dördüncü Rütbeden NiĢân-ı Osmânî - Üçüncü Rütbeden Mecîdî NiĢânı 3 Hasan Tahsîn Efendi798 - BeĢinci Rütbeden Mecîdî NiĢân-ı ZîĢânı 4 Mahmud Celaleddin Bey799 - Dördüncü Rütbeden NiĢân-ı Âli-i Osmânî

- Ġkinci Rütbeden Mecîdî NiĢân-ı ZîĢânı 5 Mehmed Cemal Efendi800 - Dördüncü Rütbeden NiĢân-ı Âli-i Osmânî 6 Mehmed Hilmi Efendi801 - Üçüncü Rütbeden Mecîdî NiĢânı

- Ġkinci Rütbeden Mecîdî NiĢân-ı ZîĢânı 7 Mustafa Efendi802

- Üçüncü Rütbeden Mecidî NiĢânı - Ġkinci Rütbeden Mecidî NiĢânı

- Üçüncü Rütbeden NiĢân-ı Âli-i Osmânî

3.5. Antalya Doğumlu Memurların Aldıkları Cezalar

Tanzimat Dönemiʼnden itibaren memurlarla ilgili olarak suç ve alacakları cezalar hususunda kanunlaĢtırma kapsamında birtakım düzenlemeler yapılmıĢtır. 1871 yılında yayımlanan 9 maddelik “Memurîn Muhâkemesiʼne Dâir Nizamnâme”de memurların cezalandırılması ile ilgili uygulanacak yöntem, nasıl bir yol izleneceği ve alınacak cezanın kapsamı ile ilgili maddeler bulunmaktadır.803

Daha sonra ihtiyaç duyuldukça bu kanunun kapsamı geniĢletilmiĢtir.804

Sicil-i ahvâl kayıtlarına göre Antalya doğumlu bazı memurların kendilerine isnat edilen suçlardan veya görevini layıkıyla yerine getirmediklerinden dolayı cezalandırıldıkları

796 _{BOA. DH. SAĠD. 18/235-236.} 797 _{BOA. DH. SAĠD. 10/629-630; 80/287-288; 150/181-182.} 798 BOA. DH. SAĠD. 65/493. 799 _{BOA. DH. SAĠD. 140/157; 83/261; 109/393.} 800 _{BOA. DH. SAĠD. 67/215-216.} 801 _{BOA. DH. SAĠD. 1/308.} 802 _{BOA. DH. SAĠD. 2/834-835.} 803 Özger, 2010: 72-74. 804 Özger, 2010: 74.

/azledildikleri görülmüĢtür. Bu memurlar Ģunlardır: Ahmed Esad Efendi805, Ahmed Hamdi Efendi806, Ahmed Murad Efendi807, Ahmed RaĢid Efendi808, Ahmed ġevket Efendi809, Cemal Efendi810, Halil Efendi811, Halil Hilmi Efendi812, Halil Hilmi Efendi813, Hasan Tahsîn Efendi814, Hüseyin Efendi815, Ġbrahim Edhem Efendi816, Ġbrahim Necati Efendi817, Kadızade Ahmed RaĢid Efendi818

, Mehmed Cemal Efendi819, Mehmed Emin Efendi820, Mehmed Emin Efendi821, Mehmed Fehmi Efendi822, Mehmed Galib Efendi823, Mehmed Mekki Efendi824, Mehmed Murad Efendi825, Mehmed Nazım Efendi826, Mehmed RüĢtü Efendi827, Mehmed ġevket Efendi828

, Mustafa Efendi829, Mustafa Hamdi Efendi830, NeĢet Efendi831, Osman Sıdkı Efendi832, Ömer Lütfi Efendi833, Yusuf Seyfeddin Efendi834, Zülfikar Efendi835, Nikolaki Efendi836, Pandelli Efendi837.

Görüldüğü üzere ikisi gayrimüslim olmak üzere toplam 30 memur cezalandırılmıĢ, bunların büyük kısmı cezasının ardından memuriyete geri dönmüĢtür. Sadece Halil Hilmi Efendiʼnin “katʻiyyen azl edildiği” kayıtlarda mevcut iken, NeĢet Efendiʼnin azledildikten

805 _{BOA. DH. SAĠD. 49/187.} 806 BOA. DH. SAĠD. 56/39-40. 807 _{BOA. DH. SAĠD. 175/123.} 808 _{BOA. DH. SAĠD. 30/417.} 809 _{BOA. DH. SAĠD. 113/211.} 810 _{BOA. DH. SAĠD. 10/629-630; 80/287-288; 150/181-182.} 811 _{BOA. DH. SAĠD. 20/247.} 812 BOA. DH. SAĠD. 56/19. 813 _{BOA. DH. SAĠD. 94/365.} 814 _{BOA. DH. SAĠD. 65/493.} 815 _{BOA. DH. SAĠD. 185/136.} 816 _{BOA. DH. SAĠD. 121/305.} 817 _{BOA. DH. SAĠD. 178/211-212.} 818 BOA. DH. SAĠD. 4/998-999. 819 BOA. DH. SAĠD. 67/215-216. 820 _{BOA. DH. SAĠD. 112/85.} 821 _{BOA. DH. SAĠD. 173/127.} 822 _{BOA. DH. SAĠD. 130/282.} 823 _{BOA. DH. SAĠD. 4/918.} 824 BOA. DH. SAĠD. 131/281. 825 BOA. DH. SAĠD. 134/9. 826 _{BOA. DH. SAĠD. 174/209-210.} 827 _{BOA. DH. SAĠD. 124/7.} 828 _{BOA. DH. SAĠD. 169/291.} 829 _{BOA. DH. SAĠD. 2/834-835.} 830 _{BOA. DH. SAĠD. 52/267.} 831 BOA. DH. SAĠD. 134/13. 832 _{BOA. DH. SAĠD. 4/822.} 833 _{BOA. DH. SAĠD. 23/227} 834 _{BOA. DH. SAĠD. 182/42.} 835 _{BOA. DH. SAĠD. 110/271.} 836 BOA. DH. SAĠD. 81/223-224. 837 BOA. DH. SAĠD. 95/407-408.

sonra yeniden memuriyete dönüp dönmediği ile ilgili herhangi bir bilgi mevcut değildir. Ayrıca Mehmed Cemal Efendi gümüĢ ziraat madalyası; Cemal Efendi, Hasan Tahsîn Efendi, Mehmed Cemal Efendi ve Mustafa Efendi niĢan sahibi olmasına rağmen azledilmiĢtir.

Memurların azledilme sebepleri arasında görevi ihmal/kötüye kullanma, yolsuzluk, ahlaksız birtakım hareketlerde bulunma, hakaret, rüĢvet, zimmetine para geçirme, izinsiz görev yerinden ayrılma ve görevi layıkıyla yerine getirmeme gibi suçlar gösterilmiĢtir. Örneğin, Ahmed Esad Efendi, Ermadiye adasında ihraç edilen alçıtaĢı vergisinde suistimal karıĢtırıldığı iddiasıyla “işten el çektirilerek” yargılanmıĢ, bir iliĢiği olmadığı görülerek memuriyeti iade edilmiĢtir. Diğer bir memur Hüseyin Efendi ise görev yerinden izin alarak ayrılmıĢ fakat bir daha görev yerine dönmediği için açığa çıkarılmıĢtır.

Ahmed Hamdi Efendi ise üst makama yanlıĢ bilgi vermek, meyhaneciler tezkiresine müskirat satmaya meydan vermek gibi yolsuzluklarından dolayı azl edilmiĢtir. Halil Efendiʼnin azliyle ilgili olarak “bilâ meʼzûniyet mahall-i memuriyetinden infikâk etmesiyle azl

olunmuş” ifâdeleri kullanılmıĢ, Hasan Tahsin Efendiʼnin azline gerekçe olarak da “münhal-ı nâmus elfâz-ı galîza ve müstehcene istiʻmâl ederek her birini birer sûretle dilgîr ve tenfîr ve mahrûkât-ı seneviyye ile taʼmîrât-ı hutut mesârifâtından ihtilas eylemekte olduğu”

gösterilmiĢtir. Bununla birlikte bazı azledilen memurların memuriyete döndüklerinden yukarıda bahsedilmiĢti. Bununla ilgili olarak Pandelli Efendiʼnin sicil-i ahvâl kaydında:

“...mûmâ-ileyhin bazı zürrâʼın istikrâz eyledikleri mebâliğden bir kısmını tevkîf etmek ve borçlarına mahsûben vukû bulan teslîmâttan bir kısmını zimmetine geçirmek gibi yolsuz muʻâmelâtından nâşi üç yüz on beş senesi Saferʼinin on dördünde 3 Temmuz sene [1]313 azl olunmuş ise de isnâdât-ı vâkıʻanın bir kısmı resmen sâbit olmadığı cihetle azlini icâb eden ve bütün bütün mâni-i istihdâm olacak derecede olmayan yolsuz bâzı muʻâmelâtından dolayı iki sene kadar açıkta kalması intibâh için kâfi add edilerek bir kere daha tecrübe edilmek üzere bin üç yüz on yedi senesi Rebîʻüʼl-Âhirʼinin yirmi altısında 21 Ağustos sene [1]315 aleʼl-usûl tahlîfi biʼl-icrâ üç yüz guruş maʻâşla Teke Ziraat Bankası Şube İkinci Kitâbetiʼne taʻyîn...”

ifadeleri yer almıĢtır. Bu memurların haricinde bazı memurlar hem tensîkât kanunu gereğince hem de kötü Ģöhreti nedeniyle kadro haricine çıkarılmıĢlardır. Örneğin Hüseyin Adil Efendi “sû-i şöhretine mebni” görevden alınmıĢtır.838

Hüseyin Avni Efendi ise “icrâ kılınan tensîkât-ı

umûmiyye” gereğince kadro haricine çıkarılmıĢtır.839

838 BOA. DH. SAĠD. 90/27. 839 BOA. DH. SAĠD. 174/391.