Emeklilikte Yaş Tespiti Nasıl Yapılmaktadır?

3.1. Sigortalı Emeklilik İşlemlerinde Yaş Kavramı ve Uygulaması Yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmasına ilişkin hak-lardan yararlanmak için Kanunda yer alan şarthak-lardan biri de yaş olup, Kanun’un 57. maddesinde, sonradan yapılacak yaş düzeltmelerinde, sigorta kolları için yaşın hesabında aşağıda belirtilen doğum tarihle-rinin esas alınacağı öngörülmüştür. Buna göre;

İş kazasıyla meslek hastalığı halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelirlerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nü-fus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri,

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hü-kümlerin uygulanmasında, sigortalıların, mülga 5417, 6900, 506, 1479 ve 2926 sayılı Kanunlar ile 2925 ve 5434 sayılı Kanunlara, 506 sayılı Kanun’un geçici 20. maddesine tabi sandıklara veya Kanun’a göre ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi oldukları tarihte, nü-fus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri,

Ölüm sigortasında hak sahibi çocukların yaş hesabında, sigortalı-nın Kanun’a veya mülga kanunlar kapsamında ilk defa malullük, yaş-lılık ve ölüm sigortalarına tabi olduğu tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının çalışmaya başlamasından son-ra doğan çocukların ise nüfus kütüğüne ilk yazılan doğum tarihleri, esas alınacaktır.

Sigortalıların, iş kazası geçirdiği, meslek hastalığının tespit edildi-ği veya ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olduğu tarihten son-ra kesinleşen mahkeme kason-rarlarındaki yaş tashihleri aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınmayacaktır.

Sigortalıların aylık bağlama işlemlerinde yaş şartının yerine gelip gelmediği tahsis talep tarihlerinden doğum tarihleri çıkarılmak sure-tiyle tespit edilecektir.

Örnek 1-

Tahsis Talep Tarihi : 19/3/2009 Doğum Tarihi : 25/6/1951

19 3 2009 - 25 6 1951

24 8 57 (57 yıl 8 ay 24 gün) Yaş

Öte yandan, ayın 28/29/30/31 çektiğine bakılmaksızın ayın sonu itibariyle talepte bulunan sigortalılar o ay içinde müracaat etmiş ka-bul edilerek aylıklar talebi takip eden ay başından başlatılacaktır.

Özellikle 29 Şubat doğumlu olup, özel sektörde çalışan sigortalılarda şubat ayının 28 çektiği yıllarda 28 Şubatta müracaat edilmesi halinde aylıklar diğer aylığa hak kazanma koşullarının da gerçekleşmiş ol-ması halinde 1 Mart tarihinden itibaren başlatılacaktır.

Emeklilik işlemlerinde aranan yaş şartının yerine gelip gelmedi-ğinin tespitinde sigortalılık süresi hesabında olduğu gibi gün, ay ve yıl olarak aranan yaş şartının yerine gelmiş olması gerekmekte olup, talep tarihi itibariyle belirlenen yaş şartını yerine getirmeyen sigor-talılara genel olarak (yaş şartını talep tarihinden itibaren 1 ay içinde yerine getiren sigortalılar hariç) aylık bağlanmasına imkân bulun-mamakta olup, talepleri reddedilecektir.

Örnek 2-

Tahsis Talep tarihi : 9/10/2029 Doğum tarihi : 10/11/1975 İşe giriş tarihi : 28/8/1997 Mükteza maddesi : 506 Geçici 81/B-o Aylığa hak kazanma şartları : 20 yıl, 54 yaş, 5975 gün

9 10 2029 -10 11 1975 29 10 53 yaş

Sigortalı, tahsis talep tarihi itibariyle 54 yaş şartını yerine getire-mediğinden tarafına aylık bağlanamayacaktır.

3.2. Yaş Hadlerinden İndirim Yapılması

• 506 sayılı Kanun’un mülga ek 5. maddesi kapsamındaki iti-bari hizmet süreleri,

• Kanun’un 40. maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları,

• Kanun’un 28. maddesi kapsamında kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engel-li çocuğu bulunanların Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, sigorta-lıların emeklilik için öngörülen yaş hadlerinden indirilecek-tir.

3.2.1. 506 sayılı Kanun’un Mülga Ek 5. maddesi Kapsamındaki İti-bari Hizmet Süreleri

Kanun’un geçici 7. maddesinde, 506 sayılı Kanun’un mülga ek 5.

maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp, Ka-nun’un 40. maddesinde sayılmayan işlerde, KaKa-nun’un yürürlük ta-rihinden önce geçen çalışma sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde, 3.600 prim gün koşulunun aranmayacağı ön-görülmüş olup, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihe kadar bu kapsam-da geçen itibari hizmet süreleri beş yılkapsam-dan çok olmamak üzere yaş-lılık aylığı bağlanması için öngörülen yaş hadlerinden indirilecektir.

Kanun’un yürürlük tarihinden önce 4/1-(a) kapsamında itibari hizmet süresi bulunup, Kanun’un yürürlük tarihinden sonra 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamında çalışan ve tahsis talebinde bulunan sigor-talılara Kanun’un geçici 2. maddesine göre aylık bağlanırken, aylığa hak kazanma koşullarının 4/1-(b) veya 4/1-(c) sigortalılık haline göre belirlenmesi durumunda, itibari hizmet süreleri dikkate alın-mayacak, ancak, sigortalıya 4/1-(a) kapsamında aylık bağlanması durumunda, itibari hizmet süreleri emeklilik için aranan yaş hadle-rinden indirilecektir.

3.2.2. FHSZ Kapsamındaki Hizmetler

Kanun’un 40. maddesinde öngörülen FHSZ’nin üç yılı geçmemek üzere, 40. maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasında bulunan yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar için tamamı, di-ğerleri için yarısı Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir.

Yine, aynı maddenin ikinci fıkrasının (10) numaralı bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışanların FHSZ’nin tamamı yaş hadlerinden indirilecek olup, yaş haddi indiriminde üst sınır uygulanmayacaktır.

Ancak, yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm ve ma-luliyet halleri ile 40. maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasın-da bulunanlar hariç, (10) numaralı bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışan sigortalıların en az 1800 gün, diğer bentlerde yer alan sigorta-lıların ise en az 3.600 gün Kanunda belirtilen işyeri ve işlerde çalışmış olmaları şartı aranacaktır.

3.2.3. Başka Birinin Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır En-gelli Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar

Yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, emeklilik yaş hadlerinden indirile-cektir.

Örnek- Kadın sigortalının doğum tarihi 8/1/1966 olup, emekli-likte aranacak yaş haddi 46’dır. Sigortalı 20/8/2011 tarihinde tahsis talebinde bulunmuş ve ağır engelli çocuğundan dolayı bu kapsamda 1000 gün hizmeti bulunmaktadır. Bu durumda; Sigortalının tahsis ta-lep tarihi itibariyle yaşı:

20 8 2011 - 8 1 1966 12 7 45 yaş

Yaştan yapılacak indirim süresi: 1000/4 = 250= 8 ay 10 gündür. Bu durumda, sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle yerine getirmesi gereken yaş şartı:

30 11 45 -10 8 20 3 45

Yaş şartını tahsis talep tarihinde yerine getirdiğinden aylık bağ-lanacaktır.