MARKA HAKKININ KORUNMASI

Daha önce de belirttiimiz üzere, marka hakk, sahibine herkese kar ileri sürebilecei inhisari yetkiler tanyan mutlak bir haktr. Markaya bal haklarn biri olumlu, dieri olumsuz olmak üzere iki yönü bulunur. Markaya bal haklarn olumlu yönüne göre, hak sahibi markay tekel olarak kullanarak ve/veya markadan doan hakkn devir, lisans gibi salararas ilemlere konu ederek, ekonomik anlamda markasn deerlendirebilir. Bu haklarn olumsuz yönüne göre ise, marka sahibi kendisinden izin alnmakszn markasnn kullanlmasn engelleme yetkisine sahiptir. Bu yetki KHK çerçevesinde ya mahkemede dava açmak suretiyle ya da mahkeme harici talep veya itiraz suretiyle kullanlabilir. u halde tekelci kullanma hakk ve ekonomik olarak deerlendirebilme imkân markaya bal haklarn olumlu yönünü, üçüncü kiilerin usulüne aykr ve haksz kullanmn engelleme yetkisi ise olumsuz yönünü oluturmaktadr115.

113

Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku, s.355. 114

Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku, s.356. 115

Görüldüü üzere, marka üzerindeki hak ayn zamanda, sahibine itiraz etme ve dava açma gibi yollarla koruma talep etme hakk da tanmaktadr. Buna göre marka hakk sahibi, markann aynsn veya benzerini, ayn veya benzer mal veya hizmetlerde izinsiz olarak kullanan üçüncü kiilere kar korumadan yararlanabilecei gibi, markasna zarar verici ve ayrt edici niteliini zedeleyici sair kullanm ekillerine kar da koruma talep edebilir116.

556 sayl KHK çerçevesinde markann korunmas, hukuki koruma ve cezai koruma olmak üzere iki alt balk halinde incelenir:

Hukuki koruma da iki yönlü olarak karmza çkar.
lk yönünü itiraz hakk

oluturur.
tiraz hakkna göre, tescil bavurusu yaplm markalara kar, bavurunun KHK’ nn 7. ve 8. maddeleri aykr veya kötü niyetle yapld yönünde TPE’ye üç ay içerisinde itiraz edebilir (KHK m.35/1). Hukuki korumann ikinci yönü, dava yolu ile hakkn korunmasdr. Buna göre, KHK m.61’de yer verilen marka hakkna tecavüz tekil eden durumlardan birinin varl halinde, marka sahibi yetkili mahkemeden tecavüzün durdurulmas, zararn tazmini gibi KHK m.62’de yazl olan taleplerde bulunabilmektedir117.

116

Kaya, s.229,230. 117

Madde 62 - Marka hakk tecavüze urayan marka sahibi, mahkemeden, aadaki taleplerde bulunabilir:

a)Marka hakkna tecavüz fiillerinin durdurulmas,

b) Tecavüzün giderilmesi ve maddi ve manevi zararn tazmini,

c) (Deiik bent: 03/11/1995 - 4128/5 md.) Marka hakkna tecavüz dolays ile üretilmesi veya kullanlmas cezay gerektiren eya ile bu eyalar üretmeye yarayan araç, cihaz, makine gibi vastalara el koyulmas talebi.

d) (c) bendi uyarnca el konulan ürünler üzerinde kendisine mülkiyet hakknn tannmas, (Bu durumda, söz konusu ürünlerin deeri, tazminat miktarndan düülür. Bu deer, kabul edilen tazminat at zaman, marka sahibinin fazlay kar tarafa ödemesi gerekir.).

e) (Deiik bent: 03/11/1995 - 4128/5 md.) Marka hakkna tecavüzün devamn önlemek üzere tedbirlerin alnmas, özellikle bu maddenin (c) bendine göre el koyulan ürünlerin ve araçlarn üzerlerindeki markalarn silinmesi veya marka hakkna tecavüzün önlenmesi için kaçnlmaz ise imhas talebi.

f) Marka hakkna tecavüz eden kii aleyhine verilen mahkeme kararnn, masraflar tecavüz eden tarafndan karlanarak, ilgililere tebli edilmesi ve kamuya yayn yoluyla duyurulmas.

Cezai koruma ise, KHK m.61/A ‘da ayrca düzenleme yaplmak suretiyle

salanmtr. Bu düzenlemeyle, ileriki bölümlerde ele alnaca üzere, marka hakkna yönelik bir takm fiiller cezai yaptrma balanmtr. Cezai koruma, hukuki korumada olduunun aksine, hakk zedelenen kimsenin uram olduu zarar telafi etmeye yönelik bir talebi içermemektedir. Nitekim cezai korumann amac, caydrclk fonksiyonu altnda kanun koyucunun toplum açsndan tehlikeli gördüü fiillerin önlenmesini salamaktr. Bu nedenle cezai koruma, hukuki korumada olduu gibi marka hakk sahibine çeitli taleplerde bulunma hakk tanmaz. Cezai korumann söz konusu olduu durumlarda, hakk zedelenen kimsenin talep edebilecei tek ey, maddede tanmlanm fiillerin cezalandrlmas yönünde, kendisine tannan ikâyet hakkn kullanmasdr.

Her ne kadar, hukuki korumann marka sahibinin bireysel hak ve menfaatlerinin teminine yönelik olduu; cezai korumann ise marka hakk sahibinin menfaatleriyle birlikte iktisadi düzenin de korunmas amacna hizmet ettii belirtilse de, bizce her iki korumann amac da ayndr. öyle ki, hem hukuki koruma hem cezai koruma marka sahibinin haklar ile iktisadi düzenin muhafazasn salamaya yöneliktir. Zaten hukuk sisteminin öncelikli amac kamu düzeninin inas ve muhafazasdr. Hukuki koruma ile cezai korumann hizmet ettii amaç ayn olmakla birlikte, koruma altna aldklar fiillerin ortaya çkard “tehlike” bakmndan aralarnda derece fark bulunmaktadr. Nitekim cezai koruma, haklarn korunmas ve kamu düzeninin salanmasnda hukuki korumann yetersiz kald noktada öngörülen ar ihlalleri yaptrma balama amacna hizmet ederek, bu fark ortaya koyar. Bu derece fark da kendisini, cezai yaptrma balanan fiillerin ileni ekillerinin, baz noktalarda hukuki yaptrma tabi tutulan fiillerin ileni ekillerinden farkl olmasnda kendisini gösterir.

Konumuz bakmndan özellik arz eden ksm, marka korumasnn ceza hukuku boyutunu ilgilendiren ksm, yani marka suçlardr. Fakat inceleme konumuzun snrn her ne kadar cezai koruma olutursa da, hukuki korumaya kaynaklk eden fiiller birçok noktada cezai korumaya da kaynaklk edecektir. Bu nedenle sonuçlar bakmndan farkllklar tasa da, korumaya aldklar fiiller

bakmndan hukuki koruma ve cezai koruma benzerlikler tamaktadr. O halde, marka hakknn korunmasna ilikin öngörülen genel koullar, cezai korumaya ilikin açklamalara da kaynaklk edecektir.