B. Marka Hakk Korumasnn Snrllar Kapsamnda Marka Suçlarnda Hukuka
3. Marka Hakkna Tecavüz Suçunda Markann Dürüst Kullanm
Markann dürüst kullanmna göre, bir kiinin, tescilli marka ile ayn ya da benzer olan kendi adn, adresini, mal veya hizmetinin niteliini belirten açklamalar kullanmas, dürüstlük kural çerçevesinde hukuka uygun saylacandan, bu kullanm ekli dolaysyla marka hakkna tecavüz suçunun olumasna engel olacaktr. Bu hukuka uygunluk sebebinin uygulanabilmesi, iki koulun varlna baldr: Birincisi kullanm dürüstlük kuralna uygun olmaldr. kincisi kullanm üçüncü kiinin ticari ve snaî faaliyet alan içinde olmaldr336.
Örnein, sabundaki “Lüx” markasnn, üçüncü bir kimse tarafndan ampuanlarda kalite vurgusu yapmak için “Lüx ampuan” eklinde sfat olarak kullanlmas337 ya da “Can Kuruyemi” markas varken, kuruyemi iiyle uraan CANLI soyadnda üçüncü bir kiinin “Canl Kuruyemi” iletme adn kullanarak piyasada faaliyet göstermesi durumunda, dürüstlük kuralna uygun davranlmsa, bu kullanm hukuka uygun kabul edilecektir. Yine, tescilli bir marka ile ayn veya benzer olan, ticaret siciline tescilli bir ticaret unvannn kullanlmas da, dürüst kullanm çerçevesinde, marka hakkna tecavüz oluturmayacaktr.
Marka hakkna tecavüz suçunda, markann dürüst kullanmnn hukuka uygunluk sebebi oluturacan belirttikten sonra, dürüst kullanmn neye göre
336
Tekinalp, Fikri Mülkiyet, s.418; Tekinalp, Markann Kullanlmas, s. 643-644; Düzenlemenin üçüncü kiiler tarafndan markasal kullanmnn dürüstlük kuralnca hakl gösterecei dier halleri karlamad yönündeki eletiri için bkz. Yasaman, C:I, s.522; Arkan, C:II, s.132; Aslnda bizce, ikinci koul olarak belirtilen, kullanmn kiinin ticari ve snai faaliyet alan içinde olmas, dürüst kullanmn varln ortaya koymaya yarayan unsurlardan biridir.
337
belirlenebileceini ortaya koymak gerekir. Dürüst kullanmn mevcut olup olmad, somut olayn koullar çerçevesinde, iaret veya açklamalarn bulunduu yer, kullanl biçimi, vurgusu ve buna bal alc kitlesinde yaratt etki gibi durumlar göz önünde bulundurulmak suretiyle belirlenmelidir. KHK m.12 de belirtilen kullanm ekilleri, bir markann sahip olduu fonksiyonlarn yerine getirmeye elverili bir kullanm haline gelmise, örnein lüx kelimesi maln niteliini ortaya koymak için kullanlmamsa, bu durumda dürüst kullanm ilkesinin söz konusu fiili hukuka uygun hale getirmesi beklenemez. Nitekim Yargtay bir kararnda, sunulan fotoraf ve tantma araçlar incelendiinde, iaretin hakim unsur tekil edecek ekilde kullanldndan bahisle, dürüst kullanmn mevcut olmad sonucuna varmtr. Karara göre:
” …davac taraf arada herhangi bir akdi iliki bulunmad halde davalnn
iyerinde kendi marka ve logosunu kullandn ve bu eylemin haksz rekabet tekil
ettiini ileri sürerek ibu davay açm, daval taraf ise, iyerinin özel servis
olduunun açkça anlaldn ve belirtilen markal araçlarn tamir ve bakmnn yapldn göstermek amacyla ve anlan Kanun Hükmünde Kararname'nin 12 nci
maddesine uygun olarak marka ve logoya yer verildiini savunmutur. u halde uyumazln çözümü daval kullanmnn 556 sayl Kanun Hükmünde Kararname'nin 12 nci maddesi kapsamnda bir kullanm olup olmad noktasnda toplanmaktadr.
Kararlk gösteren Dairemiz'in emsal kararlarnda kabul edildii ( 2000/2039 Esas, 2000/3243 Karar, 20.04.2000 Tarih - 2001/11086 Esas, 2002/3591 Karar, 16.04.2002 Tarih ) üzere belirtilen ekilde servis hizmeti veren bir iletmenin kendi iletme adn hakim unsur ekilde yazmak kouluyla iyerinde belirtilen markal araçlara hizmet verildiini göstermek bakmndan marka sahibinin iznine gerek
olmadan Kanun Hükmünde Kararname'nin 12 nci maddesinde tarif edildii koullarda tescilli markay tali unsur olarak kullanabilecei, ancak dosya içerii ve sunulan fotoraf ve tantma vastalarnn incelenmesinden davalnn tali unsur olarak deil, hakim unsur tekil edecek ekilde davac marka ve logosunu
kulland anlalmakla, daval vekilinin tüm temyiz itirazlarnn reddiyle hükmün
onanmasna karar vermek gerekmitir.”338
Yine Yargtay bu konuda vermi olduu bir kararda, 1993 ylnda ticaret sicile tescil edilmi bir ticaret unvan ile 2000 ylnda TPE’ne tescil edilmi benzer bir markann iyiniyet kurallar çerçevesinde kullanlmasnn mümkün olduunu, daval ticaret unvan sahibinin davaya konu ibareyi kartvizite basmas dnda, kötü niyetini ortaya koyacak bakaca bir delilin olmadn da vurgulayarak yerel mahkemenin kararn bozmutur339. Buna karlk baka bir kararnda, Yargtay tescilli bir marka ile ayn olan ticaret unvannn, tacirin ticari iletmeyle ilgili olan iler dnda da markasal olarak kullanlmasnn, marka hakkna tecavüz tekil edecei sonucuna varmtr340. Yargtay’n vermi olduu bu kararlar, ayn tecavüz fiillerini konu olan marka hakkna tecavüz suçu bakmndan da yol gösterici olacaktr.
338
11. HD., 03.10.2003, E. 2003/2346, K. 2003/8743, (kazanci.com). 339
556 sayl KHK’nn 8/5 nci fkra hükmüne göre, önce tescilli unvan sahibinin itiraz üzerine marka
tescil bavuru reddedilir. Davac irketin marka tescil bavurusunun ilan üzerine daval taraf itiraz etmemi ve sonradan da hükümsüzlük davas açtn temyiz dilekçesinde ileri sürmemi ise de, önce tescilli unvan ile sonra tescilli marka kullanmnn birbirine üstünlüü ve öncelii bulunmadnn, dier anlatmla davalnn ve mutlaka davac aleyhine marka iptal davas açmak zorunda olmadnn kabulü gerekir. Aksi halde, daval unvann yasal olarak korumas baka bir yasa hükmü ile engellenmi olacaktr. Davac markasnn korunmas ayn Kanun Hükmünde Kararname’nin 6 nc maddesi hükmü uyarnca, tescil ile elde edilmesine karn, daval unvannn korunmas da TTK .nun 52 nci maddesi hükmü uyarnca tescil ile balar. Her iki madde hükmü ile balayan korumann, her iki taraf için de iyiniyet hükümleri çerçevesinde devam etmesi gerektiinin kabulü gerekir. .. Davalnn ayn puntolarla “SUER” ibaresini kartvizite basmas dnda bir eylemi saptanmadna göre, davalnn kötüniyetli davrandnn kabulü için yeterli delil bulunmadnn kant gerekir.” (11.
HD., 09.02.2004, e.2003/6408, k.2004/1022, www.kazanci.com). Sonuç itibariyle doru olan bu kararda, her ne kadar iyiniyet-kötüniyet kavramlarna yer verilmi olsa da, karardaki olaya söz konusu olan durum KHK m.12 çerçevesinde marka hakknn dürüst kullanlmasndan ibarettir. Nitekim iyiniyet kural haklarn kazanlmasnda, dürüstlük kural ise haklarn kullanlmasnda kendini gösterir. Olayda bir hakkn kullanlmas söz konusudur. Dolaysyla bu hakkn kullanlmasnn hukuka uygunluu deerlendirilirken, dürüst kullanm çerçevesinde de bir deerlendirmenin yaplmas gerekmektir.
340
Söz konusu kararda, davalnn 14.12.1998 tarihinde ticaret unvan olarak tescil ettirdii “Atlm” ismini, hem ticari iletme ile ilgili her türlü ilem yaparken ve iletmeyle ilgili her türlü senetleri imza ederken hem de somut olayda ayn ticaret unvann tescil ettirdii eklin dnda ve yasal amacndan ayrlarak hizmet markas olarak kullanmas, davac Atlm Üniversitesinin 25.05.2001 tarihinde eitim ve öretim hizmetlerini kapsamak üzere tescil ettirdii “Atlm” markasna tecavüz oluturduu belirtilmitir. (11. HD., 06.04.2006, E.2005/3737, K.2006/3614, BATDER, C:XXIII, S.4, 2006, 457- 459; Karar incelemesi için bkz. Korkut, Ömer, Ticaret Unvan Kullanmyla Marka Hakkna Tecavüz Hakknda Bir nceleme, BATDER, C:XXIV, S:3, 2008, s. 389-398).
Netice itibariyle, tescilli bir marka ile ayn veya benzer olan bir ad, adres, unvan vs. iaret ve açklamalarn kullanlmasnn hukuka uygun olup olmad, bu iaret ve açklamalarn marka olarak alglanmasna yol açacak biçimde kullanlp kullanlmadna göre belirlenmelidir. KHK m.12 çerçevesinde ele alnan iaret ve açklamalar, amacn aacak ekilde, bir markaym gibi kullanld takdirde, dürüst kullanmn varlndan söz edilemez.
C. Marka Hakk Korumasnn Snrn Oluturmakla Birlikte Marka