Malullük Aylığının Kesilmesi, Yeniden Başlaması Nasıl Yapıl- Yapıl-maktadır? Yapıl-maktadır?

Malullük aylığı, sigortalıların çalışmaya başlamaları veya kontrol muayenesi sonucu malul olmadığının Kurum sağlık kurulunca tespit edilmesi durumunda kesilmektedir.

Bu çerçevede, Kanun’un malullük aylığının kesilmesine ilişkin 27.

maddesine göre; malullük aylığı almakta iken bu Kanun’a göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların ma-lullük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme döne-mi başında kesilecektir. Bunlardan işten ayrılarak yeniden malullük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevk edilenlere; kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk defa malul hale geldiği sigortalılık statüsü ve görevi dikkate alınarak aynı usul ve esaslara göre maluliyet halinin tekrar incelenmesi ve devam ettiğine dair karar verilmesi kaydıyla, Kanun’un 4/1-(c) bendi kap-samında çalışıyorsa görevinden ayrıldığı tarihi, diğer statülerde ise istek tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden ma-lullük aylığı hesaplanarak bağlanacaktır.

Kanun’un 4/1-(a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigor-talıların, malullük aylığı kesildikten sonra geçen çalışmalarının hangi statüde olduğuna bakılmaksızın malullük aylığı bağlanan ilk statü kapsamında yeniden hesap yapılarak malullük aylığı bağlanacak olup, yeniden bağlanacak aylıkların hesabında; Kanun’un 27. madde-sinin dördüncü fıkrası hükmü dikkate alınacaktır.

Örnek- 8/2/2009 tarihinde 4/1-(c) kapsamında polis olarak gö-reve başlayan sigortalının, Kurum sağlık kurulunca Emniyet Teşki-latı Sağlık Şartları Yönetmeliği (ETSŞY) dikkate alınarak 21/4/2019 tarihinde malul olduğuna ve kontrol muayenesine tabi olmadığına karar verilmesini takiben, 18/6/2019 tarihinde malulen emekliye sevk edilmiş ve 15/7/2019 tarihinden itibaren malullük aylığı bağ-lanmıştır. Sigortalının, 2/5/2021 tarihinde uzun vadeli sigorta kol-larına tabi olarak 4/1-(a) statüsünde çalışmaya başlayıp 24/3/2025 tarihinde işten ayrılması ve Kurum kayıtlarına 13/5/2025 tarihinde intikal eden 2/4/2025 tarihli dilekçesi ile malullük aylığı bağlanması talebinde bulunması üzerine, ilk aylığına esas maluliyetinin ETSŞY dikkate alınarak devam edip etmediği kontrol edilecek, malullük durumunun devam etmesi halinde 27. maddeye göre malullük aylığı bağlanacaktır.

Kanun’un “Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına ilişkin bazı ge-çiş hükümleri” başlıklı geçici 1. maddesinin ikinci fıkrası; “17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı, 2/9/1971 tarihli ve 1479 sayılı, 17/10/1983 tarihli ve 2925 sayılı, bu Kanunla mülga 17/10/1983 tarihli ve 2926 sayılı ka-nunlara göre bağlanan veya hak kazanan; aylık, gelir ve diğer öde-nekler ile 8/2/2006 tarihli ve 5454 sayılı Kanun’un 1. maddesine göre ödenmekte olan ek ödemenin verilmesine devam edilir. Bu gelir ve aylıkların durum değişikliği nedeniyle artırılması, azaltılması, kesil-mesi veya yeniden bağlanmasında, bu Kanunla yürürlükten kaldırı-lan ilgili kanun hükümleri uygukaldırı-lanır.” hükmünü amirdir.

Kanun’un 6663 sayılı Kanunla değişik geçici 14. maddesinde; Ka-nun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce iştirakçi veya sigortalı olanlar, vazife malullüğü, malullük ve yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlar ve bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte sosyal güvenlik destek pri-mi ödeyerek çalışmaya devam edenler hakkında 4/1-(b) kapsamın-da çalışmaya başlayanlar hariç olmak üzere sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından Kanunla yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerinin uygulanmasına devam edileceği öngörülmüş-tür. Buna göre;

• 2008/Ekim aybaşından önce ilk defa sigortalı olanların, ay-lıklarının kesilmesi veya haklarında sosyal güvenlik destek primi uygulanması Kanun’un 27. ve geçici 14. maddeleri,

• 2008/Ekim aybaşından sonra ilk defa sigortalı olanların ay-lıklarının kesilmesi ise 27. madde,

hükümlerine göre yapılacaktır.

Kanun’un yürürlük tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlardan malullük aylığı bağlananların sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışması mümkün olmayıp, aylıkları kesilecek ve prime esas ka-zançları üzerinden kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortasına ait prim alınacaktır.

Ancak, malullük aylığı almakta iken köy ve mahalle muhtarı se-çilenlerin aylıkları muhtarlık ödeneği ve harçlardan alacakları prim nedeniyle kesilmeyecektir.

2008/Ekim aybaşından önce ilk defa sigortalı olup 506 sayılı Ka-nun’un 54. maddesi veya KaKa-nun’un geçici 10. ya da 26. maddesi gereği malullük aylığı bağlanan 4/1-(a) kapsamındaki sigortalıların 2008/

Ekim aybaşından itibaren;

• 4/1-(a) kapsamında sigortalı olması halinde aylığı kesile-cektir.

• 4/1-(b) kapsamında sigortalı olması halinde, geçici 14. mad-de gereği aylığından sosyal güvenlik mad-destek primi kesilmek-te iken 6663 sayılı Kanun ile Kanun’da yapılan değişiklik ile söz konusu sigortalılar için sosyal güvenlik destek primi uy-gulamasına 29/2/2016 tarihi itibariyle son verildiğinden, bu tarihten sonra aylıklar kesilmeyeceği gibi aylıklardan sosyal güvenlik destek primi de kesilmeyecektir. Ancak, sigortalı-ların 1/3/2016 tarihinden itibaren yazılı istekte bulunmaları halinde yazılı istekte bulundukları tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren aylıkları kesilecektir.

• 4/1-(c) kapsamında sigortalı olması halinde, aylık 506 sayılı Kanun hükümlerine göre bağlanmış ise kesilmeyecek, Ka-nun’un 26. maddesi hükümlerine göre bağlanmış ise kesi-lecektir.

Kurum tarafından Kanun’un yürürlük tarihinden önce malullük aylığı bağlanan sigortalıların, yurtdışında çalışması halinde malullük aylıkları kesilmeyecektir. Ancak, 2008/Ekim ayı sonrasında sevk talebinde bulunarak Kanun’a göre malullük aylığı bağlanan kişiler-den aylık bağlandıktan sonra sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülke olup olmadığına bakılmaksızın yabancı bir ülke mevzuatı kap-samında çalışmaya başlayanların malullük aylıkları, çalışmaya baş-ladıkları tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren kesilecektir.

2008/Ekim aybaşından önce ilk defa sigortalı olup Kanun’un 26.

maddesi gereği malullük aylığı bağlanan 4/1-(b) kapsamındaki si-gortalıların;

4/1-(a) kapsamında sigortalı olması halinde aylığı kesilmeyecek, prime esas kazançlarından geçici 14. madde gereği sosyal güvenlik destek primi kesilecektir. 4/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında sigortalı ol-ması halinde aylığı kesilecektir.

Kanun’un yürürlük tarihinden sonra sigortalı olup, Kanun’un 26.

maddesine göre tarafına malullük aylığı bağlanmış olan; (a), 4/1-(b) ve 4/1-(c) sigortalıları; 4/1-(a), 4/14/1-(b) ve 4/1-(c) kapsamında ça-lışırsa bunlar hakkında Kanunda sosyal güvenlik destek primi uygu-laması olmadığından aylıkları 27. madde gereği kesilecektir.

Malullük aylığı almakta iken kontrol muayenesi nedeniyle gelir/

aylıkları kesilen sigortalılardan;

• Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten itibaren 3 ay içinde kontrol muayenesini yaptıran ancak malullük du-rumları tespit edilemeden vefat eden sigortalıların hak sahiplerine pasif ölüm aylığı bağlanacak ve ölüm tarihine kadar ödenmeyen aylıklar varislere verese şeklinde ödene-cektir.

• Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten itibaren 3 ay içinde kontrol muayenesini yaptırmayan ve malullük du-rumları tespit edilemeden vefat eden sigortalıların hak sa-hiplerine ölüm tarihi itibariyle aktif ölüm aylığı bağlanacak ancak ölüm tarihine kadar olan aylıklar ödenmeyecektir.

• Malullük aylığı almakta iken çalışmaya başlaması nedeniy-le ilgili Kanun hükümnedeniy-lerine göre aylığı kesilmesi gereken sigortalıların aylıkları 506 sayılı Kanun’a göre çalışmaya başladıkları tarihte, Kanun’a göre ise çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesile-cektir.

506 sayılı Kanun kapsamında malullük aylığı bağlanmış olan si-gortalılardan, Kanun’un yürürlük tarihinden önce veya sonra ça-lışmaya başlaması nedeniyle aylıkları kesilenler, işten ayrılarak yeniden malullük aylığı talebinde bulunmaları halinde kontrol mua-yenesine tabi tutularak kontrol muayenesi sonucu temin edilen sağ-lık kurulu raporları Kanun gereği ilk maluliyetlerinin tespit edildiği (ilk aylık bağlandığı tarihte geçerli olan) mevzuata göre değerlendi-rilecektir. Ancak, ilk maluliyetlerinin tespit edildiği mevzuata göre malul sayılmayanların söz konusu taleplerine istinaden malullük du-rumları bir kez de talep tarihindeki mevzuata göre değerlendirilecek, malullük hali devam eden sigortalının aylık alma hakkı sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı yönünden kazanılmış hak niteliğin-de olduğundan, malullük aylığı bağlanması için gerekli olan şartların sonradan değişmiş olması aylığın kesilmesini gerektirmeyecektir.

Ayrıca, 1479 veya 2926 sayılı Kanun’a göre malullük aylığı almakta olanların kontrol muayenesi nedeniyle malullük durumlarının tespi-ti de yukarıdaki şekilde yapılacaktır. 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında malullük aylığı almakta iken kontrol muayenesine tabi tutulmaları sonucu malul sayılmamaları sebebiyle aylıkları kesilenlerin, daha sonra malul sayılmaları halinde malullük aylığına hak kazanma ko-şulları yeni taleplerine göre belirlenecek ve aylık hesapları yeni tale-be göre yapılacaktır.

Malullük Aylığı Almakta İken Çalışma Nedeniyle Aylığın Kesilme-si Gerektiği Daha Sonra Tespit Edilenler Sosyal Sigorta İşlemleri Yö-netmeliğinin ek 10. maddesi uyarınca, malullük aylığı almakta iken,

aylıkları Kanun’a göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği daha sonra tespit edilenler hakkında yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalı-şılan süreler esas alınarak Kanun’un 96. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır. Ancak, sigortalıların çalıştığı süre-lerle ilgili olarak yasal süresinde bildirim yapılmadığının tespit edil-mesi halinde Kanun’un 96. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi gereğin-ce işlem yapılacaktır.

Bu sigortalılardan işten ayrılmış olanların malullük aylıkları, si-gortalılığın sona erdiği tarih yazılı istek tarihi kabul edilerek, kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas malullük halinin de-vam ettiği anlaşılmak kaydıyla, bu tarihi takip eden ödeme dönemi itibariyle Kanun’un 27. maddesine göre yeniden hesaplanarak bağ-lanacaktır.

Malullük aylığı almakta iken yeniden sigortalı olarak çalışmaya başlamaları nedeniyle malullük aylığı kesilenlerin kontrol muayenesi sonucu temin edilen sağlık kurulu raporları Kurum sağlık kurulunca Kanun gereği ilk maluliyetlerinin tespit edildiği tarihteki mevzuata göre değerlendirilecektir. Ancak, ilk maluliyetlerinin tespit edildiği mevzuata göre malul sayılmayanların durumları, bir kez de işten ay-rıldıkları tarihteki mevzuata göre değerlendirilecektir.

Kurum sağlık kurulunca malullük halinin devam etmediği anla-şılanlara çalışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi başın-dan itibaren ödenen aylıklar için Kanun’un 96. maddesine göre işlem yapılacaktır.

Örnek 1- 1/11/2016 tarihi itibariyle 4/1-(a) kapsamında malul-lük aylığı bağlandıktan sonra 1/3/2017-30/4/2017 ve 15/7/2017-31/8/2017 tarihleri arasında 4/1-(a) kapsamında çalıştığı tespit edi-len sigortalı, 20/12/2017 tarihinde kesiedi-len malullük aylığının yeniden bağlanması için talepte bulunmuştur. Buna göre, sigortalı kontrol muayenesine tabi tutulacak olup, Kurum sağlık kurulunca ilk aylığı-na esas malullük halinin devam ettiğinin anlaşılması halinde, sigor-talının çalıştığı dönemlerle ilgili olarak Kanun’un 27. maddesi gere-ğince aylık hesabı yapılacak ve aylık sigortalılığın sona erdiği tarihi takip eden ödeme döneminden itibaren başlatılacaktır. Fazla ve yer-siz ödemelerle ilgili olarak çalışılan sürelere ilişkin yasal süresinde bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinde Kanun’un 96. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır.

Örnek 2- Örnek 1’deki sigortalının Kurum sağlık kurulunca ilk aylığına esas malullük halinin devam etmediğinin anlaşılması halin-de, sigortalının çalışmaya başladığı 1/3/2017 tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren yersiz ödenen aylıkların tamamı için çalı-şılan sürelere ilişkin yasal süresinde bildirim yapıldığının tespit edil-mesi halinde Kanun’un 96. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendine göre işlem yapılacaktır.

Aylık almakta iken aylığının çalışmaya başlaması nedeniyle ke-silmesi gerektiği tespit edilen sigortalılardan çalışması devam eden-lerin çalışma süreeden-lerinin;

• Kesintisiz olması durumunda, ödenmekte olan aylıklar ça-lışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi itibariyle kesilerek yersiz ödenen aylıkların tamamı için,

• Kesintili olması durumunda, aylığı kesilerek kontrol muaye-nesine tabi tutulacak ve ilk aylığına esas malullük halinin devam etmesi halinde yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalışılan süreler esas alınarak, malullük halinin de-vam etmediği anlaşılanlara ise çalışmaya başladığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren yersiz ödenen aylıkların tamamı için, işlem yapılacaktır.

Bu durumda olan sigortalıların aylıklarına en son işten ayrılarak talepte bulunması halinde her bir işten ayrılış tarihi dikkate alınarak Kanun’un 27. maddesi gereğince işlem yapılacaktır.

Örnek 1- 1/11/2016 tarihi itibariyle 4/1-(a) kapsamında malul-lük aylığı bağlandıktan sonra 1/3/2017-30/4/2017 tarihleri arasın-da ve 15/7/2017 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamınarasın-da çalıştığı 20/12/2017 tarihinde tespit edilen sigortalının aylığı kesilerek kontrol muayenesine tabi tutulacak olup, Kurum sağlık kurulunca ilk aylığı-na esas malullük halinin devam ettiğinin anlaşılması halinde fazla ve yersiz ödemelerle ilgili olarak çalışılan sürelere ilişkin yasal süresin-de bildirim yapıldığının tespit edilmesi halinsüresin-de Kanun’un 96. madsüresin-de- madde-sinin (b) bendi gereğince sigortalının sadece çalıştığı sürelerle ilgili olarak borç kaydı yapılacaktır.

Örnek 2- Örnek 1’deki sigortalının 1/12/2016 tarihinden itibaren 4/1-(a) kapsamında çalıştığının 20/12/2017 tarihinde tespit edilmesi halinde, aylığı kesilerek kontrol muayenesine gönderilmeksizin ça-lıştığı sürelere ilişkin ödenen aylıkların tamamı Kanun’un 96. mad-desinin (b) bendine göre borç çıkarılacaktır.

IV. SGK’DAN NASIL DUL VE YETİM AYLIKLARI